کشمکش هسته‌ای و سفر هاینونن به ایران
۱۳۸۷ مرداد ۱۷, پنجشنبه
روز پنجشنبه، ۷ ژوئیه (۱۷ مرداد) اولی هاینونن، معاون محمد البرادعی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای سفر دوروزه‌ی خود به تهران را آغاز کرد. در این سفر مانند گذشته، هرمن ناکارتس، مسئول بخش منطقه‌ای پادمان آژانس همراه هاینونن است. مذاکرات این دو با محمد سعیدی، معاون سازمان انرژی هسته‌ای ایران وعلی‌اصغر سلطانیه، نماینده‌ی دائمی ایران در آژانس تا عصر جمعه ادامه خواهد داشت. به گفته‌ی مقامات ایرانی موضوع مذاکرات، بحث و بررسی "روند جاری همکاری و روابط آژانس با سازمان انرژی اتمی ایران" خواهد بود.
هاینونن در ماه‌های گذشته چندین بار برای رفع شبه‌هایی که در رابطه با برنامه‌های هسته‌ای ایران وجود دارند، به ایران سفر کرد. هاینونن خواستار توضیحات در مورد مطالعات و تحقیقاتی از سوی ایران است که غربی‌ها گمان می‌کنند، جنبه‌ی نظامی دارند. قرار بود که مقامات هسته‌ای ایران به تمامی سوالات و ابهامات فنی و تخصصی آژانس پاسخ دهند، اما چنین نشد. خبرگزاری‌های غربی می‌گویند مقام‌های ایران مایل به گفت‌وگو در این زمینه‌ها نیستند
گزارش‌های آژانس
در گزارشی که محمد البرادعی، مدیرکل آژانس، در ماه فوریه سال جاری به شورای حکام این آژانس ارائه کرد، آمده بود که ایران به مواردی از ابهامات در باره‌ی برنامه‌ی هسته‌ای‌اش پاسخ داده ولی با آژانس همکاری مطلوبی ندارد. آژانس علاوه بر آن سؤالات و ابهامات جدیدی را در باره‌ی احتمال جهت‌گیری تسلیحاتی برنامه هسته‌ای ایران مطرح نمود. تلاش برای دستیابی به تکنولوژی قراردادن کلاهک هسته‌ای بر روی موشک و انجام آزمایش‌هایی برای ساخت چاشنی و ساختار انفجاری لازم برای منفجر کردن یک بمب اتمی، از جمله اتهامات تازه علیه ایران بودند.
جمهوری اسلامی ابتدا اعلام کرد که در چارچوب توافق با آژانس به همه‌ی سؤال‌ها پاسخ داده است و به سؤال و اتهام دیگری در باره‌ی برنامه‌هسته‌ای‌اش پاسخ نمی‌دهد. اما سفر هاینون به تهران در ماه آوریل و مذاکرات وی در باره‌ی اتهامات تازه آژانس حاکی از عقب‌نشینی ایران در این زمینه بود.
نتایج مذاکرات هاینونن در تهران محور اصلی گزارشی بود که مدیرکل آژانس در روز ۲۶ مه (۶ خرداد) در باره‌ی آخرین وضعیت پرونده هسته‌ای ایران ارائه کرد.
البرادعی در این گزارش ۹ صفحه‌ای تاکید نمود که جمهوری اسلامی از ارائه‌ی اطلاعات حساس درباره‌ی برنامه‌ی هسته‌ایش خودداری می‌کند.
در این گزارش همچنین آمده بود که عدم ارائه توضیحات از سوی ایران درباره‌ی تولید فلز کروی اورانیوم، آزمایش مواد انفجاری قوی و همچنین مطالعات مربوط به توسعه‌ی کلاهک موشکی، از دلایل عمده‌ی نگرانی آژانس از برنامه‌ی هسته‌ای ایران هستند.
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در راستای شفاف‌سازی برنامه‌ی هسته‌ای ایران، خواستار دسترسی به افراد، اسناد و تاسیساتی در این کشور شد، اما مقامات ایرانی با این درخواست‌ها موافقت نکردند.
آنزمان محمد البرادعی گفت، آژانس پنج سال است که تلاش می‌کند به درک شفاف از برنامه‌ی هسته‌ای ایران دست یابد. هر چند "پیشرفت‌های اساسی" به‌دست آمده، اما آژانس هرچه زودتر باید به نتیجه‌گیری نهایی برسد.
