چالش‌های سیاستمداران زن در آلمان
۱۳۹۶ شهریور ۱۷, جمعه
"آقایان و خانم‌های محترم!"، با این کلمات ساده در ۱۹ فوریه ۱۹۱۹ سخنرانی‌ای در مجلس ملی وایمار آغاز گشت که در تاریخ ثبت شد – نه تنها به دلیل محتوای آن بلکه به خاطر آنکه یک زن این سخنرانی را ایراد کرده بود. نام این زن "ماری یوخاچ" بود.
این نخستین بار در آلمان بود که یک سیاستمدار زن در برابر مجلسی سخن می‌گفت که به طور دمکراتیک انتخاب شده بود. سه ماه پیش از این سخنرانی بود که زنان آلمانی به طور قانونی از حق رأی برخوردار شده بودند.
ماری یوخاچ سیاستمداری سوسیال دمکرات و یکی از ۳۷ زنی بود که در سال ۱۹۱۹ وارد پارلمان شده بودند. زنان در آن زمان حدود ۹ درصد کل نمایندگان مجلس آلمان را تشکیل می‌دادند.
امروز با گذشت نزدیک به ۱۰۰ سال از آن دوره، ۳۷ درصد کرسی‌های مجلس نمایندگان آلمان به زنان تعلق دارد. بدین ترتیب هنوز هم زنان اقلیت را در بوندس‌تاگ تشکیل می‌دهند. در جدولی که شمار زنان نماینده در ۱۹۰ کشور جهان را نشان می‌دهد آلمان در رده ۲۲ قرار گرفته است.
نتایج نظرسنجی‌های اخیر در آلمان حاکی از آن است که در انتخابات پارلمانی پیش رو در این کشور که قرار است در ۲۴ سپتامبر برگزار شود، امکان کاهش شمار نمایندگان زن وجود دارد. احتمال دارد که تنها ۳۲ درصد کرسی‌های مجلس نمایندگان آلمان را زنان اشغال کنند.
سه فرزند و ۸۰ ساعت کار در هفته
آیا زنان نمی‌خواهند یا برایشان دشوارتر است که سیاست را به عنوان شغل اصلی‌شان برگزینند؟ دوروته بر از حزب سوسیال مسیحی و عضو پارلمان کنونی آلمان معتقد است که زنان بیشتر از مردان زیر فشارند تا ثابت کنند که دارای توانایی هستند. بخصوص به همکاران جوان که دارای فرزند نیستند با دیدی انتقادی نگاه می‌شود و اغلب آنها را جدی نمی‌گیرند. اما اگر یک سیاستمدار زن دارای فرزند باشد هم این موضوع منفی محسوب می‌شود.
دوروته بر در مصاحبه با دویچه‌وله می‌گوید: «آدم باید پوست‌کلفت باشد. و باید اعتراف کنم که پوست من با هر بچه که به دنیا آوردم کلفت‌تر شده است.» دوروته بر سه فرزند دارد و در هفته بین ۷۰ تا ۸۰ ساعت کار می‌کند. بر تعداد این ساعت‌ها، وقتی در جلسات هفتگی در برلین و به دور از خانواده شرکت می‌کند، افزوده هم می‌شود، «چون در آنجا کسی شب‌ها منتظرم نیست».
حزب سوسیال مسیحی آلمان علاوه بر اینکه سهمیه‌ای را به زنان اختصاص داده تا عضو هیأت رئيسه حزب باشند، برنامه‌‌ای نیز با شعار "زنان باید فعال‌تر باشند" به منظور آموزش آنان ترتیب داده است.
اما به عقیده دوروته بر، این برنامه‌ها تنها تا حدی کارساز هستند. او می‌گوید که بسیاری از دوستانش بچه‌های کوچک و کار نیمه وقت دارند. اما کار در عرصه سیاست حتی بیشتر از کار معمولی تمام‌وقت است: «و خیلی واضح بگویم، بسیاری از زنان مایل نیستند چنین کاری را بپذیرند.»
