يونيسف و روز جهانى كودك
۱۳۸۴ آذر ۸, سه‌شنبه
وظيفه‌ی سازمان جهانى يونيسف كه در سال ۱۹۴۶ از طرف سازمان ملل متحد تاسيس شد، در ابتدا كمك به كودكان آسيب ديده در جنگ بود، ولى از سال ۱۹۵۰ ميلادى وظايف آن گسترش يافت و به صندوق اضطرارى كودكان سازمان ملل متحد تبديل گشت. اين سازمان در حال حاضر در ۱۸۹ كشور و يا منطقه‌هاى غير مستقل به يارى كودكان می‌شتابد.
اما تاريخچه‌ی روز جهانى كودك به طور رسمى باز می‌گردد به بيست و يكم سپتامبر ۱۹۵۴، يعنى زمان برگزارى نهمين مجمع عمومى سازمان ملل متحد. در اين روز كشورهاى عضو جامعه بين الملل از يونيسف خواستند تا روزى را براى كودكان جهان اختصاص دهد. از جمله اهداف معرفى شده در تعيين اين روز، حمايت از حقوق كودكان، تامين دوستى كودكان در سراسر جهان و تقويت اهداف يونيسف بود.
گفتنى ست كه يونيسف روز جهانى كودك را در بيست و نهم نوامبر هر سال برگزار می‌كند، اما گرامي‌داشت اين روز در كشورهاى عضو متغير است و هر كشورى می‌تواند بر اساس سنت‌هاى خود، روزى خاص را براى كودكان اختصاص دهد. مصر و تايلند در ماه ژانويه، اين روز را گرامى می‌دارند، مكزيك و تركيه در ماه آوريل، ژاپن در ماه مه، آلمان در ماه سپتامبر و در ايران هم شانزدهم مهرماه به عنوان روز جهانى كودك تعيين شده است.
كنوانسيون حقوق كودك
يونيسف از همه‌ی كشورهاى عضو خواستار تحقق مفاد كنوانسيون حقوق كودك است كه در بيستم نوامبر ۱۹۸۹ به تصويب اين سازمان جهانى رسيد. گفتنى ست كه جمهورى اسلامى ايران در اسفند ماه سال ۱۳۷۲ به موجب ماده‌ای كه به تصويب مجلس شوراى اسلامى رسيد، به كنوانسيون حقوق كودك سازمان ملل متحد ملحق شد. اما الحاق ايران مشروط به آن گشت كه اگر مفاد اين كنوانسيون ”در هر مورد و هر زمان در تعارض با قوانين داخلى و موازين اسلامى باشد يا قرار گيرد، از طرف دولت جمهورى اسلامى ايران لازم الرعايه نباشد.”
در اين راستا بسيارى از روشنفكران ايرانى به اين شيوه‌ی الحاق اعتراض كردند. شيرين عبادي، برنده جايزه صلح نوبل در كتاب ”حقوق كودك” با اشاره به اين موضوع می‌نويسد: چنين الحاقى نه از نظر حقوقى صحيح است و نه مطلقا قابل پذيرش، زيرا اين گونه الحاق ، اجراى كنوانسيون را به تمايل حكومت‌ها واگذار می‌كند و چنين امرى بر خلاف روح حاكم بر كنوانسيون است.”
كودكان و فقر
بر اساس گزارش يونيسف يك سوم از حدود ۲،۱ ميليارد كودك ِ سراسر جهان، در فقر مطلق زندگى می‌كنند. ۹ ميليون كودك قبل از رسيدن به سن ۵ سالگى می‌ميرند. ۲۴۶ ميليون كودك در سنينى ميان ۵ و ۱۷ سال با حقوق‌هايى بسيار كم كار می‌كنند تا خرج خانواده‌هاى شان را تامين كنند.
اگرچه فقر در آسيا، آمريكاى جنوبى و حتى اروپا نيز معضلى بزرگ است، اما آفريقا هنوز مركز فقراى جهان است. تهيدستى در اين قاره، بخصوص در جنوب صحراى آفريقا به تدريج افزايش می‌يابد و اين در حالى ست كه افزايش فقر با افزايش تولد نوزادان و همزمان، مرگ و مير مادران در هنگام زايمان همراه گشته و بيمارى ايدز هم در كنار خشكي، بيكارى و قرض و فساد ادارى ِ كشورهاى اين قاره، راه برون رفت از معضل فقر را بسيار دشوار ساخته است.
