کتاب سال آلمان؛ رمانی درباره‌ی حق‌طلبی
۱۳۹۱ مهر ۱۸, سه‌شنبه
"دادگاه بخش" (Landgericht) به زندگی قاضی یهودی‌مذهبی می‌پردازد که در دوران حکومت نازی‌ها ناگزیر از آلمان گریخته و پس از ده سال زندگی تبعید در کوبا، در سال ۱۹۴۷ به زادگاه خود باز می‌گردد و "حق خود را طلب می‌کند": این قاضی پیشین که ریشارد کورنیتسر (Richard Kornitzer) نام دارد، می‌کوشد حیثیت و شأن انسانی خود را که از سوی حکومت ناسیونال سوسیالیسم پایمال شده، بازیابد و در مقام قاضی در دادگاه بخش دوباره مشغول بکار شود. تنها کسی که او را با آغوش باز می‌پذیرد، همسر مسیحی کورنیتسر است که در دوران پرآشوب نازی‌ها از آلمان مهاجرت نکرده، ولی ناگزیر شده دو طفل خردسالش را برای نجات از فقر و گرسنگی به لندن بفرستد. تنها کسی که ریشارد را برای رسیدن به هدفش یاری می‌رساند، همین زن است.
مبارزه با بی‌عدالتی
ریشارد کورنیتسر به‌محض ورود به آلمان نامه‌نگاری با "مقامات مسئول" را که توجهی به او و به خواست‌های او ندارند، آغاز می‌کند و با آن که پیوسته با سد سکوت و امتناع آنان روبرو می‌شود، به کار خود ادامه میدهد. انگیزه‌ی کورنیتسر در این راه پر فراز و نشیب، باور راسخ او به حق و عدالت است که به دلایل رفتار و برخوردهای غیرانسانی و نامنصفانه‌ی "تازه به قدرت رسیده‌ها" دچار تزلزل می‌شود. بیش از هر چیز، شکست کورنیتسر در از سرگیری زندگی مشترک با همسر و فرزندانش او را از پای درمی‌آورد؛ دختر و پسر این خانواده‌ی از هم پاشیده که به سن بلوغ رسیده‌اند، به عنوان شهروندان بریتانیا زندگی در این کشور را به بازگشت به آلمان و به آغوش خانواده ترجیح می‌دهند.
ساختار رمان
اورزولا کرشل (Ursula Krechel) رمان خود را بر اساس رویدادی واقعی طرح‌ریزی کرده است و در بازسازی آن از اسناد و مدارک و نامه‌های ریشارد کورنیتسر سود برده است که تا به امروز در آرشیوهای ادارات گوناگون آلمان حفظ شده‌اند. ساختار رمان هم بر پایه‌ی این اجزای تشکیل دهنده بنا شده است: کرشل هم‌زمان با بازگویی داستان قاضی کورنیتسر در متن اجتماعی ـ اقتصادی جامعه‌ی پس از جنگ آلمان، جابه‌جا اصل این اسناد و مدارک را به چاپ رسانده یا شمه‌هایی از آن‌ها را نقل کرده است. از این‌رو رمان "دادگاه بخش" مجموعه‌ای از رویدادهای تخیلی و واقعی تاریخی، تحلیل‌های اجتماعی و مقاله‌های طولانی درباره‌ی وضعیت هنری ـ فرهنگی آلمان پس از جنگ و زندگی روزمره‌ی مردم آنست.
هیات داوران اهدای جایزه‌ی "کتاب سال آلمان" به دلیل همین ساختار پیچیده و نامتعارف، این نویسنده‌ی ۶۵ ساله را شایسته‌ی دریافت این جایزه‌ی ۲۵ هزار یورویی دانسته است. در توضیحی که این هیات در مورد علت گزینش خود داده، آمده است: «نثر رمان "دادگاه بخش" میان زبانی روایتی، مستند، مقاله‌مانند و تحلیلی در نوسان است. کرشل گاه شاعرانه و گاه خشک و موجز تصویری همه‌سویه از جامعه‌ی آلمان پس از جنگ ارائه میدهد؛ از وضعیت معماری آن دوران گرفته تا زندگی روزمره و تناقضات روانی افراد یک خانواده...»
انتقاد منقدان
برخی از منقدان ادبی همین نکات را "ضعف و نقص" این اثر می‌دانند و انتقاد می‌کنند که خوانش اغلب بخش‌های رمان "مانند کلاس‌های درس تاریخ و سمینارهای علمی" است.
اورزولا کرشل خود نگارش این رمان را "ادای دینی به قربانیان ناسیونال سوسیالیسم" می‌داند. او هنگام دریافت این جایزه از سیاست‌های "مهاجرستیز" کشورهای اروپایی در عدم پذیرش پناه‌جویان حکومت‌های دیکتاتوری انتقاد کرد و گفت: «اروپا از خود دژی ساخته است.»
از میان ۶ نامزد دریافت "کتاب سال آلمان" که به مرحله‌ی نهایی راه یافته بودند، کرشل تنها زن نویسنده بود. هر یک از ۵ نامزد دیگر "جایزه‌ای" معادل ۲۵۰۰ یورو دریافت کرد.
آغاز کار
اورزولا کرشل در شهر تریر به دنیا آمده و در دانشگاه کلن در رشته‌های ادبیات آلمانی، تئاتر و تاریخ هنر تحصیل کرده است. نخستین اثر این شاعر و نویسنده که در سال ۱۹۷۴ منتشر شد، "اریکا" نام دارد که نمایشنامه‌ای است متاثر از روح جنبش دانشجویی و جنبش زنان در سال‌های واپسین دهه‌ی ۱۹۶۰. از کرشل چندین نمایشنامه و نمایشنامه‌ی رادیویی نیز به اجرا درآمده است.
"دادگاه بخش" دومین رمان اوست. "شانگهای دور از کجا" نخستین رمان کرشل بود که در سال ۲۰۰۹ منتشر شد. او در این اثر به سرنوشت یهودیان تبعیدی در دوران آلمان هیتلری می‌پردازد. در جریان نگارش این رمان بود که کرشل به پرونده‌ی ریشارد کورنیتسر برخورد و او را قهرمان رمان "دادگاه بخش" کرد.
جایزه‌ی "کتاب سال آلمان"
جایزه‌ی "کتاب سال آلمان" که از سوی اتحادیه‌ی بورس کتابفروشان و ناشران آلمان اهدا می‌شود، هر سال در شب پیش از آغاز نمایشگاه کتاب فرانکفورت، در "کلیسای پاول" شهر فرانکفورت به یکی از نویسندگان آلمان اهدا می‌شود که "به ترویج زبان و فرهنگ" این کشور یاری برساند. سال گذشته اویگن روگه با رمان "در زمان روشنایی رو به کاهش" این جایزه را از آن خود کرد.