«پرونده اتمی ایران، نقطه عطفی در روابط روسیه و غرب» • گفت‌وگو با هرمیداس باوند
۱۳۸۷ مهر ۴, پنجشنبه
یک روز پس از آنکه نشست وزیران خارجه گروه ۵+۱، پس از مخالفت روسیه لغو شد، وزیر خارجه این کشور سرگئی لاوروف، پس از دیدار با همتای آمریکایی خود کاندولیزا رایس اعلام کرد که تغییری در سیاست روسیه بوجود نیامده است.
هم‌زمان اتحادیه اروپا نیز طی بیانیه‌ی شدیداللحنی در مورد ایران، نگرانی خود را از برنامه هسته‌ای ابراز داشت. اتحادیه اروپا هشدار داد که ایران در حال نزدیک شدن به توانایی ساخت کلاهک اتمی است.
دکتر داود هرمیداس باوند، استاد علوم سیاسی و کارشناس روابط بین‌الملل، به پرسش‌های دویچه وله پاسخ داده است. دکتر باوند، موضوع ایران را نقطه‌ی عطفی برای روسیه می‌داند. از نظر این کارشناس روابط بین‌الملل، روسیه دقیقا در شرایط کنونی، با آمریکا و اروپا بر سر مسئله ایران همراه خواهد شد و روابط به سردی گراییده‌ی خود با غرب را تعدیل خواهد کرد.
دویچه وله: دکتر باوند، آیا بیانیه‌ی تند اتحادیه‌اروپا علیه ایران، می‌تواند خنثی‌کننده‌ی حرکت اخیر روسیه باشد که باعث لغو نشست گروه ۵+۱ درباره‌ی ایران شد؟
داود هرمیداس باوند: البته می‌تواند بی‌اثر نباشد. ولی روسیه در مورد ایران، بخصوص با این موضع‌گیری اخیرش، در حقیقت می‌خواهد در قبال موضعی که غرب نسبت به مسئله‌ی گرجستان اتخاذ کرده است، نشان بدهد که روسیه هم در عرصه‌های مختلف می‌تواند مشکلاتی ایجاد کند. ولی همانطور که وزیر خارجه روسیه هم اعلام کرده است، روسیه اصولا همسوی با غرب است. و من فکر می‌کنم، این سیاستی تاکتیکی است از سوی روسیه که نشان بدهد موافقت روسیه، در قبال اقداماتی که غرب انجام می‌دهد، چندان هم آسان نیست. ولی در صورتی که قطعنامه‌ی چهارمی تنظیم شود، به شورای امنیت آورده شود و به رای گذارده شود، رای روسیه مثبت خواهد بود. حتا روسیه سعی می‌کند، رای‌یی که خواهد داد، به‌عنوان نقطه‌ی عطفی باشد برای تغییر تیرگی‌یی که در روابط روسیه و غرب ایجاد شده است. یعنی روسیه مایل است، استمرار این برودت و تیرگی‌یی را که در رابطه‌ی روسیه و غرب، بویژه آمریکا، بوجود آمده است تعدیل بکند. و تنها جایی که می‌تواند تعدیل کند، این است که این کار را به خرج ایران انجام دهد. به دیگر سخن، موضع‌گیری‌هایی هم که فعلا کرده، یعنی مخالفت با تحریمهای جدید، از دیدگاه من جنبه‌ی تاکتیکی دارد و می‌خواهد این رای را که نهایتا می‌دهد، خیلی آسان تلقی نشود.
