گرجستان و قضیه "باهوشی" حکومت ایران

کارت ایران – کارت روسیه

کنفرانس سران اروپا در بروکسل در روز دوشنبه، اول سپتامبر، نشان‌دهنده‌ی آن بود که غرب خواهان آن نیست که رشته‌ی روابط با روسیه گسسته شود و کار به اعمال فشار بر مسکو از راههایی غیر از گفت‌وگوهای دیپلماتیک بکشد.

در روزهای پس از آغاز بحران، در رسانه‌های غربی مدام به امکان استفاده‌ی روسیه از کارت ایران اشاره می‌شد، به این امکان که روسیه ممکن است در صورت بالا گرفتن بحران بر سر دخالتش در گرجستان، در کشمکش اتمی از جبهه‌ی کشورهای ۵+۱ (پنج عضو دایمی شورای امنیت به‌علاوه‌ی آلمان) خارج شده و به نفع حکومت ایران عمل کند.

در روزهای اخیر دیگر کمتر به چنین احتمالی اشاره می‌شود، علت آن است که بحران نقطه‌ی اوج خود را طی کرده و روال قابل کنترلی یافته است.

احتمال می‌رود که تهران نیز از این ماجرا این نتیجه را گرفته باشد که نبایستی انتظارهای زیادی از بازی با کارت روسیه داشته باشد.

تهران در دوره‌ی تخفیف بحران قفقاز، دوباره غرب را کشف کرده است.

"پشت کردن به روس‌ها"

روزنامه‌ی "آفتاب یزد" در سرمقاله‌ی روز دوشنبه، ۱۱ شهریور (یکم سپتامبر) می‌پرسد: «ما باهوش‌تریم یا روس‌ها؟» این نوشته نمونه‌هایی را برمی‌شمرد از امیدهایی که دولتمردان جمهوری اسلامی در طی این سالها در جریان کشمکش اتمی به روسیه بسته‌اند، امیدهایی در این مورد که روسیه در رقابت با غرب جانب جمهوری اسلامی را بگیرد.

روزنامه در برابر زرنگی درگیر کردن روسیه با غرب، نوع دیگری از "باهوشی" را می‌گذارد: باهوشی تشخیص اینکه غرب به انرژی احتیاج دارد، ایران دارای منابع نفتی است، پس رابطه با ایران برای غرب مهمتر از رابطه با روسیه است!

آفتاب یزد می‌نویسد: «در چنین شرایطی، به نظر می‌رسد موقعیت جغرافیایی و منابع غنی و متنوع ایران، می تواند یکی از بهترین انتخاب‌های غرب باشد. تنها کافی است با پشت کردن به روس‌ها و با تغییر برخی رفتارها و گفتارهای کلیشه‌ای، به غربی‌های نیازمند– و در عین حال قدرتمند سیاسی و اقتصادی – پیام بدهیم که برای تغییر روش در تعامل با آنها آمادگی داریم.»

یک بحران و سه موضع

به هر حال از این هفته، حکومت ایران روال خود را در برخورد با بحران قفقاز تغییر داد. محمود احمدی‌نژاد، رئیس جمهور اسلامی، هفته‌ی پیش در حاشیه نشست سازمان همکاری شانگهای در شهر دوشنبه، به نفع روسیه موضع‌گیری کرده و گفته بود «دشمنان نمی‌خواهند شاهد قدرت گرفتن ایران و روسیه باشند». او در مورد بحران قفقاز با صراحت چنین نظر داده بود: «اطلاعاتی داریم که نشان می‌دهد صهیونیست‌ها در جنگ قفقاز خیلی فعال بودند و من توصیه می‌کنم کشورهای دیگر در این مساله دخالت نکنند و کشورهای منطقه، خود مساله خود را حل کنند.»

موضع حمایت از روسیه در اجلاس سازمان شانگهای، جایگزین موضع آغازین جمهوری اسلامی بود که قضیه را در چارچوب درگیری‌های "شرق" و "غرب" می‌دید و حتا تمایل به ابراز همدلی با گرجستان در آن دیده می‌شد.

آخرین موضع

آخرین موضع تهران در برابر بحران قفقاز توسط حسن قشقاوی، سخنگوی وزارت امور خارجه اعلام شد.

او در کنفرانس مطبوعاتی خود در در روز دوشنبه، ۱۱ شهریور تأکید کرد: «سیاست مبنای ایران سیاست مستقلی است و تکیه بر منافع ملی ماست و هیچ گرایش خاصی به سمت قدرت‌های خاصی نداشته و ندارد. واقعیت همسایگی و منطقه‌یی و عواملی که در آغاز درگیری‌ها موثر بوده‌اند را نمی‌توانیم نادیده بگیریم و این به معنای جانبداری از سوی کسی نیست. »

به گزارش "ایسنا"، در این کنفرانس مطبوعاتی، «خبرنگاری از قشقاوی در مورد استفاده روسها از کارت ایران در قضیه گرجستان پرسید که وی در پاسخ گفت: بخش فراوانی از صحبت بیش از یک ساعته دکتر احمدی نژاد با مدودف به ارایه گزارشی از سوی وی پیرامون تحولات اخیر قفقاز و گرجستان گذشته است.»

سخنگوی وزارت خارجه‌ی جمهوری اسلامی در ادامه گفته است: «این گونه منازعات و بحران ها باید مدیریت شود و بهترین راه فروکش کردن آنها غیر از خویشتن داری اتخاذ تدابیر منطقه ای است.»

ایسنا گزارش کرده است که در این کنفرانس مطبوعاتی روز دوشنبه خبرنگاری سیاست ایران در خصوص قضیه گرجستان را منفعلانه توصیف کرده و قشقاوی در پاسخ به وی گفته است: «دکتر احمدی نژاد، متکی و بنده لحظه به لحظه در این خصوص موضع گیری کردیم و مطلقا در هیچ موضوع مربوط به منافع ملی موضع وزارت خارجه ایران منفعلانه نیست و ما با دستگاه دیپلماسی فعالی که داریم اوضاع را رصد می‌کنیم.»

سامانه موشکی

سخنگوی وزارت خارجه‌ی جمهوری اسلامی در همین کنفرانس مطبوعاتی منکر آن شده است که ایران از روسیه سامانه موشکی S300 خریداری کرده است. خبر خرید این سامانه‌ی موشکی سال گذشته از قول مصطفی محمد نجار، وزیر دفاع جمهوری اسلامی، نقل شده بود. او گفته بود که فروش پدافند موشکی S-300 به قراردادی برمی‌گردد که پیشتر میان دو کشور امضا شده است. در ۲۸ دسامبر سال پیش "سازمان همکاریهای فنی و نظامی روسیه" با انتشار بیانه‌ای این خبر را تکذیب کرد. در بیانیه آمده بود که در مورد فروش این سیستم به ایران در حال حاضر مذاکراتی میان دو کشور در جریان نیست.

ر/ آفتاب یزد، ایسنا، ایرنا، خبرگزاری آلمان، رویترز