پانزده سال پس از قرارداد قاهره

پس از گذشت ۲۷ سال قرار بود اسرائیل ظرف ۹ روز از سرزمین‌های فلسطینی که در جریان جنگ شش روزه به تصرف درآورده بود، خارج شود. این درواقع هسته اصلی "قرارداد قاهره" بود که پس از میانجیگری آمریکا و مصر میان طرف‌های اسرائیلی و فلسطینی در روز ۴ مه سال ۱۹۹۴ به امضا رسید. قراردادی که می‌بایست راه را گام به گام برای خودمختاری فلسطینی‌ها باز کند تا نهایتا دولت مستقل فلسطینی ایجاد شود.

شاید بهتر بود چند هفته پس از امضای قرارداد اسلو در سال ۱۹۹۳، خروج نیروهای اسرائیلی از زمین‌های فلسطینیان آغاز می‌شد. قراردادی که سازمان آزادیبخش فلسطین و اسرائیل مدت زیادی درباره آن کار کرده بودند. بیل کلینتون رئیس جمهور وقت آمریکا در مقابل کاخ سفید با ابراز رضایت در مورد این قرار داد گفت:«ما می‌شنویم که مناقشه بزودی از سر گرفته می‌شود. اما صلح بین اسرائیل و مصر کماکان ادامه دارد. سرنوشت این اقدام شجاعانه هم باید همین گونه شود. آینده می‌تواند بهتر از گذشته باشد.»

در ماه نوامبر باید اسرائیل اریحا و بعد بخش‌هائی از نوار غزه و کرانه باختری رود اردن را تخلیه می‌کرد. اسرئیل با چند ماه تاخیر اریحا و نهایتا دو سوم نوار غزه و مناطق پر جمعیت کرانه باختری رود اردن را تخلیه کرد. در این حال شور و شعف روزهای نخست جای خود را به یاس و نگرانی داد.

یک سال پس از قرارداد قاهره، در سال ۱۹۹۵ اسحاق رابین نخست وزیر اسرائیل توسط یکی از یهودیان افراطی به قتل رسید. سال بعد بنیامین نتانیاهو رهبر اپوزیسیون قدرت را در دست گرفت. او از همان آغاز مخالف قرارداد اسلو بود و همه تلاش خود را برای جلوگیری از اجرای آن به بکار برد.

بن بست صلح در خاورمیانه سه سال بعد با روی کار آمدن اهود باراک هم حل نشد و او هم نتوانست انتظارات را برآورده سازد. پس از تلاش ناکام کلینتون در کمپ دیوید و شکست مذاکرات یاسر عرفات با اهود باراک، در پائیز سال ۲۰۰۰ انتفاضه دوم آغاز شد.

بقول ادوارد سعید، مفصر سیاسی فلسطینی که دیگر در قید حیات نیست، انتفاضه دوم از سر نارضایتی بود. او می‌گفت:« تنها ۱۸ درصد از کرانه باختری در اختیار فلسطینیان است و این ۱۸ درصد هم کاملا از سوی شهرک نشینان یهودی و ایست‌های کنترل نظامی در محاصره قرار دارند».

ادوارد سعید جزو کسانی بود که با شک و تردید به قرارداد اسلو می‌نگریست. او با انتقاد از یاسر عرفات می‌گفت:« عرفات به هنگام بازگشت به فلسطین نه تنها باید می‌گفت که چه چیز را نمی‌خواهد، بلکه باید می‌گفت ببینید که ما چه چیزی را قبول می‌کنیم. اما در اجرای این امر او نه جرائت لازم را داشت و نه هوش و دوراندیشی آن را».

پانزده سال پس از امضای قرارداد قاهره، اسرائیل نسبت به تخلیه سرزمین‌های اشغالی و شهرک‌ها رغبتی نشان نمی‌دهد. هنوز هم موضوعات محوری چون آوارگان فلسطینی و مسئله اورشلیم/ بیت المقدس حل نشده باقی مانده‌اند.