دویچه وله: پس به نظر شما روسیه در واقع از موضوع ایران به نفع امتیازگیری در مسئله‌ی گرجستان استفاده نخواهد کرد؟
داود هرمیداس باوند: استفاده خواهد کرد، اما برای تعدیل تیرگی‌یی که در روابط روسیه با غرب بوجود آمده است. یعنی تنها جایی که روسیه می‌تواند یک نقطه عطفی برای تعدیل تیرگی‌‌روابط با غرب پیدا کند، مسئله‌ی تکنولوژی هسته‌ای ایران است. منتها اگر مانند سابق بخواهد بدون هیچ‌گونه مخالفتی رای بدهد، این امتیاز تلقی نمی‌شود. یعنی از قبل انتظار این بوده که روسیه رای بدهد، ولی روسیه سعی کرد از نظر تاکتیکی مواضع مخالف مقطعی اتخاذ کند، که وقتی نهایتا رای می‌دهد، به‌عنوان امتیازی به غرب تلقی بشود و در مقابل، غرب هم عکس‌العمل‌اش نسبت به روسیه تعدیل بشود.
دویچه وله: یعنی روسیه از طریق توافق با غرب، نه مقابله با غرب، این امتیاز را می‌خواهد بگیرد.
داود هرمیداس باوند: بله. یعنی به خرج ایران. برای روسیه مهم نیست رای بدهد به قطعنامه‌ای که در هر حال به نفع ایران نخواهد بود.
دویچه وله: دکتر باوند، برگردیم به مسئله‌ی بیانیه‌ی اتحادیه اروپا. در این بیانیه‌ی مشترک، که از طرف اتحادیه اروپا و آمریکا تنظیم شده، به مسایلی اشاره شده است که به نظر تازگی دارند. مثلا: نزدیک شدن ایران به توانایی ساخت کلاهک اتمی، یا اشاره به برنامه‌ی احتمالی تسلیحات اتمی ایران در گذشته، و در نهایت اینکه، از نظر اتحادیه اروپا این ظن بوجود آمده است که ایران به شکلی سیستماتیک هدف دستیابی به بمب اتمی را دنبال می‌کند. آیا این اشاره‌ها تازگی ندارند و نمی‌توانند شروع دور تازه‌ای از رویارویی غرب و ایران باشند؟
داود هرمیداس باوند: بله، شکی در این نیست. در گزارش آقای البرداعی هم مسئله مطالعات ادعایی یا تحقیقات ادعایی مطرح بود. آنها معتقدند که ایران برای ایجاد یک کلاهک هسته‌ای، در حال اصلاحات یا تغییرات در شهاب ۳ است. آقای البرداعی هم گفته است که من فعالیتهای پنهانی ایران را نمی‌توانم تضمین بکنم و همچنین نمی‌توانم سلامت اقدامات ایران را تایید کنم. ولی این جریانی که آغاز شده است، به نظر من، به‌عنوان یک عرصه‌ی جدید و زمینه‌ی جدیدی برای اقداماتی علیه ایران، گسترش پیدا خواهد کرد؛ هم بسیج افکارعمومی جهانی، هم اعضای شورای امنیت، برای این که تصمیمات جدی‌تری در مورد ایران اتخاذ کنند.
دویچه وله: مسئله‌ی دیگری که مطرح است، بعضی از دیپلماتهای غربی از نقش گسترده‌ی ارتش در برنامه‌ی اتمی ایران صحبت می‌کنند و آن را سوال‌برانگیز می‌دانند، مثل نماینده‌ی آلمان در آژانس، که خواهان توضیح ایران در این مورد شده است. آیا مقام‌های ایرانی در این مورد توضیحی دارند؟
داود هرمیداس باوند: خود نمایندگان آژانس مدعی هستند که باید مراکز نظامی را هم مورد بازرسی قرار بدهند. آنها معتقدند که شهاب ۳ درمحدوده‌ی امور نظامی‌ست و لذا باید این مراکز هم مورد بازرسی قرار بگیرد و همچنین با افراد و Scientistها هم ملاقات و گفت‌وگوهایی انجام بشود. این دو قسمت را جمهوری اسلامی نپذیرفت، نه مذاکره و گفت‌وگو با Scientistهای ایرانی و نه این که بازرسی مراکز نظامی خارج از اصفهان، نظنز، اراک یا بوشهر. در هر حال، اینها (غرب) این را موید ادعاهای آن مطالعات ادعایی و تحقیقات ادعایی ۸۶ صفحه‌ای می‌دانند.
مصاحبه‌گر: بهنام باوندپور