پایین بودن قیمت بلیط علت افزایش سانحه‌های هوایی؟!
۱۳۸۵ مهر ۸, شنبه
بلیط پروازهای داخلی به افزایش سانحه‌های هوایی منجر می‌شود.
با سقوط یک هواپیمای مسافربری در مشهد، ۱۰ شهریور ۸۵، بار دیگر مشکل کهنگی و فرسودگی ناوگان هوایی کشور مسئله‌ی روز شد. به دنبال این حادثه موجی از تاخیرهای چند ساعته و حتا انجام نشدن پروازهای داخلی سراسر مسیرهای هوایی کشور را درنوردید. این اتفاق تقریبا بعد از هر سانحه‌ی هوایی تکرار می‌شود. سانحه‌هایی که بر اثر نقص فنی اتفاق می‌افتد شرکتهای هوایی را مجبور به کنترل دقیقتر هواپیماها می‌کند و این کنترل اغلب از غیرقابل پرواز بودن و ناامن بودن هواپیماها خبر می‌دهد. این واقعیت تا چند هفته که هنوز خاطره‌ی سقوط یک هواپیما داغ و زنده است باعث جلوگیری از پرواز هواپیماهایی می‌شود که شاید در حالت معمول با وجود نقص فنی نیز پرواز می‌کنند. اما کمبود هواپیما و تقاضای زیاد دوباره شرکتهای هوایی را وامی‌دارد تا از حداکثر ظرفیت موجود استفاده کنند.
فرسودگی اغلب هواپیماها امری است که هر مسافری به چشم می‌بیند و تجربه می‌کند. با این همه خبرگزاری مهر، ۸ تیر ۸۵، گزارش می‌دهد «سازمان هواپیمایی کشوری اعلام کرده است، تمامی هواپیماهای شرکتهای هواپیمایی که اجازه پرواز را از سازمان هواپیمایی کشوری دریافت کرده‌اند، قابلیت پرواز آنها تایید شده و با نگاه صد درصد ایمنی پرواز می‌کنند.» این خبرگزاری در گزارشی پیرامون وضعیت ناوگان هواپیمایی کشور خبر از وجود مافیا یا شبه مافیایی می‌دهد که معاملات محرمانه خرید هواپیما را مختل می‌کند. بنابر این گزارش «منظور از شبه مافیا کسانی هستند که اقدام به انتشار زودهنگام جزئیات خرید هواپیما کرده و به صورت شبکه‌ای کار می‌کنند . اینها قبل از نهایی شدن مذاکرات برای خرید هواپیما، اطلاعات آن را در اختیار رسانه‌ها قرار می‌دهند.» ایران به دلیل تحریم‌های آمریکا از زمان انقلاب در تجهیز ناوگان هوایی خود دچار مشکل است.
ناوگان هوایی ایران که از سیزده شرکت فعال تشکیل شده، جمعا ۱۲۰ هواپیما در اختیار دارد که یک سوم آنها جاره‌ای هستند. در کنار دو شرکت دولتی ایران ایر و ایران ایرتور و شرکت شبه دولتی آسمان باقی شرکتهای هواپیمایی خصوصی هستند. ایران ایر با ۲۵ فروند هواپیما (۸ بوئینگ، ۱۲ ایرباس و ۵ فوکر) بزرگترین شرکت هوایی ایران است و شرکت خصوصی ماهان با ۱۹ فروند در رده‌ی دوم قرار دارد. اخبار موجود حاکی از آن است که ماهان قصد افزودن ۷ فروند هواپیما به ناوگان خود را دارد که در اینصورت به زودی بزرگترین شرکت هواپیمایی ایران خواهد شد.
گرچه مقامات مسئول هواپیمایی کشور مدعی‌اند عمر متوسط ناوگان هوایی ۱۵ تا ۱۶ سال است روند رو به رشد سانحه‌ها حکایت از فرسوده‌تر و ناامن‌تر شدن پروازهای داخلی در سالهای گذشته دارد. مطابق اطلاعات شبکه بین‌المللی ایمنی هوایی در میان ده‌ها سانحه هوایی پس از انقلاب، بیش از ۲۰ سانحه تلفات جانی داشته که منجر به کشته شدن ۱۴۴۱ نفر شده است. برخی از منابع این رقم را ۱۴۸۴ نفر ذکر کرده‌اند.
گرچه بهای بلیط پروازهای داخلی در سالهای گذشته افزایشی چشمگیر داشته، شرکتهای هواپیمایی مدعی‌اند قیمت این پروازها۳۰ درصد کمتر از هزینه‌ی تمام شده است و خواستار افزایش قیمتها هستند. به نوشته‌ی روزنامه‌ی جهان اقتصاد، دبیر انجمن شركتهای هواپیمایی مهدی علیاری افزایش سوانح هوایی را به پایین بودن قیمت بلیط ربط داد و گفت «با وجود افزایش هزینه‌ها، عدم افزایش قیمت بلیت هواپیما منجر به بروز مشکلات متعدد از جمله سوانح هوایی شده است.» [جهان اقتصاد به نقل از حبرگزاری فارس، ۵ مهرماه ۸۵] علیاری می‌افزاید عدم افزایش قیمتها«در کوتاه مدت منجر به بروز مشکلات متعدد از جمله سوانح هوایی شده و در بلند مدت به علت اینکه ناوگان دائما درحال فرسوده شدن است، سبب کاهش کارایی هواپیما و نیز کیفیت خدماتی که در آنها ارایه می شود خواهد شد.» در همین ارتباط علی اکبر آقایی، رئیس کمیسیون عمران مجلس که بررسی افزایش قیمتها را در دستور کار دارد به خبرگزاری فارس گفته است «در سالهای گذشته نیز افزایش نرخ بلیت به جهت بهبود کیفیت خدمات رسانی به مسافران و ایمنی پرواز و نیز ارائه خدمات به نقاط محروم کشور بود که متاسفانه این اهداف محقق نشد.»
در حالیکه در فاصله سالهای ۱۹۸۰ تا ۱۹۸۸ چهار سانحه مرگبار هوایی رخ داده، در سال ۲۰۰۵ شاهد ۴ سانحه، و در سال ۲۰۰۶ تا کنون با سه سانحه مواجه بوده‌ایم. در هر یک از این دو سال، دو حادثه منجر به کشته شدن عده‌ای از مسافران شده است. این در حالی است که از چهار سانحه هشت سال اول انقلاب، دو حادثه مربوط به سقوط دو هواپیمای سی ۱۳۰ ارتش بوده و یکی نیز سقوط هواپیمای مسافربری ایران ایر بود که در ماه ژوییه‌ی ۱۹۸۸ به وسیله‌ی ناوگان جنگی آمریکایی در خلیج فارس هدف قرار گرفته است. مطابق برنامه‌ی چهارم توسعه، تعداد هواپیماهای ناوگان هوایی کشور باید تا پایان سال ۱۳۸۸ به ۲۰۰ فروند افزایش یابد، اما به اعتقاد کارشناسان این کار با وجود احتمال گسترش دامنه‌ی تحریمها و لو رفتن معاملات پنهانی توسط «شبه مافیا» بسیار دشوار خواهد بود.
بهزاد کشمیری‌پور، گزارشگر صدای آلمان در تهران