پايان «جنگ سرد» در شرق آسيا؟
۱۳۸۵ مهر ۱۵, شنبه
در پايان اين هفته، راه آينده‌ى منطقه‌ى شرق آسيا ترسيم خواهد شد. زيرا آبه نخست‌وزير جديد ژاپن مى‌خواهد به عصر يخبندان در مناسبات اين كشور با چين و كره‌ى جنوبى پايان دهد.
در واشنگتن و توكيو گمانه‌زنى مى‌شود كه همزمان با اين ديدارها، كره‌ى شمالى دست به آزمايش اتمى بزند، زيرا روز يكشنبه مصادف است با سالگرد اعلام رسمى كيم جونگ ايل به رهبرى كره‌ى شمالى و روز دوشنبه نيز كره‌ى شمالى سالگرد حزب كارگر را جشن مى‌گيرد.
ديدار نخست‌وزير ژاپن از مهم‌ترين كشورهاى همسايه و تهديد كره‌ى شمالى به آزمايش بمب اتمى، با يكديگر در پيوندند. زيرا رفتار نسبت به رژيم پرخاشگر و نوميد پيونگ‌يانگ، مدت‌هاست كه باعث اختلاف ميان چين و ژاپن است.
چين تنها دوست كره‌ى شمالى است و اين كشور را با انرژى و مواد غذايى بشدت مورد پشتيبانى قرار مى‌دهد. اما بر عكس ژاپن خود را مورد تهديد تسليحات اتمى و موشكى كره‌ى شمالى مى‌بيند و پس از آزمايشات موشكى كره‌ى شمالى در ماه ژوييه، تنبيهات اقتصادى عليه اين كشور وضع كرده است.
آزمايش اتمى كره‌ى شمالى مى‌تواند دو كشور را از هم دورتر كند. ژاپن طرفدار واكنشى شديد و مجازات بين‌المللى كره‌ى شمالى است، اما چين خواستار خونسردى و ادامه‌ى مذاكرات در قبال اين كشور است.
اما مناسبات ميان پكن و توكيو فقط به خاطر كره‌ى شمالى نيست كه از نظر تاريخى در يكى از نقاط حضيض خود بسر مى‌برد. نخست‌وزير پيشين ژاپن بارها چين را به خاطر ديدار از معبد يادبودى كه نماد جنگ و نظامى‌گرى در ژاپن است، آزرده است. به همين دليل روساى دو كشور يكسال و نيم است كه با يكديگر گفتگو نداشته‌اند.
در مقابل ژاپن نيز چين را سرزنش مى‌كند كه به جو ضدژاپنى در چين ـ براى نمونه از طريق تصاوير منفى از ژاپن در كتاب‌هاى درسى و نيز تحمل سايت‌هاى ضدژاپنى در اينترنت ـ دامن مى‌زند. افزون بر آن دو كشور بر سر جزايرى با منابع غنى زيرزمينى اختلاف دارند.
كره‌ى جنوبى نيز از اين مساله ناراضى است كه ژاپن گذشته‌ى جنگى خود را لاپوشانى مى‌كند. اين كشور نيز با ژاپن بر سر تعدادى از جزاير اختلاف دارد. از همين رو چين و كره‌ى جنوبى از نخست‌وزير جديد ژاپن انتظار دارند كه زبان ملى‌گرايانه‌ى خود را كنترل و دست‌كم از ديدار معبد يادبود جنگ چشمپوشى كند.
برخى از ناظران معتقدند كه آبه اين كار را پيش از سفر خود به چين و كره‌ى جنوبى انجام داده است، وگرنه اين سفر اساسا صورت نمى‌گرفت. اما اگر قرار باشد به «جنگ سرد» در شرق آسيا واقعا پايان داده شود، هر سه كشور بايد از خود تحرك بيشترى نشان دهند. شرط عقل نيز همين را حكم مى‌كند، زيرا ژاپن، چين و كره‌ى جنوبى هيچگاه تا اين اندازه از نظر اقتصادى به يكديگر وابسته نبوده‌اند.