پیش‌بینی علمی در پیوندهای زناشویی
۱۳۸۸ فروردین ۸, شنبه
پژوهش‌های جیمز مورای James D. Murray در زمینه کاربرد ریاضیات در زیست‌شناسی است. وی کتابی دو جلدی، با عنوان "زیست‌شناسی ریاضی" Mathematical Biology منتشر ساخت، که سبب شهرت وی در خارج از مجامع ریاضیدانان شد.
یکی از فعالیت‌های تخصصی مورای پیرامون بکارگیری مدل‌ها ریاضی و نمودارهای علمی در رشته‌های پزشکی، روان‌شناسی، اقتصاد و زیست‌شناسی است.
اما آنچه مورای را برای مردم عادی و بیگانه با ریاضیات و مباحث پیچیده علمی جذاب می‌سازد، تحقیقات وی درباره موفقیت و یا عدم موفقیت در پیوندهای زناشویی است. مورای با همکاری دوستان پژوهشگر خود کتابی با نام "ریاضیات ازدواج" The Mathematics of Marriage در سال ۲۰۰۵ منتشر ساخت.
ریاضیات در عرصه ازدواج
کتاب "ریاضیات ازدواج" به طلاق و ناکامی در پیوندهای زناشویی بر مبنای محاسبات ریاضی و بکارگیری نمودارها می‌پردازد. مسلماً می‌توان حدس زد که تعیین ثبات پیوندهای زناشویی و یا تبیین درصد جدایی کاری بسیار دشوار است. در این کتاب از طریق تئوری‌های علمی، ریاضیات در خدمت تحلیل رابطه زناشویی و پیش‌بینی آینده آن قرار می‌گیرد.
عنوان فرعی کتاب "دینامیزم مدل‌های غیرخطی" است. بی‌شک از خود می‌پرسیم که این مدل‌های چه نسبتی با مسئله ازدواج دارند؟ پاسخ مورای و همکارانش در این زمینه به غایت علمی و یا دقیق‌تر ریاضیاتی است. در این کتاب ازدواج به مثابه مدلی در نظر گرفته می‌شود که با پارامترها ومتغیرهای متفاوت مشخص شده و به کمک محاسبات دیفرانسیل، حرکت و توسعه‌ی غیر خطی آن نشان داده می‌شود.
مورای و همکارنش در یک پژوهش میدانی ۷۰۰ زوج آمریکایی را به مدت ده سال با روش‌های علمی زیر نظر داشتند. در آغاز این آزمایش، زوج‌ها تنها گفتگوهایی ۱۵ دقیقه‌ای بایکدیگر داشتند و بر مبنای این گفتگوها محاسباتی ریاضی صورت گرفت. و سپس برای هر زوج ارزیابی مشخصی از درجه ثبات و یا عدم ثبات زناشویی ارائه شد.
مورای با طنز می‌گوید، بطور معمول زوج‌های جوان مایل نیستند که از آینده و سرانجام وصلت خود چیزی بدانند. در این موارد رویاپروی و امید مولفه‌های مهمی به حساب می‌‌آیند.
در این پژوهش، ۷۰۰ زوج شرکت‌کننده نیز از نتایج محاسبه‌شده از سوی پژوهشگران و سرانجام زناشویی خود بی‌اطلاع بودند. ارزیابی‌های علمی مورای و همکارانش تنها برای استفاده مشاوران و روانشناسان مسایل زناشویی در نظر گرفته شده بود.
ریاضیات دروغ نمی‌گوید
اما نتایج ارزیابی‌ها تکان‌دهنده است. نیمی از این زوج‌ها در خلال ده سال از یکدیگر جدا شدند. در مجموع ۹۴ درصد ارزیابی‌های ریاضی منطبق بر واقعیت بود. حتا در مورد پیش‌بینی آمار طلاق‌ها، مدل‌های ریاضی موفقیتی صددرصد را نشان می‌دهند. مورای اضافه می‌کند: تنها در موارد اندکی، پیش‌بینی‌ها دقیق نبودند. گرچه محاسبات ما به مشکلات عدیده برخی از زوج‌ها اشاره داشت، اما درصد پایداری زناشویی بیشتراز جدایی بود، که البته واقعیت خلاف آنرا به ما نشان داد.
موضوعات گفتگو میان زوج‌ها مسایلی همچون پول، امور جنسی، تربیت کودکان و یا حتا دکوراسیون خانه را می‌توانست در بر گیرد. اطلاعات بدست آمده مبنای پیش‌بینی پژوهشگران بود.
از هر گفتگو فیلمی گرفته می‌شد و حرکات دست وصورت افراد به دقت مورد ارزیابی قرار می‌گرفت. در خلال گفتگو ضربان قلب زوج‌ها نیز اندازه گیری می‌شد و در اتاقی دیگر، شش روانشناس به طور جداگانه هر واکنشی، مانند خشم، تفاهم و غیره را ارزشگذاری می‌کردند.
مورای با ارائه جدولی از امتیازهای مثبت و منفی سعی بر تبیین ریاضی مشاهدات خود و همکارنش داشت. مورای به کار‌‌ایی دقیق ریاضیات در ارزیابی گفتگوهای میان زوج‌ها اشاره کرده و می‌گوید: ریاضیات همیشه راست می‌گوید و حق با ریاضیات است.
مورای در مورد بکارگیری این روش برای زناشویی خود گفت: پنجاه سال از ازدواج من می‌گذرد و بسیار خوشبختم. نیازی به تایید علمی برای زناشویی من وجود ندارد.
تحصیلات علمی جمیز مورای
"جیمز دیکسون مورای" در سال ۱۹۳۱ در شهر "موفات" در اسکاتلند بدنیا آمد. وی تحصیلات دانشگاهی خود را در رشته ریاضیات آغاز کرد و موفق به اخذ درجه دکترای در رشته ریاضیات کاربردی در دانشگاه سنت آندروز اسکاتلند در سال ۱۹۵۶ شد. وی در رشته‌هنر نیز پایان‌نامه‌ای بدست آورد؛ و پس از اندکی در سال ۱۹۶۸ نیز توانست دکترای خود در رشته علوم را از دانشگاه آکسفورد دریافت دارد.
مورای در حال حاضر به عنوان پورفسور بازنشسته در دانشگاه‌های واشنگتن و آکسفورد مشغول به پژوهش‌های علمی است.
در هفته گذشته آکادمی سلطنتی بریتانیا در لندن، از جیمز مورای و جان گوتمن، روانشناس و همکاری آمریکایی وی، به خاطر کاربرد ریاضیات در عرصه‌های متفاوت تقدیر کرد.
شهرام اسلامی