پایگاه‌های خبری و خبرگزاری‌های ایران
۱۳۸۵ بهمن ۲۵, چهارشنبه
در ايران تعداد قابل توجهی خبرگزاری و سايت خبری فعاليت می‌كنند اما از آمار دقيق آنها اطلاعی در دست نيست. وزارت ارشاد مدتی است تلاش می‌كند بر فعاليت سايتهای اينترنتی نظارت و كنترل بيشتری اعمال كند و جلوی سايت‌هايی را كه به نظر اين وزارتخانه بدون مجوز فعاليت می‌كنند بگيرد.
روز دوشنبه وزير ارشاد محمدحسين صفارهرندی در تازه‌ترين اظهاراتش در اين زمينه گفت «در مورد خبرگزاری‌‌ها، به صرف اينكه يك جايی فعاليتی را شروع كرده است، آن را دارای مجوز فعاليت نمی‌دانيم. در حال حاضر ١١ خبرگزاری غير دولتی هستند كه مجوز فعاليت گرفتند و در مورد بقيه داريم عملكردشان را ارزيابی می‌كنيم.» او با اشاره به اين كه بعضی پايگاه‌های اطلاع‌رسانی از عنوان خبرگزاری استفاده می‌كنند ادامه داد «خبرگزاری‌های بدون مجوز بايد تكليف خود را روشن كنند. آن‌هايی كه در حد پايگاه اطلاع‌رسانی هستند در همان حد عمل كنند و اگر كسی می‌خواهد به عنوان خبرگزاری عمل كند بايد مجوز خودش را دريافت كند.» وزير ارشاد همچنين می‌افزايد «هيئت نظارت بر خبرگزاری‌های غير دولتی فعال شده است و در حال بررسی است. زمانی كه اين هيئت بررسی‌های خود را در مورد تمام تقاضاها به اتمام برساند در آن صورت طبق قانونی كه پيش‌روی ما هست، عمل می‌شود و ديگر قطعا ملاحظات امروز را نخواهيم كرد.» صفارهرندی در سخنان خود از «كارگروه»ی ياد می‌كند كه برای ساماندهی كنترل سايتها تشكيل شده و اظهار می‌دارد «بحث فيلتر متوليان مختلفی در بدو امر داشته كه در حال حاضر ساماندهی جديدی پيدا كرده است.» [فارس، ۲۳ بهمن]
برخی از اصحاب رسانه اين سخنان و اقدامات اخير وزارت ارشاد برای ثبت سايتهای اينترنتی را مقدمه‌ای برای اعمال سانسور و محدوديتهای بيشتر تلقی می‌كنند. يك روز پس از اظهارات وزير ارشاد، نهادی كه «كارگروه تعيين مصاديق پايگاه‌های غيرمجاز» نام دارد در اصلاعيه‌ای فعاليت سايت خبری بازتاب را غيرقانونی اعلام كرد. در پی انتشار اين اطلاعيه نماينده‌ی حقوقی سايت بازتاب فعاليت اين كارگروه را «بی‌اعتبار» و احكام آن را «فاقد مشروعيت» خواند و از شكايت بازتاب به ديوان عدالت اداری خبر داد. به گفته‌ی نماينده‌ی حقوقی بازتاب، اين سايت «به اقداماتی از قبيل نشر اكاذيب و افترا و توهين متهم شده كه تشخيص آن بر عهده دستگاه قضايی است.» سايت بازتاب گرچه به جناحی از اصولگرايان تعلق دارد در زمره‌ی منتقدان دولت اصولگرای محمود احمدی‌نژاد محسوب می‌شود. اين سايت سال گذشته نيز مدتی فيلتر شد.
در ايران سايتها و خبرگزاری‌های بسياری فعاليت می‌كنند كه هر يك به جناحی يا فردی نزديك يا منسوب هستند. تعداد خبرگزاريها، به ويژه در يك دهه‌ی گذشته رشدی چشمگير داشته است. نخستين موسسه خبررسانی ايران در سال ۱۳۱۳، در وزارت امور خارجه تشكيل شد و «آژانس پارس» نام داشت. اين آژانس خبری در سال ۱۳۴۲ با تغيير سازماندهی «خبرگزاری پارس» نام گرفت و فعاليت ۲۴ ساعته‌ی خود را در وزارت اطلاعات وقت آغاز كرد. اين تشكيلات از سال ۱۳۶۰ خبرگزاری جمهوری اسلامی (ايرنا) ناميده می‌شود و به عنوان خبرگزاری رسمی كشور مشغول به كار است. از اوايل دهه‌ی ۸۰ خورشيدی چند پايگاه ديگر به جمع خبرگزاريهای ايران پيوستند كه برخی از آنها امروز از مهمترين بنگاه‌های خبری كشور محسوب می‌شوند. پس از ايسنا كه با روی كار آمدن محمد خاتمی و در سال ۱۳۷۶ فعال شد، سه خبرگزاری ايلنا، مهر و فارس از سال ۸۱ كار خود را آغاز كردند.
علاوه بر ده‌ها موسسه‌ای كه به تهيه و ارايه خبر در زمينه‌های مختلف مشغول‌اند تعداد قابل توجهی خبرگزاری اختصاصی وجود دارد كه به اخبار حوزه‌ای خاص می پردازند. از اينها می‌توان به خبرگزاريهای ورزش، نفت، دانشگاهی، دانش آموزی، زنان، ميراث فرهنگی و قوه قضاييه اشاره كرد. در كنار اينها خبرگزاری حيات به «اخبار بنياد شهيد و امور ايثارگران»، و خبرگزاری شبستان به «اخبار حوزه مساجد، كانونهای فرهنگی هنری، كتابخانه ها و فعاليت‌های فرهنگی هنری حوزه دين» می‌پردازد و «خبرگزاری قرآنی ايران» خود را «نخستين و تنها خبرگزاری تخصصی قرآن كريم در جهان اسلام» معرفی می‌كند. همچنين خبرگزاری ديگری با نام «آينده‌ی روشن» برای ارايه «اخبار مهدويت و معنويت» راه‌اندازی شده است. مسئولان اين خبرگزاری در باره‌ی فعاليت خود می‌نويسند «آينده‌ی روشن»، «با رويكرد به موضوع‌هايی هم چون آينده جهانی، موعود، مهدويت و دغدغه‌هايی هم چون عدالت گستری، مهرورزی، ظلم ستيزی و ... پا بر زمين خبرگزاران نهاده است.»
پرهزينه بودن انتشار روزنامه و محدوديتهای كار مطبوعاتی بسياری از جناح‌ها و گروه‌های سياسی را به سوی راه‌اندازی سايتهای اينترنتی كشانده است. وزارت ارشاد چندی پيش برای آنچه «تعيين مصاديق پايگاه‌های غيرمجاز» می‌خواند آيين‌نامه‌ای تدوين كرد كه از سوی بسياری از دست‌اندركاران رسانه‌ها با اعتراض روبرو شده است. سايت بازتاب كه روز گذشته با اصلاعيه‌ی دبيرخانه‌ی اين «كارگروه» غيرقانونی اعلام شد هنوز فيلتر نشده و امروز نيز به فعاليت خود ادامه داد. بازتاب امروز در يادداشتی می‌نويسد «اين اطلاعيه كه برای تمام خبرگزاريها فرستاده شده برای سايت بازتاب ارسال نشده است.»
بهزاد كشميری‌پور، گزارشگر صدای آلمان در تهران