گرافيتى: پديده اى ميان هنر و اعتراض

بر در و ديوار تمامى شهرهاى بزرگ كشورهاى غربى، نقاشىها و خطوطى ديده ميشوند كه با اسپرى به ديوار پاشيده شده اند و به گرافيتى معروف هستند. در اين باره تحقيقات جالبى صورت گرفته اند كه برنامه امروز مجله جوانان را به آن اختصاص داده ايم.

گرافيتى به معناى حكاكى، نوشتن و يا كشيدن است كه ريشه لغوى آن در زبان يونانى است و از لغت «گرافه اين» به عاريت گرفته شده. لغت اسگرافياره در زبان ايتاليائى هم به معنى حكاكى است كه در طول زمان معناى آن به كشيدن پيام هاى تصويرى تغيير يافته است.

اما آيا پديده گرافيتى يك فرهنگ است و يا بهتر بگوئيم جزئى از فرهنگ امروزين است؟ فرهنگ و مردم شناسان بر اين باورند كه بله، گرافيتى را نبايد بعنوان پديده اى مجزا ديد، بلكه در بستر زمان و فرهنگ حاضر بايد به آن نگريست.

گرافيتى قبل از ورودش به اروپا، مثل خيلى ديگر از پديده ها براى نخستين بار در آمريكا و در اواخر دهه ۶۰ و بخصوص در محلات نيويورك در ميان گروههاى هيپ هوپ كه به تلفيق موزيك، رقص و نقاشى ميپرداختند و براى علامت گذارى قلمروشان رواج پيدا كرد. بهمين خاطر هم گرافيتى بعنوان بخش تصويرى هيپ هوپ محسوب ميشه و بر خلاف تصور خيلى ها

بايد گفت كه قبل از رپ و برك دنس بوجود آمده و با عمومى شدن هيپ هوپ در دهه ۸۰ بود كه بالاخره پاى آن به اروپا هم باز شد. اما در اروپا، با توجه به ساختارهاى فرهنگى اين قاره سياسى شد. برخلاف شعار دهه شصت كه ميگفت نابود كنيد آنچه كه شما را نابود ميكند، هيپ هوپ با موزيك به انتقاد از طبقه و استيل زندگى حاكم ميپردازد و گرافيتى با نقاشى و رنگ، به فرم آرشيتكت شهر حمله ميبرد.

متدهاى گرافيتى در آغاز علاوه بر خوشنويسى، بيشتر به تصوير كشاندن كاراكترها بود كه بعدا در اواسط دهه ۹۰ استيل جديد سه بعدى هم به آن اضافه شد.

در تحليل رواج فرهنگ گرافيت در ميان جوانان نظرات متفاوتى وجود دارند. برخى از روانشناسان بر اين باروند كه پديده گرافيت در دوارن گذار از نوجوانى به بزگسالى نقش مهمى را بر عهده دارد و مفهوم آن براى نسل جوانى كه در اين عصر با آينده مبهى روبروست به معناى بازكردن جا ميباشد. برخى ديگر بر اين باورند كه گرافيت بعنوان ابزار سركشى و مخالفت است. مخالفت از يك سو با خصوصى سازى فزاينده اموال دولتى و شرايط مالكيت خصوصى حاكم بر جامعه و از سوى ديگر گرافيت بعنوان مخالفت با عدم سهيم نمودن جوانان در امور جامعه است. اين جوانان سركش نميخواهند كه با جامعه شان مطابقت داشته باشند ، آنگونه كه اين امر در طرح هايشان هم به چشم مى آيد و اينان ميخواهند به گونه ديگرى باشند. از سوى ديگر جالب اينجاست كه تعلق به جامعه گرافيت كاران هم خود موجب بوجود آمدن هويت مشترك بين اين جوانان ميگردد.

گرافيت كاران خود را هنرمند ميدانند و در زير آثارشان نام هنرى خود را هم به ثبت ميرسانند، آنها معمولا بر روى ديوار كارخانه ها، واگن هاى قطار و تونل هاى متر به نقاشى ميپردازند كه هيچ صاحب خانه اى با اين امر موافقت ندارد و حتى پليس و يا كارآگاهان خصوصى در تعقيب آنان هستند كه در صورت بازداشت شدن، معمولا با هزاران يورو جريمه مواجه خواهند شد. گرافيت كاران بر اين عقيده اند كه بجاى صرف هزينه هاى گزاف براى پاك كردن رنگ از روى ديوار بهتر است مكان مناسبى را در اختيار آنان قرار دهند كه البته مدتى است كه به اين مسئله توجه شده و حتى برخى از شهردارى ها اين امكان را براى آنان بوجود آورده اند و كلوپ هايى هم تاسيس شده اند. اما قانونى شدن گرافيتى براى اغلب گرافيت كاران جذابيتى ندارد. بهر ترتيب گرافيتى، كارى خلاف قانون است.