زنان بیشتر برای موفقیت بیشتر
دو حزب دمکرات مسیحی و سوسیال مسیحی ۷۹ نماینده زن در کنار ۲۳۰ نماینده مرد به پارلمان آلمان فرستاده‌اند. باربارا اشتام، معاون دبیرکل حزب سوسیال مسیحی آلمان، معتقد است که شمار نمایندگان زن این حزب باید افزایش یابد.
این سیاستمدار ۷۲ ساله می‌گوید: «همه اعضای حزب باید بدانند که برای آینده‌ای موفق، زنان هم باید در شکل‌دهی به سیمای حزب سوسیال مسیحی مشارکت داشته باشند.»
برخی از احزاب دیگر توانسته‌اند به چنین هدفی برسند. حتی شمار نمایندگان زن دو حزب سبزها و چپ‌ها در پارلمان آلمان از تعداد نمایندگان مرد این دو حزب بیشتر است. این دو حزب زودتر از احزاب دیگر به اهمیت شانسی پی برده‌اند که در فعالیت سیاستمداران زن نهفته است.
ویشارد وویک، پژوهشگر علوم سیاسی، در مصاحبه با دویچه‌وله از هانه‌لوره کرافت، سیاستمدار سوسیال دمکرات، نام می‌برد که در انتخابات مجلس ایالتی نوردراین وستفالن در سال ۲۰۰۵ موفق شد‌با اینکه حزب سوسیال دمکرات آراء بسیاری را از دست داده بود، "وارد عمل شود".
او ریاست فراکسیون سوسیال دمکرات در مجلس ایالتی را بر عهده گرفت و در سال ۲۰۱۰ توانست به مقام نخست وزیری ایالت نوردراین وستفالن برسد.
کار فراوان و محیط کاری خشن
ویشارد وویک می‌گوید که رسیدگی به خانواده و پیشرفت شغلی در عرصه سیاست تا رسیدن به نمایندگی در مجلس در درازمدت با هم شدنی نیست: «مگر اینکه همسری در خانه داشته باشم که به عنوان مرد خانه و تربیت‌کننده فرزندان به همه کارها رسیدگی کند.» به گفته وویک، چنین چیزی ممکن است اما بندرت پیش می‌آید.
او می‌گوید کسی که وارد این عرصه می‌شود باید آماده انجام کار بسیار فراوان باشد و بداند که با محیط کاری خشنی روبرو خواهد بود. این پژوهشگر علوم سیاسی می‌افزاید: «با اینکه رفتارها نسبت به زنان بهتر شده‌اما هنوز هم بر ساختار سیاست رفتار مردانه حاکم است.»
خانم دوروته بر، سیاستمدار سوسیال مسیحی هم بارها با چنین رفتاری مواجه بوده است. در حالی که هر از چند گاه از او می‌پرسند که چگونه به فرزندانش رسیدگی می‌کند، از همسرش که مثل او سیاستمدار است تا کنون چنین سؤالی را نکرده‌اند. «معلوم است که در مورد او فکر می‌کنند یک جوری قضیه حل شده است.»
مسئله قدرت و موضوع‌های حساس
و در این میان مسئله قدرت هم مطرح است. به عقیده دوروته بر، بهتر است که زنان در ابراز علاقه به قدرت با احتیاط عمل کنند چون چنین چیزی فورا برایشان دردسر به بار می‌آورد.
با این همه این سیاستمدار سوسیال مسیحی می‌گوید که ورود زنان به عرصه سیاست ارزشمند است، چون زنان هم نقطه نظرات متفاوتی را مطرح می‌کنند و هم روش متفاوتی نسبت به مردان در پرداختن به مسائل دارند.
او مثال می‌زند که در ساعات مشاوره‌اش پیش می‌آید که شهروندان از او راجع به لقاح مصنوعی یا ناباروری سؤال کنند. این در حالی است که چنین پرسش‌هایی را با نمایندگان مرد مطرح نمی‌کنند. او می‌گوید: «از این موضوع تعجب نمی‌کنم، چون چنین موضوع‌هایی را معمولا کسی با مردها مطرح نمی‌کند.»