چه از بيمارى هپاتيت ب ميدانيم؟
۱۳۸۴ مهر ۸, جمعه
شيوع اين بيمارى در قاره آفريقا، جنوب و غرب آسيا بالاست. در ايران طبق آمارهاى موجود تا كنون ۲ ميليون نفر ناقل هپاتيت ب شناخته شده‌اند. از آنجا كه اين بيمارى ويروسى هيچ گونه نشانه يا ناراحتى خاصى به همراه ندارد، فرد ناقل ممكن است تا سالها از بيمارى خود بى‌اطلاع باشد.
اين بيمارى كه يك بيمارى ويروسى است، از طريق ويروس هپاتيت ب، كبد را آلوده ميكند. ويروسها خود به تنهايى در دسته موجودات زنده قرار نميگيرند. ويروس بايد وارد بدن يك جاندار شود تا بتواند فعاليت كند. ويروسها پس از ورود به يك سلول به سرعت جزيى از سلول زنده ميشوند. بدين ترتيب براى از بين بردن ويروس بايد كل سلول از بين رود. دقيقأ به همين علت تا امروز درمان و داروى قطعى براى ريشه كن كردن يك بيمارى ويروسى معرفى نشده است.
در مورد هپاتيت ب، سيستم ايمنى فرد كه وظيفه از بين بردن ويروسها و باكتريها را درون بدن بر عهده دارد، سلولهاى كبد آلوده شده را مورد حمله قرار ميدهد. بدين ترتيب يك واكنش خود ايمنى توسط بدن باعث تخريب و از بين رفتگى كبد ميشود.
اين تخريب ممكن است سالها به طول انجامد بدون آنكه عارضه جانبى خاصى به همراه داشته باشد. اغلب بيمارى زمانى خود را نشان ميدهد كه بافت كبد به شدت آسيب ديده و از بين رفته است. در اين حالت بيمارى مثل يك بمب ساعتى است كه دقايق قبل از انفجار را سپرى ميكند. چناچه اين بيمارى به موقع تشخيص داده نشود و شخص بيمار تحت مراقبت قرار نگيرد، خطر مرگ او را تهديد ميكند. هر چند كه هپاتيت ب درمان خاصى ندارد، اما ميتوان به وسيله داروهاى جديد از تخريب بيشتر كبد جلوگيرى كرد و يا اين تخريب را به تأخير انداخت.
ويروس هپاتيت ب از طريق خون و فرآورده‌هاى خونى منتقل ميشود. مهمترين راه‌هاى انتقال از طريق ارتباط جنسى با فرد آلوده، از مادر به نوزاد زمان، تزريق خون آلوده، تماس با سرنگ آلوده بخصوص در مورد معتادين تزريقى، تماس با وسايل تيز و برنده مثل قيچى يا تيغ سلمانى و يا وسايل خال‌كوبى غير بهداشتى است.
وزارت بهداشت و درمان ايران مهمترين راه انتقال ويروس هپاتيت ب را در ايران از مادران آلوده به نوزادان معرفى ميكند. اين انتقال احتمال دارد زمان تولد در اثر تماس نوزاد با بدن مادر صورت گيرد. در حال حاضر تزريق واكسن براى نوزادان بلافاصله بعد از تولد اجبارى بوده و جزو برنامه‌هاى واكسيناسيون كشورى محسوب ميشود.
اما مهمترين راه انتقال بيمارى طبق گزارشات سازمان بهداشت جهانى از طريق رابطه جنسى با فرد آلوده است. مطمئنأ كشور ايران نيز از اين قاعده مثتثنى نيست. داشتن كشورى با جمعيت چند ده ميليونى جوان نياز به اطلاع رسانى بيشتر در زمينه مسائل جنسى و رعايت بهداشت فردى دارد. به علت آنكه واكسن هپاتيت ب وارداتى و گران است امكان واكسيناسيون همه افراد جامعه جزو برنامه‌هاى همگانى دولتى نيست، اما ميتوان با اندكى سرمايه گذارى در برنامه‌هاى آموزشى به صورت پىگير گامهاى مثبتى در اين زمينه برداشت. چشم انداز يك جامعه سالم زمانى در ديدرس قرار ميگيرد كه سطح آگاهى افراد يك جامعه نسبت به مسائل بهداشتى بالا رود.
اين بيمارى از طريق تماسهاى عادى و روزمره مثل دست دادن و يا در يك اتاق كار كردن انتقال پيدا نميكند، اما به علت بالا بودن سطح آلودگى در جامعه توصيه ميشود خود را عليه هپاتيت ب واكسنيه كنيد. خوشبختانه واكسن هپاتيت ب بيش از ۹۰ درصد فرد را در برابر هپاتيت ب ايمن مىكند.
اگر ميخواهيد از سلامت خون خود مطلع شويد ميتوانيد براى اهدا خون به سازمان انتقال خون مراجعه كنيد. مدتى پس از اهدا خون اين سازمان با ارسال نامه و كارتى وجود عفونت در خون ناقلين هپاتيت ب را متذكر ميشود و دستورهاى بهداشتى را گوشزد مىكند.
اما اگر ناقل هپاتيت ب هستيد، سعى كنيد با بيمارى خود كنار بياييد. براى معاينه و انجام آزمايش‌هاى خون هر ۶ ماه يك بار به پزشك مراجعه كنيد. در صورت مراجعه به دندانپزشكى، پزشك، آزمايشگاه و اصولأ هر جاى كه امكان انتقال ويروس از شما به ديگران وجود دارد، حتمأ آنها را از ابتلاى خود به اين ويروس آگاه كنيد.
دلسرد و افسرده نباشيد، هر روز درى تازه به روى علم پزشكى گشوده ميشود. به اميد آنكه فردا روز شما باشد.
شبنم نوريان