چهل سال پس از گل «ويمبلى»

چهل سال پيش در روز سى‌ام ژوئن دو تيم آلمان و انگليس به فينال جام جهانى فوتبال كه در خانه انگليسى‌ها برگزار می‌شد راه يافتند. استاديوم ويمبلى مملو از تماشاچى بود. در آن زمان از پخش مستقيم خبرى نبود، اما قديمى‌تر‌ها يادشان هست كه در مقابل تلويزيون سياه و سفيد به تماشاى اين بازى نشسته‌اند و اين بازى را خوب به خاطر دارند.

آلمانى‌ها در سال ۱۹۵۴ پس از جنگ جهانى دوم براى اولين بار اجازه حضور در جام جهانى را يافته بودند و شاگردان "زب هربرگر" مربى افسانه‌ای آلمان در برن پايتخت سوئيس در يك ديدار تاريخى عنوان قهرمان جهان را كسب كردند. پس از آن برزيلى‌ها بودند كه در سالهاى ۱۹۵۸ در سوئد و ۱۹۶۲ در شيلى دوبار پياپى عنوان قهرمانى را تصاحب كردند. در اين سالها بود كه ستاره‌ای بنام پله پا به عرصه گذاشت. اما تا آن زمان انگليسى‌ها كه بعنوان سرزمين مادرى فوتبال محسوب می‌شوند، هيچگاه موفق به كسب عنوان قهرمانى نشده بودند و اين برايشان بسيار سنگين بود. حال ملى پوشان انگليس به فينال راه يافته‌اند، دقيقه نود به پايان رسيده است و دو تيم به نتيجه تساوى دو بر دو دست يافته‌اند و كار به وقت اضافى كشيده است. به دقيقه يكصد و يك نزديك می‌شويم، ملى پوشان انگليس در يك موقيعت تهاجمى هستند. هلموت ‌هالر، مدافع تيم ملى آلمان هنوز هم پس از چهل سال اين موقعيت را خوب به خاطر دارد. او می‌گويد كه من تقريبا هشت متر از مهاجم انگليسى فاصله داشتم.‌ هالر به شوخى مى پرسد، راستى اسم مهاجم انگليسى چه بود؟ جواب درست «جف هورست» است. او تنها بازيكنى است در جهان كه در جريان بازى فينال جام جهانى در روز سى‌ام ژوئيه سال ۱۹۶۶ سه گل بازى را به ثمر رساند. ‌هالر می‌گويد: من هنوز هم اين صحنه در جلوى چشمانم قرار دارد، هورست توپ را دريافت كرد و سرضرب شوتى را روانه دروازه كرد، توپ به تير افقى برخورد كرد و بصورت عمودى بر زمين خورد. در اين لحظه‌ هانت، ديگر بازيكن تيم ملى انگليس دستان را به علامت پيروزى و گل به بالا می‌برد. تا آن زمان داور هنوز نمى‌داسنت كه چه اتفاقى افتاده است. آنگاه دوربين‌ها «گوتفريد دينست» داور سوئيسى را نشان مى‌دهند كه بسوى «توفيق بهرام اف» داور خط نگهدار می‌رود و از او می‌پرسد كه آيا توپ از روى خط دروازه رد شده است يا نه؟ جواب او مثبت است. در اين لحظه داور، ميانه ميدان را نشان مى‌دهد و نتيجه بازى به ۳ بر ۲ به نفع انگليس تغيير مى‌يابد. «گوتفريد دينست» خود می‌گويد من هنوز هم نمى‌دانم كه آيا توپ واقعا از روى خط دروازه رد شده يا نه، اگر صد سال ديگر هم مرا از قبر بيرون بياوريد باز هم خواهم گفت كه نمى‌دانم. «گوتفريد دينست» در سال ۱۹۹۵ درگذشت. اما «توفيق بهرام‌اف» نيز می‌گويد:« من هم نديدم كه گل بود يا نه، اما وقتى «هانت» دست‌اش را بالا برد و چهره دروازبان آلمان ناراحت و عصبانى شد، پس بايد اتفاقى افتاده باشد و آن اتفاق هم حتما گل است».

اما جف هورست كه در سال ۱۹۹۸ از سوى ملكه اليزابت دوم بعنوان لردى نائل شد و اين گل بنام‌اش به ثبت رسيده، خود سالها هيچ سخنى در اين باره نگفت، تا اينكه بالاخره در كتابى كه تحت عنوان «سال ۱۹۶۶ و همه چيز» انتشار يافت، در اين باره می‌نويسد: «آلمانى‌ها صادقانه اعتقاد دارند كه توپ از روى خط دروازه عبور نكرده است، من بعد از اينكه صدها بار «اسلوموشن» اين صحنه را ديدم، بايد بگويم كه حق با آنهاست. اين مشاجره تا هنگام مرگ هم مرا رها نخواهد كرد». وى اما در همانجا ادامه مى‌دهد: «تا هنگامى كه هيچ كس خلاف تصميم داوران را به اثبات نرسانده باشد، من با تصميم آنان موافقم».

سالهاست بر سر گل بودن و يا نبودن شوت «جف هورست» همچنان بحث ادامه دارد، فيلم اين بازى نخست توسط متخصصان به فيلم رنگى تبديل شد تا شايد بتوان جزئيات بيشترى را در آن ديد و حتى از طريق يك برنامه مخصوص كامپيوترى نيز ارزيابى شده است. هنوز هم پس از گذشت چهل سال جواب قطعى وجود ندارد. اما نتيجه رنگى شدن فيلم اين بود كه اكنون مشخص شده است كه پس از اصابت توپ به زمين، غبارى از گچ خط دروازه به هوا برخاسته است. با اين حال هنوز نمى‌توان تشخيص داد كه توپ آيا واقعا از خط عبور كرده يا نه؟ ولى بايد گفت كه زيبائى و جذابيت فوتبال هم در همين اما و اگر‌هاست، شايد نتيجه فينال امسال بدون آن ضربه سر زيدان به گونه ديگرى بود.

محمود صالحى