مدیرکل آباه خواستار آن شد که جمهوری اسلامی علاوه بر پاسخ به همه‌ی پرسش‌ها و ابهام‌های موجود، پروتکل الحاقی را نیز اجرا کند تا آباه بتواند فقدان مواد و فعالیت‌های هسته‌ای اعلام نشده در ایران را تایید کند.
برنامه‌ی هسته‌ای ایران و گروه ۱+۵
به موازات تلاش‌های آژانس برای شفاف‌سازی ابعاد و ماهیت برنامه‌ای اتمی ایران، اعضای دائمی شورای امنیت سازمان ملل و آلمان نیز برای تشویق جمهوری اسلامی به تعلیق غنی‌سازی اورانیوم فعالیت می‌کنند. در آخرین اقدام، مشوق‌های اقتصادی، فنی و سیاسی جدیدی در قالب یک "بسته" به ایران پیشنهاد شد. مقامات ایران اما تا کنون به آن پاسخی نداده‌اند.
نماینده‌ی ایران روز سه‌شنبه (۵ اوت / ۱۵ مرداد) نامه‌ای در اختیار خاویر سولانا، نماینده‌ی ارشد اتحادیه اروپا در مذاکرات هسته‌ای، قرار داد که به نوشته‌ی رسانههای ایران "متن گفت‌وگوهای جلیلی و سولانا در جریان مذاکرات تلفنی" در روز دوشنبه‌ی گذشته بوده است.
جمهوری اسلامی در این نامه که رسانههای داخل کشور روز چهارشنبه (۶ اوت / ۱۶ مرداد) متن کامل آن را منتشر کردند، نوشته است که آماده‌ی پاسخ دادن به پیشنهادهای شش قدرت بزرگ در کوتاه‌ترین زمان ممکن است.
این نامه واکنش تند کشورهای غربی را برانگیخت. وزارت امور خارجه‌ی ایالات متحده ایران را به "وقت‌کشی" متهم کرد و گفت، پاسخ این چنین پاسخی فقط می‌تواند تحریم‌های جدید باشد.
فرانک والتر اشتاین مایر، وزیر امور خارجه‌ی آلمان نیز جواب ایران را "ناکافی" دانست و خواستار آن شد که استراتژی "دوگانه" اتحادیه اروپا و گروه ۱+۵ ادامه یابد. این بدان معناست که باب مذاکره با ایران همچنان باز خواهد بود اما تشدید تحریم‌ها نیز در دستور کار قرار خواهد گرفت.
ناهماهنگی در گروه ۱+۵
اشتاین مایر تاکید کرد که "مهم‌ترین شرط موفقیت در استراتژی دوگانه"، وحدت عمل اعضای دائمی شورای امنیت سازمان ملل و آلمان است.
شواهد نشان می‌دهند که این همبستگی وجود ندارد. ویتالی چورکین، سفیر روسیه در سازمان ملل در این رابطه گفت، گروه ۱+۵ «تاکنون نه به توافق ثابتی رسیده‌اند، نه قول‌وقراری گذاشته‌اند و نه کار مشترکی انجام داده‌اند.»
به گفته‌ی وی، مذاکرات گروه ۱+۵ در سطح وزیران امور خارجه، به احتمال زیاد در حاشیه‌ی مجمع عمومی سازمان ملل از ۲۳ سپتامبر تا یکم اکتبر انجام خواهد شد.
به نظر می‌رسد که ایران بار دیگر به پشتیبانی روسیه و چین امید بسته است. خبرگزاری نیمه‌رسمی فارس، وابسته به سپاه پاسداران، به نقل از "کارشناسان" می‌نویسد: «حتی اگر کشورهای غربی بتوانند، همان‌طور که تهدید کرده‌اند، مسئله تشدید تحریم‌ها بر ضد ایران را در شورای امنیت مطرح سازند، روسیه و چین که دارای حق وتو هستند، مانع از تصویب قطعنامه شدیدالحن در این مورد خواهند شد».
شورای امنیت سازمان ملل، با رای روسیه و چین تا کنون سه قطعنامه علیه ایران تصویب کرده است.