کنفرانس مراکش؛ تلاشی برای تبیین راه مبارزه با گرمایش زمین
۱۳۹۵ آبان ۱۷, دوشنبه
حدود یک سال پیش جامعه بین‌المللی در شهر پاریس به توافق رسید تا با در پیش گرفتن اقدامات پیشگیرانه میانگین گرمایش زمین را تا "زیر دو درجه سانتی‌گراد" نسبت به شروع انقلاب صنعتی نگاه دارند و با تعریف برنامه‌ای پنج ساله قوانین کشورها در مورد انتشار گازهای گلخانهای و میزان استفاده از سوخت‌های فسیلی را بررسی و اصلاح کنند.
سند بین‌المللی این توافق تاریخی نیز آوریل سال ۲۰۱۶ در مراسمی در نیویورک با حضور بان کی‌مون، دبیر کل سازمان ملل متحد به امضا رسید.
از روز دوشنبه (۷ نوامبر/ ۱۷ آبان) نمایندگان نزدیک به ۲۰۰ کشور جهان در مراکش گرد هم می‌آیند تا توافقی را که پیشتر حاصل شده، تدقیق کرده و در قالب برنامه و طرحی مدون و جامع به روی کاغذ آورند.
کنفرانس تغییرات اقلیمی مراکش که دو هفته به طول خواهد انجامید، در روز نخست با حضور پاتریشیا اسپینوزا، رئیس تغییرات اقلیمی سازمان ملل و صلاح‌الدین مزوار، وزیر خارجه مراکش همراه است که در نشست افتتاحیه سخنرانی خواهند کرد.
نشستی که در آن تصمیمی گرفته نخواهد شد
برنامه هفته نخست به این ترتیب خواهد بود که کارشناسان در مورد مفاد توافق با یکدیگر رایزنی و تبادل نظر خواهند کرد و در هفته دوم مقامات ارشد سیاسی کشورها وارد مذاکره خواهند شد.
البته این بار در مراکش بر خلاف کنفرانس پاریس که آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان و باراک اوباما، رئیس‌جمهور آمریکا شخصا حضور داشتند و از اعتبار سیاسی خود برای حصول توافق بهره بردند، از رهبران کشورها خبری نخواهد بود.
انتظار نمی‌رود که در مراکش تصمیمی اتخاذ شود زیرا کشورهایی که توافق پاریس را هنوز تصویب نکرده‌اند، حق تصمیم‌گیری در مورد مفاد آن را ندارند. همچنین طبق دستور کاری که از پیش برای کنفرانس مراکش اعلام شده، این نشست تنها به منظور بحث و تبادل نظر صورت گرفته و اتخاذ هیچ تصمیمی در دستور کار نیست.
یکی از عمده‌ترین محورهای کاری در کنفرانس مراکش تبادل نظر در مورد پرسش‌هایی است که در راستای جلوگیری از گرمایش زمین مطرح هستند؛ از جمله اینکه چگونه می‌توان از کشورهای فقیر برای مطابقت خود با پیامدهای گرمایش زمین حمایت کرد یا اینکه چگونه می‌توان اهداف اقلیمی را که در هر کشور متفاوت هستند، با یکدیگر مقایسه کرد.
نمایندگان کشورها همچنین در مورد روش‌های توقف تولید گازهای گلخانهای با یکدیگر بحث خواهند کرد.
وزیر خارجه مراکش در نظر دارد در این کنفرانس دو هفته‌ای به ویژه نظرات سران کشورهای آفریقایی و سران کشورهای جزیره‌ای (کشورهای دریایی) را برجسته کند و به آنها عرصه‌ای برای ابراز نظرات‌شان بدهد. بسیاری از کشورهای در حال توسعه و فقیر جهان هم اکنون نیز قربانی تصمیم‌ها و سیاست‌های کشورهای مرفه و قدرتمند هستند.
نقطه عطف در سیاست‌های آب و هوا
کشورهای آفریقایی در اقدامی مشترک طرحی را برای کنفرانس مراکش تدوین کرده‌اند که محور اصلی آن ملزم کردن کشورهای ثروتمند صنعتی برای پرداخت کمک‌های مالی بیشتر به ویژه در راستای اقدامات تطبیقی با تغییرات اقلیمی و انرژی‌های تجدیدپذیر است.
توافق پاریس روز جمعه (۴ نوامبر/ ۱۴ آبان) رسما وارد مرحله اجرا شد. تا بدین‌‌جا ۹۷ کشور جهان از جمله ایالات متحده، چین، هند و کشورهای عضو اتحادیه اروپا این توافق را تصویب کرده‌اند؛ کشورهایی که اصلی‌ترین نقش در آلوده کردن محیط زیست را ایفا می‌کنند.
به طور معمول چندین سال طول می‌کشد تا توافق‌نامه‌های سازمان ملل توسط پارلمان هر کشور مورد تصویب قرار گیرد. از این نظر تصویب این توافق‌نامه در چنین مدت اندک و از سوی تعداد زیادی از کشورها به گفته کارشناسان اقدامی تاریخی و نقطه عطفی در سیاست‌های آب و هوایی به شمار می‌رود.
با این حال انتظار می‌رود در صورتی که کشورهای صنعتی در نشست مراکش نتوانند پیشنهادات دقیقی در مورد تسریع کاهش انتشار گازهای گلخانهای ارائه دهند، اختلاف‌نظرهایی بروز پیدا کند.
در نشست پاریس کشورهای صنعتی برنامه‌‌هایی را در همین راستا برای نمایندگان کشورهای جزیره‌ای، که با خطر تهدید‌کننده افزایش سطح آب دریاها روبرو هستند، ارائه کردند. وعده‌هایی که کشورهای صنعتی در همین زمینه به کشورهای جزیره‌ای دادند، نقش بسزایی در جلب رضایت نمایندگان کشورهای جزیره‌ای برای تصویب توافق‌نامه پاریس داشت.
بیشتر بخوانید: هشدار سازمان ملل به ترامپ درباره اهمیت حیاتی توافق پاریس
توافق‌نامه جدید در آلمان به واسطه اختلاف نظر دولت ائتلافی به امضا نرسیده است.
هر چند سرانجام یک توافق‌نامه معتبر جهانی وجود دارد، اما برای کاهش میزان تولید گازهای گلخانهای هر کشوری به تنهایی مسئول است. از همین رو نیز می‌توان انتظار داشت هر کشوری که بخواهد در این زمینه محدودیت‌هایی را برای بخش صنعتی قائل شود، با مخالفت‌های شدیدی روبرو خواهد شد.
باربارا هندریکس، وزیر محیط زیست آلمان با طرح "حفاظت از محیط زیست ۲۰۵۰" هفته آینده به مراکش خواهد رفت. در این طرح ترسیم شده که آلمان چگونه قصد دارد تا مفاد اهداف توافق پاریس را تا سال ۲۰۵۰ اجرایی کند. با این حال هندریکس اخیرا اعلام کرد که این طرح می‌تواند به دلیل مخالفت‌های موجود، تازه در ماه دسامبر به تصویب برسد.
توافق‌نامه پاریس در ایران هنوز به صحن مجلس راه نیافته است.