پرونده ايران در شوراى امنيت: پايان ديپلماسى از نظر جمهورى اسلامى

� كه قرار است ششم ماه مارس سال جارى ميلادى ارائه داده شود.

با تصميم پنج قدرت بزرگ هسته‌اى صاحب حق وتو باضافه آلمان مبنى بر ارجاع پرونده هسته‌اى جمهورى اسلامى به شوراى امنيت، مناقشه با ايران وارد مرحله جديدى شده است. اين امرى غافلگيركننده بود كه وزيران خارجه كشورهاى نامبرده به توافق رسيدند كه برنامه اتمى ايران را در ماه مارس به شوراى امنيت ارجاع دهند. زيرا تاكنون روسيه و چين با برداشتن چنين گامى مخالفت مى‌كردند. اين دو كشور در ايران از منافع اقتصادى بالايى برخوردارند. حال اما در بيانيه وزيران خارجه آمده است كه: شوراى امنيت بايد به مسئله ايران بپردازد. البته در ماه مارس، تا زمانى كه آژانس بين‌المللى انرژى اتمى گزارشى را در مورد برنامه هسته‌اى ايران ارائه دهد. و اين در واقع مصالحه‌اى‌ست براى رفع نگرانى مسكو و پكن و جلب رضايت آنها.

وزيران خارجه آمريكا، انگلستان، فرانسه، آلمان، چين و روسيه همگى بر نگرانى خود مبنى بر فعاليتهاى هسته‌اى ايران تاكيد مى‌كنند. آنها از تهران مى‌خواهند به تحقيقات اتمى خود پايان دهد. اروپايى‌ها و آمريكا مدتهاست فشار مى‌آورند تا ايران را متوجه پايان‌پذيرفتن صبر خود كنند. جك استراو وزير امور خارجه بريتانيا در همين رابطه: ”در ماه سپتامبر (سال گذشته ميلادى) روشن شد كه ايران قرارداد منع ساخت و گسترش سلاحهاى اتمى را نقض كرده است. اين وظيفه ايران است كه ثابت كند برنامه اتمى‌اش اهداف صلح‌جويانه را دنبال مى‌كند و نه برعكس. به‌جاى اين مسئله آنها فقط سوءظن ما را بيشتر كردند“.

مدتى پيش ايران دست به فك پلمب‌هاى برخى از تاسيسات اتمى خود زد و دوباره آغاز به غنى‌سازى اورانيوم در ميزان محدود نمود. غنى‌سازى اورانيوم در ميزان بالا مى‌تواند براى توليد سلاحهاى اتمى مورد استفاده قرار گيرد. آمريكا بيش از هر دولت ديگرى، ايران را در مظان اتهام تلاش پنهانى براى توليد سلاح هسته‌اى قرار مى‌دهد. جورج دبليو بوش رييس‌جمهور آمريكا چندى پيش گفت: ”من نگران خواست و تلاش جامعه‌اى غيرشفاف براى دستيابى به سلاح‌هاى اتمى هستم. جهان نبايد در موقعيتى قرار گيرد كه بتوان از او با استفاده از سلاح اتمى باج گرفت“.

در لحظه كنونى تمامى قدرت‌هاى صاحب حق وتو و نيز آلمان بر استفاده از راه‌هاى ديپلماتيك براى حل مناقشه تاكيد دارند. گام بعدى قرار است تدابيرى براى اعتمادسازى باشد، يعنى ايران بايد نشان دهد كه واقعا آماده همكارى براى رفع اختلاف است. اگر جمهورى اسلامى چنين نكند سپس بايد در انتظار تحريم‌هاى احتمالى شوراى امنيت باشد. اما جك استراو وزير خارجه بريتانيا نمى‌خواهد اصلا در مورد گزينه نظامى چيزى بشنود: ”در شرايط كنونى هيچكس به استفاده از زور و خشونت فكر نمى‌كند. اين امر عاقلانه نيست. ما مشتركا روى رسيدن به يك راه‌حل صلح‌آميز ديپلماتيك كار مى‌كنيم. هيچكس در مورد يك تهاجم گسترده و يا حمله نظامى سخن نمى‌گويد. من قول كاخ سفيد را نقل مى‌كنم: ايران عراق نيست“.

پس فردا (پنج‌شنبه دوم فوريه) شوراى حكام آژانس بين‌المللى انرژى اتمى در وين، رسيدگى به برنامه هسته‌اى ايران را موضوع كار خود قرار خواهد داد. آلمان، فرانسه و انگلستان قرار است قطعنامه‌اى را تسليم شورا كنند.

نخستين واكنش ايران به تصميم پنج عضو دائمى شوراى امنيت به‌اضافه آلمان (چه ارجاع ناميده شود و چه گزارش به شوراى امنيت)، سخنان على لاريجانى دبير شوراى عالى امنيت ملى جمهورى اسلامى بود كه لحنى تهديدآميز داشت. طبق گزارش خبرگزارى دولتى «ايرنا» لاريجانى «هرگونه ارجاع و يا گزارش را به شوراى امنيت پايان ديپلماسى» خواند و افزود: «اين مسئله براى كشورهاى اروپايى و شوراى حكام امرى غيردرخشنده و بد خواهد بود». دبير شوراى عالى امنيت ملى در واكنش به «بيانيه لندن» با لحنى تهديدآميز خاطرنشان كرد: «هنوز هم معتقديم در درون مذاكرات مى‌توانيم به نتايج خوبى برسيم، اما اگر اروپايى‌ها شرايط را در مسير غيرمسالمت‌آميز تعريف كنند ممكن است آنها آغازكننده باشند، اما معلوم نيست آنها پايان‌دهنده هم باشند. بنابراين خيلى به نفع كشورهاى اروپايى هم نخواهد بود».

