گردشگری در ایران
۱۳۸۶ مهر ۵, پنجشنبه
صنعت گردشگری در جهان به صنعتی حساس و شکننده مشهور است. این موقعیت ویژه و وجود پاره‌ای مشکلات، لزوم اتخاذ تدابیر و سیاست‌های خاص را در این زمینه ایجاب می‌کند. توسعه‌ی صنعت توریسم چه در ایران و چه در هر گوشه‌ای از جهان، در گرو درک متقابل فرهنگی با نگاه به ظرایف خاص این حوزه و همچنین اقدامات تبلیغی گسترده و توجه به زیرساخت‌های مورد نیاز است.
توریسم در ایران با موانع و مشکلات خاصی روبروست، که شاید بتوان آنها را در یک تقسیم‌بندی، در دو گروه موانع فرهنگی و ساختاری جای داد.
گردشگر می‌خواهد مطابق میل و سلیقه خود بپوشد، می‌خواهد مطابق ذائقه‌اش بخورد و بیاشامد و در یک کلام می‌خواهد تفریح کند و از تمام مزایای یک سفر تفریحی نیز بهره‌مند شود.
به مناسبت روز جهانی توریسم، دویچه‌وله با دو تن از فعالان صنعت توریسم در ایران گفت‌وگویی انجام داده است:
هتل عباسی قلب گردشگری ایران
بختیار حدادی مدیر عامل هتل عباسی اصفهان، این هتل را با قدمتی ۳۵۰ ساله یکی از کهن‌ترین هتل‌های جهان و حتی کهن‌ترین آنها می‌داند. این هتل در دوران صفویه ساخته شده است. به اعتقاد وی این مکان که در ابتدا "کاروانسرایی" بیش نبوده، امروز به صورت قلب گردشگری ایران درآمده است.
حدادی ایران را از نظر توریسم و جاذبه‌های توریستی یکی از ۱۰ کشور برتر دنیا می‌داند اما در عین حال می‌گوید: «آنچه باعث شده ما نتوانیم از این پتانسیل به نحو مطلوب استفاده کنیم، تبلیغات کاذب و غیرواقعی رسانه‌های جمعی به‌خصوص کشورهای غربی است.»
البته به عقیده وی اگر گردشگران از فرهنگ و تاریخ غنی ایران اطلاعات کافی داشته و به آن علاقه‌مند باشند، تحت تأثیر "تبلیغات سوء" قرار نمی‌گیرند.
در حالی که حدادی علت اصلی کاهش توریست در ایران را تبلیغات منفی می‌داند، اسد حسنی، مدیر اجرایی آژانس توریستی "شرق پویا" دلیل آن را در تفاوت‌های فرهنگی و ساختاری جستجو می‌کند.
ایران مکان استراحت و تفریح نیست
مدیر اجرایی آژانس توریستی "شرق پویا" نیز با آن که انگیزه‌ی بیشتر گردشگران را در سفر به ایران علایق فرهنگی، شکار و یا جاذبه‌های اکوتوریستی می‌داند اما با این همه معتقد است، گردشگران اروپایی عمدتاً ایران را به عنوان مکانی برای تفریح و استراحت انتخاب نمی‌کنند.
وی می‌گوید: «اروپاییان با عقاید دیگری بزرگ شده‌اند که ما نمی‌توانیم آن را تغییر دهیم. توریستی که برای شکار به ایران می آید، نمی‌خواهد خستگی شکار را با نوشیدن دلستر (آبجوی اسلامی) از تنش بیرون کند. گردشگر می‌خواهد مطابق سلیقه‌اش تفریح کند. این مشکلی است که در زمینه‌های تفریحی در ایران وجود دارد و ما عملاً نمی‌توانیم تمام خواسته‌های آنها را برآورده کنیم.»
