گرانی و تورم؛ بحثهای روز اقتصادی
۱۳۸۵ اردیبهشت ۴, دوشنبه
حذف یارانه‌های دولتی واردات و کاهش دستوری بهره بانکی از مسائلی هستند که بحث و انتقاد در مورد آنها مدتهاست در جریان است و در روزهای اخیر شدیدتر شده است.
کمتر از دو ماه پیش سایت «آفتاب» از قول میرکاظمی وزیر بازرگانی در پنجمین همایش روز ملی حمایت از مصرف کنندگان نوشت که «خبرنگاران، بازار عرضه و تقاضا را به هم می‌ریزند.» آفتاب می‌افزاید وزیر بازرگانی «برای توجیه ناتوانی خود و همکارانش که همواره درباره مقابله با گرانی و مهار قیمتها شعار می‌دهند به خبرنگاران توصیه می‌کند که بهتر است سکوت کنید.» [۱۱ اسفند ۸۴]
اما واقعیت این است که در روزهای پایانی سال گذشته دولت موفق شد تا حد زیادی قیمتها را کنترل کند و به ویژه بهای میوه را که معولا پیش از نوروز به شدت افزایش می‌یابد ثابت نگه دارد. دست بر قضا این اقدام با سکوت اغلب خبرنگاران که در مرخصی نوروزی به سر می‌بردند نیز همراه بود؛ اما در چهارده روز نخست سال که روزنامه‌ها تعطیل و خبرنگاران ساکت بودند قیمتها رفته رفته افزایش یافت تا معلوم شود سیاست‌های اقتصادی عاملی تعیین‌کننده‌تر در وضعیت بازار است.
با آغاز سال نو افزایش رسمی ۲۵ درصدی کرایه تاکسی در تهران که در مسیرهای کوتاه، اغلب به افزایش پنجاه درصدی هم تبدیل می‌شود تنها آشکارترین جلوه‌ی گرانی است و نه تنها نمونه. قیمت گوشت و میوه و تره‌بار و دیگر اقلام هم از ابتدای سال چنین افزایشی داشته‌اند و قدرت خرید مردم هر روز کمتر و کمتر می‌شود.
این روزها مسئله گرانی و تورم یکی از موضوعات اصلی روزنامه‌های مهم کشور است. روز یکشنبه تیتر اصلی روزنامه‌ی اعتماد ملی «ایران دارای بالاترین نرخ تورم» بود و روزنامه‌ی شرق نیز با درج مطلبی به سیاست‌های اقتصادی دولت احمدی‌نژاد پرداخت. یکی از مسائل مهم و مورد مناقشه در این روزها تصمیم دولت برای «کاهش دستوری نرخ بهره بانکی» است.
مراد فرهادپور در مقاله‌ای با پوپولیستی خواندن چنین تصمیم‌هایی می‌نویسد «پوپوليسم اقتصادى دولت صرف نظر از نيات دولتمردان نهايتاً موجب كاهش شكاف ميان فقير و غنى نخواهد شد بلكه برعكس با فقير كردن طبقه متوسط و نفع رساندن به صاحبان سرمايه و قدرت اين شكاف را گسترده‌تر خواهد كرد.» [شرق، یکشنبه ۳ اردیبهشت]
فرشاد مومنی نیز در روزنامه اعتماد ملی و در مطلبی زیر عنوان «بحرانی در راه» به «ارزیابی اجمالی چشم‌انداز اقتصاد ایران در سال ۸۵» پرداخته است. او که استاد دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی است از جمله به «کاهش دستوری نرخ بهره بانکی و گسترش و حمایت از بنگاه‌های کوچک اقتصادی» اشاره دارد که به اعتقاد او در شرایط رکود تورمی از سیاست‌های موفق اقتصادی می‌توانند باشند.
مومنی اما می‌افزاید «اجرای موفقیت‌آمیز این سیاست‌ها مستلزم توجه به مجموعه نکاتی است که متاسفانه در نظام تصمیم‌گیری کشور در حد کفایت مشاهده نشده است. بنابراین بیم آن می‌رود که سیاستگذاری‌های مفید و مناسب را بدنام کنیم.» این اقتصاددان به اشاره به بیکاری و جوان بودن جامعه‌ی ایران می‌نویسد «در اقتصاد سیاسی گفته می‌شود که بیکاری با اکثریت قاطع ناهنجاریهای اجتماعی رابطه‌ای وسیع و معنی‌دار برقرار می‌کند.» [اعماد ملی، ۳ اردیبهشت]
مسئله تورم نیز به دنبال انتشار پیش بینیهای صندوق بين‌المللى پول برای سال ۲۰۰۶ بار دیگری به یکی از موضوعهای مهم بحثهای اقتصادی تبدیل شده است. مطابق این گزارش که به وسیله‌ی برخی از خبرگزاری و در بسیاری از مطبوعات منتشر شده «ایران در میان کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا بالاترین نرخ تورم را داراست.»
صندوق بین‌المللی پول پیش بینی کرده که در سال جاری میلادی عربستان و عمان با یک و یک و یک دهم درصد کمترین و یمن و ایران با ۱۵ و نیم و ۱۷ درصد بالاترین تورم را در خاورميانه و شمال افريقا دارا خواهند بود. مطابق این گزارش در سال آینده، ۲۰۰۷، نیز میزان تورم در ایران در حد ۱۷ درصد باقی خواهد ماند. این ارقام در حالی منتشر می‌شود که به اعتقاد بسیاری «نرخ تورم در سال جارى، برحسب ارقام دولتى و رسمى، حدود ۲۵ درصد پيش‌بينى شده است.» [شرق، مراد فرهادپور، یکشمبه ۳ اردیبهشت]
کمتر روزی است که خبری در مورد گرانی در مطبوعات منتشر نشود. دیروز دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی به خبرنگار خبرگزاری فارس گفته که «از وزیر راه و ترابری برای افزایش بهای بلیت نشانه امیدواری دریافت کرده‌ایم.» این گفته را امروز برخی از روزنامه‌ها نیز نقل کرده‌اند و به نظر نمی‌رسد اگر خبرنگاران و حتا دبیر انجمن و وزیر نیز سکوت کنند این افزایش صورت نگیرد و روند افزایش قیمت دیگر کالاها کندتر شود.
بهزاد کشمیری‌پور، گزارشگر صدای آلمان در تهران