كار و كودكان
در بسيارى از كشورهاى جهان كودكانى كه سن‌شان فقط هشت سال است، بايد هر هفت روز هفته و بيش از هشت ساعت در روز كاركنند. پدر و مادر بسيارى از كودكان به علت فقر بسيار آنها را به خاندواده‌هاى پولدار می‌فروشند. به بسيارى از دختران خردسال كه در خانه‌ی ديگران كلفتى می‌كنند، تجاوز جنسى می‌شود و سازمان بين المللى كار شمار كودكان پنج تا هفده ساله‌ای را كه در سراسر جهان در معادن و سنگبرى‌ها كار می‌كنند دست كم يك ميليون نفر ارزيابى می‌كند.
كودكان سرباز
يونيسف اعلام كرده است كه در حال حاضر در بيست جنگ و درگيرى منطقه‌اى كودكان به عنوان سرباز فعاليت می‌كنند. كشورهايى مثل عراق، افغانستان، هند، خاورميانه، اندونزى و فيليپين و سودان از جمله‌ی اين كشورها هستند. بعد از قاره آفريقا، آسيا و آمريكاى جنوبى بيشترين كودكان سرباز را دارند. در ۳۳ كشور جهان كودكان يا به خدمت سربازى اعزام می‌شوند و يا در خدمت جنگ سالاران و نيروهاى شورشى قرار دارند. از آنها در عمليات مين يابى و يا خدمات پشت جبهه استفاده می‌شود و بسيارى از دختران جوان براى ارضاء اميال جنسى ِ سربازان مورد تجاوز قرار می‌گيرند. ولفگانگ شونِكه، كشيش آلماني، تجربيات فراوانى در مورد كودكان سرباز دارد. او در اين مورد می‌گويد: ”كودكان سرباز قيمتى ندارند، پول غذاشون زياد نيست و ميشه اونها رو وقتى مورد استفاده نباشند، به يه ماموريتى فرستاد كه ديگه برنگردند.”
شونكه در مورد شيوه‌ی سربازگيرى و تربيت كودكان در سازمان‌هاى نظامى می‌گويد:
”خشونت در مورد اين كودكان اولين مرحله براى كنترل اونهاست. در ابتدا اونا رو به شدت كتك می‌زنند. مرحله‌ی بعد طلب خشونت از اونهاست. به اونها ميگند كه بايد نسبت به ديگران سنگدل باشند. در اين مرحله خشن ترين وظيفه براى كودكان وقتيه كه به اونا دستور داده می‌شه، خويشاونداشون رو به قتل برسونند. بعد از اين مرحله ست كه ديگه راه فرارى براى اين كودكان باقى نمی‌مونه و براى هميشه مطيع مي‌شند و هر كارى كه ازشون خواسته بشه انجام می‌دند.”
ختنه دختران
بر اساس پژوهش‌هاى يونيسف، كه بيست و پنجم نوامبر سال جارى منتشر شد، سالانه سه ميليون دختر ختنه می‌شوند. با تيغ، چاقو و يا شيشه‌ای شكسته. اين عمل معمولا بدون بى حسى انجام می‌شود و می‌تواند بعدها به عفونت‌هايى منجر شود كه خطر مرگ دارند. در اين تحقيق شمار دختران و زنانى كه در سراسر جهان ختنه شده اند به ۱۳۰ ميليون نفر تخمين زده می‌شود. اين پژوهش كه در ۱۸ كشور آفريقايى و منطقه‌ی خاورميانه انجام شده، مشخص می‌سازد كه در سه كشور آفريقايى مصر ، سودان و گينه تا ۹۰ درصد دختران ختنه می‌شوند. در اتيوپى از هر پنج دختر، چهار نفرشان ختنه شده اند. خانم كيرستن ليندكر Kirsten Leyendeck كارشناس حقوق كودكان ِ يونيسف در اين مورد می‌گويد: روزانه در سراسر جهان بيش از هشت هزار دختر ختنه می‌شوند و اين روند بيشتر در مناطق روستايى اتفاق می‌افتد.