گرسنگى در نيجر

روز سه شنبه اين هفته كوفى عنان دبير كل سازمان ملل براى مدت دو روز عازم نيجر شد تا با مقامات اين كشور و سازمانهاى امداد رسانى در مورد راههاى برون رفت از اين بحران به بحث و گفتگو بنشيند. اينگونه بنظر ميرسد كه بازديد دبير كل سازمان ملل از نيجر تنها با هدف حمايت از مديريت برنامه كمك رسانى اين سازمان به آسيب ديدگان از بلايا و فجايع است كه اكنون مورد انتقاد قرار گرفته اند. سازمان امداد رسانى پزشكان بدون مرز با انتقاد از روند كمك رسانى سازمان ملل آن را ناكافى و بدون كارآئى خواند. واقعيت اين است، درست زمانى كه همه كمك هاى جهانى براى قربانيان فاجعه تسونامى ارسال ميشد، امدادگران در نيجر فرياد كمك خواهى برآوردند، اما در آن زمان گوش شنوائى براى آن وجود نداشت. اما واقعيت ديگر نيز اين است كه عدم نشان دادن عكس العمل از سوى سازمان ملل، ناشى از رفتار دولت نيجر بود. ممدو تانجا رئيس جمهور نيجر بطور سيتماتيك خطر بروز گرسنگى در كشورش را رد و ادعا داشت كه دولت وى از پس موضوع برخواهد آمد. به همين خاطر هم عنان بايد وظيفه و تكليف سياسى رهبران نيامى در مقابله با اين فاجعه انسانى را به آنان گوشزد نمايد و ديگر اينكه سواستفاده كارمندان دولت از كمك هاى جهانى و تقسيم آن بر اساس منافع قبيله اى از سوى جامعه جهانى تحمل نخواهد شد.

اما نيجر مثال بارزى از يك كشور توسعه نيافته است. جمعيت نيجر تنها در دو نسل از ۲ ميليون به ۱۲ ميليون نفر افزايش يافته كه رشد جمعيت آن سالانه برابر ۳ درصد است و زنان اين كشور بطور ميانگين هشت كودك بدنيا مىآورند. اقتصاد نيجر تماما به كشاورزى و دامپرورى وابسته است و جائى در بازارهاى جهانى و كسب درآمد ارزى از اين راه براى آن وجود ندارد. دليل آن هم بسيار واضح است، كشاورزان نيجر هنوز از روش و ابزار بسيار قديمى استفاده ميكنند. اغلب كشاورزان هنوز با كج بيل كار ميكنند و تراكتور پديده ناشناخته اى است. «بورما دودو» دبير كل اتحاديه دامداران در اين باره چنين ميگويد:«قبل از هر چيز بايد بگويم كه نيجر سياست خود را اصلا انطباق نداده است. از زمانى كه يادم هست تا به امروز ما با همان تكنيك و همان ابزار كار ميكنيم و هيچ پيشرفتى ديده نميشود».

از سوى ديگر صحرا هرسال بسوى جنوب پيشروى دارد و بخش هاى وسيعى از مراتع و مزارع اين كشور را نابود ميسازد كه حاصل آن رقابتهاى خونين قبائل، كشاورزان و دامداران بر سر زمين است. «بورما دودو» كه خود بر اثر خشكسالى همه گاوهايش را از دست داده، در اين باره چنين ميگويد:«اغلب دامداران در شمال زندگى كنند كه هم خشكسالى و هم آفت ملخ، خسارات غير قابل جبرانى به آنها وارد ساخته است. قبلا دامداران اگر در شمال با مشكل روبرو بودند ميتوانستند گله هاى خود را به جنوب ببرند، اما اكنون زمينهاى جنوب كشور همه داراى حصار شده و زير كشت رفته اند و يا در آن باغدارى ميكنند».

اما يكى از مهمترين مشكلات ساختارى در نيجر همانا معضل بى سوادى است كه حتى آمار بى سوادان در ميان زنان رقم غير قابل باور ۹۳ درصد ميباشد. اما مهتر اينكه كودكان نيجر بجاى رفتن به مدارس، اكنون سالهاست به مدارس قرآن ميروند كه از سوى برخى از كشورهاى عربى و ديگر همسايه نيجر، يعنى نيجريه احداث شده و تامين مالى ميشوند. در مناطق جنوبى نيجر، بخصوص منطقه مرادى، اسلام افراطى جاى پاى خود را باز كرده و به همين خاطر هم از سوى پنتاگون و مقامات نظامى آمريكائى بعنوان منطقه اى كه تروريسم اسلامى در آن وجود دارد ارزيابى ميشود.

بنا بر اين يكى از كليدهاى اصلى توسعه اقتصادى، همانا آموزش و پرورش است. تا زمانى كه بى سوادى حاكم است، نه امكان استفاده از روش هاى نوين كشاورزى وجود دارد و نه امكان استفاده بهينه از منابع آب و نه امكان كنترل مواليد.

امداد رسانى، وظيفه اى است انسانى، اما مهم اين است كه يك سياست با ثبات و درازمدت براى توسعه اقتصادى منطقه ساحل كه تنها به نيجر محدود نميشود اعمال شود وگرنه نسل آينده آفريقا نيز محكوم به تكرار گذشته آن خواهد شد.