این در حالی است که حدادی موانع صنعت توریسم را در ایران فرهنگی نمی‌داند. به نظر او توریسم یعنی "یک سفر، زندگی و اقامتی متفاوت در مکانی دیگر". وی می‌گوید: «اگر بنا باشد گردشگران در کشور مقصد با همان جذابیت‌های کشور خود مواجه شوند، اساساً هیچ جذابیتی برایشان ندارد.»
حجاب مانع نیست
مدیر عامل هتل عباسی می‌گوید: «مسئله حجاب مانعی برای سفر نیست. ما از بانوان خارجی انتظار نداریم که مانند بانوان ما حجاب را رعایت کنند. ما تنها در حد متعارف از آنها توقع داریم و این برایشان سخت نیست.» وی معتقد است که حجاب به عنوان یک پوشش متفاوت برای گردشگران زن می‌تواند از "جذابیت" هم برخوردار باشد.
اما حسنی حجاب را یکی از دلایل افت حضور گردشگران خارجی در ایران می‌داند و خاطرنشان می‌کند: «بسیاری از گردشگران مرد بدون همسران خود به ایران سفر می‌کنند، چرا که خانم‌ها به خاطر پوشش اسلامی تمایلی به سفر به ایران ندارند.»
عدم همکاری بخش خصوصی و دولتی
بنا به گفته‌ی مدیر اجرایی "شرق‌پویا" آژانس‌های مسافرتی در ایران عمدتاً به دو دسته تقسیم می‌‌شوند. دسته‌ی اول آژانس‌هایی هستند که در زمینه‌ی ورود توریست به ایران فعالیت می‌کنند و دسته‌ی دوم آژانس‌هایی که در زمینه‌ی تورهای خروجی فعالیت دارند.
او می‌گوید: «در ایران عملاً ۱۰۰۰ آژانس مسافرتی وجود دارد که در زمینه‌ی تورهای خروجی کار می‌کنند، اما تنها ۱۰ آژانس در حوزه‌ی تورهای ورودی فعال‌اند.» وی عدم تبلیغات و مشکلات مالی بخش خصوصی را عمده‌ترین مشکلات تورهای ورودی می‌داند و تأکید می‌کند: «اگر سازمان جهانگردی با بخش خصوصی همکاری می‌کرد و زمینه‌ی تبلیغات و فعالیت این آژانس‌ها را در خارج از ایران فراهم می‌آورد، صنعت توریسم در ایران می‌توانست پیشرفت بیشتری کند.»
۱۱ سپتامبر و صنعت توریسم ایران
حسنی با اشاره به حساسیت مقوله جذب گردشگران خارجی و تأثیرات مسائل سیاسی و امنیتی بر صنعت توریسم می‌گوید: «حادثه ۱۱ سپتامبر و جنگ عراق و افغانستان، صنعت گردشگری ایران را گرفتار بحران عظیمی کرد؛ به طوری که ما در زمینه ورود توریست صددرصد افت داشتیم.» وی می افزاید: «این گونه مسائل در ایران عملاً مشکل‌سازتر است و متأسفانه در این موارد، نوک حمله متوجه ایران است.»
۴۵ درصد مسافر خارجی در اصفهان
به گفته مدیرعامل هتل عباسی اصفهان، سال گذشته ۴۵ درصد از مسافران این هتل خارجی بوده‌اند که از این تعداد ۶۲ درصد به گردشگران اروپایی اختصاص داشته است.
گفتنی است هتل عباسی اصفهان سال گذشته پذیرای ۴۵ هزار مهمان بوده است. بختیار حدادی در مجموع وضعیت توریسم را در ایران مطلوب می‌داند و امیدوار است با "چرخش تبلیغاتی" بتوان روزی به جایگاهی شایسته رسید.
شایان ذکر است بنا به اعلام سفارت ایران در برلین، سال گذشته ۱۷۰۰ تا ۱۸۰۰ غیرایرانی از این سفارت تقاضای ویزای توریستی کرده‌اند که از این رقم، تعدادی به سفرهای زیارتی اختصاص داشته است.