گفتنى‌ست كه مدتى پيش منوچهر متكى وزير خارجه ايران نيز با اشاره به توقف همكاريهاى داوطلبانه جمهورى اسلامى با آژانس بين‌المللى انرژى اتمى در صورت ارجاع پرونده ايران به شوراى امنيت، گفته بود: «نخستين قربانى ارجاع ايران به شوراى امنيت پروتكل الحاقى است».

بهنام باوندپور

واكنش فرانسه و رسانه‌هاى آن

رسانه‌های فرانسوی عموما از تصمیم پنج عضو دائمی شورای امنیت سازمان ملل متحد بعلاوه‌ی وزیران امورخارجه‌ی آلمان و اتحادیه اروپا برای بردن پرونده ی اتمی جمهوری اسلامی به شورای امنیت استقبال کردند. هرچند به دلیل دیر رسیدن خبر روزنامه ها به تفصیل درباره‌ی این خبر مهم نرسیدند. با این وجود این خبر تیتر اول و بزرگ تقریبا تمام روزنامه‌های امروز و سرفصل اخبار رادیوها و تلویزیون‌ها را تشکیل می‌دهد. آنچه توجه مفسران رسانه‌های تصویری و رادیویی را جلب کرده، اینست که روسیه و چین، دو قدرتی که با تهران روابط تنگاتنگ بازرگانی، نفتی، اتمی و نظامی دارند نیز قطعنامه‌ی لندن را امضا کردند. به گمان روزنامه‌ی «لیبراسیون» چپ مستقل اینکه امضاکنندگان پذیرفته‌اند تا ماه مارس آینده به ایران فرصت بدهند تا دست از فعالیت‌های اتمی خود بردارد، به خاطر فشار دوگانه‌ی مسکو و پکن بوده است. یادآور می‌شود که روسای دیپلماسی آمریکا، روسیه، چین، آلمان، فرانسه، انگلستان و اتحادیه اروپا شب گذشته در پایان شامی که تا اولین ساعات بامداد امروز بطول کشید به اتفاق‌آراء تصمیم گرفتند از نشست آینده‌ی شورای مدیران آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، «آبا»، که قرار است روز ۲ فوریه در وین پایتخت اتریش برگزار شود بخواهند که پرونده جمهوری اسلامی همراه با تمام گزارشات دبیرکل درباره‌ی فعالیت‌های اتمی ایران، بويژه عدم همکاری تهران با «آبا» را به شورای امنیت گزارش کنند.

آقای فیلیپ دوست بلاژی، وزیر امور خارجه فرانسه، در پایان این شام گفت: پاریس از این تصمیم بسیار راضی‌ست. زیرا آنرا یک پیروزی بزرگ برای دیپلماسی اروپا می‌داند. این مهمترین تصمیم‌گیری جامعه بین‌المللی در رابطه با پرونده‌ اتمی ایران است. زیرا برای اولین بار یک پیام روشن، مستقیم و بدون هیچ ابهامی برای مقامات جمهوری اسلامی فرستاده که باید دست از جاه‌طلبی‌های هسته‌ای خود بردارند. و تنها در اینصورت است که دیپلماسی دوباره می‌تواند از سر گرفته شود. هرچند در اولین واکنش خود مقامات مسئول ایرانی گفته‌اند، این تصمیم پایه‌ی حقوقی ندارد و اگر پرونده‌ی ایران از وین به نیویورک برود پایان دیپلماسی خواهد بود، ولی بیشتر ناظران و دیپلماتهای فرانسوی گمان دارند که جامعه بین‌المللی توانسته است برای اولین بار یکصدا با ایران صحبت کند.

رادیوی خبری ۲۴ساعته «فرانس انفو» در تفسیری گفت: تصمیم شب گذشته‌ی پنج عضو دائمی و وتودار شورای امنیت بعلاوه آلمان اولین امتیاز مهمی‌ست که اروپایی‌ها در برابر جمهوری اسلامی بدست آورده‌اند، ولی هرچند که برای راضی‌کردن روسیه و چین مجبور شدند مقداری آب در شراب‌شان بریزند. به این ترتیب که نه برای شورای امنیت تکلیفی مشخص کردند و نه «آبا» را مجبور کردند بطور کامل مسئولیت خود در قبال فعالیت‌های اتمی حساس ایران را به شورای امنیت واگذار کند. این تا ماه مارس آینده. و بعد، روز از نو، روزی از نو بستگی به این دارد که تا آنموقع آیا دیپلماسی رندانه‌ی روسیه بتواند چشمان ملایان حاکم بر ایران را به روی واقعیت‌ها باز کند یا نه. هرچند بیشتر ناظران و کارشناسان امور ایران از دادن پاسخی روشن به این پرسش خودداری می‌کنند، ولی بیشترشان براین گمان‌اند که جمهوری اسلامی خود را در چاهی فرو کرده که بیرون آمدن از آن بسیار دشوار است.

صفا حائرى، گزارشگر صداى آلمان در پاريس