گروه "بریکس"، قدرت نوظهور اقتصادی در جهان
۱۳۹۱ اسفند ۳۰, چهارشنبه
گروه بریکس درصدد است که در نشست دوربان (۲۶ و ۲۷ مارس) برنامه بلند‌پروازانه‌ای را معرفی کند که نقش اقتصادی و سیاسی پنج کشور عضو را در معادلات جهانی پررنگ‌تر خواهد کرد.
مجله روسی "کومرسانت" از ابتکارات روسیه در این نشست خبر داد. بنا به گزارش این روزنامه، مسکو درصدد ارائه طرحی استراتژیک است که در آن قدرت‌های اقتصادی جهان نظیر آمریکا، اروپا و ژاپن آشکارا به چالش کشیده شده و بر "ضرورت افزایش نفوذ" گروه بریکس تاکید شده است.
به نظر دولت روسیه، گروه بریکس می‌تواند به "کانونی برای ایجاد یک نظم جهانی جدید" بدل شود. پنج کشور عضو این گروه اعلام کردند که خواهان برداشتن گامی بزرگ برای به ایجاد "یک مرکز اقتصاد جهانی" هستند.
روزنامه چینی "گوانگ‌مین ریبائو" در تفسیری نوشت: «بریکس یک شوک برای نظم کنونی جهان به حساب می‌آید، اما این شوکی مثبت است و برای جهان پیامدهای خوبی به همراه دارد.»
شی جین‌پینگ، رئیس جمهور جدید چین پس از سفر به روسیه به دوربان خواهد آمد. به گفته رسانه‌های چین، این سفر تاکیدی بر اهمیت گروه بریکس برای کشور چین به حساب می‌آید.
ایجاد نهادهای مهم برای گروه بریکس
کشورهای عضو گروه بریکس مجموعاَ۴۰ درصد جمعیت جهان را شامل می‌شوند. و از رشد اقتصادی بالایی برخوردارند. در برنامه گروه بریکس "تاسیس یک بانک توسعه اقتصادی و پروژه‌هایی برای ایجاد زیرساخت‌ها و توسعه" در نظر گرفته شده است. گفته می‌شود که قرار است که در نشست دوربان منابع مالی برای پیشبرد این اهداف نیز مقرر شود.
تاسیس یک بانک توسعه اقتصادی می‌تواند آشکارا رقیبی برای بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول تلقی شود. کشورهای پیشرفته غربی هدایت و مدیریت بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول را در دست دارند. مقر اصلی این دو نهاد در واشنگتن است.
به گفته میخاییل مرگلف، فرستاده ویژه روسیه به آفریقای جنوبی "گروه بریکس در صدد تغییر ساختارهای فرسوده مالی در جهان است." یکی از وظایف مهم بانک مشترک گروه بریکس ارائه پاسخ‌هایی مناسب به بحران‌های مالی آتی است. از دیگر اقدامات مهم این گروه می‌توان به ایجاد "دبیرخانه‌ای دائمی و صندوق مشترک پول" برای مقابله با بحران آتی اشاره کرد.
تفاوت سیاسی و منافع گوناگون
گفته می‌شود که اعضای بریکس به تمایزات و مشکلات گوناگون خود واقفند. ایده این تشکل اقتصادی نخست به صورت کاملاَ تصادفی در سال ۲۰۰۱ بوجود آمد. جیم اونیل، یکی از مسئولان موسسه مالی گلدمن ساکس، در ارزیابی از وضعیت آتی اقتصادی جهان و قدرت‌های نوظهور از گروهی به نام "بریک" نام برد که شامل آفریقای جنوبی نمی‌شد. اما بعدها پس از دیدارهای مختلف، اولین نشست سران گروه بریکس در سال ۲۰۰۹ در "یکاترینبورگ" روسیه برگزار شد.
گرچه بسیاری از اقتصاددانان بطور معمول از کشورهای عضو بریکس به عنوان "کشورهای در حال توسعه" یاد می‌کنند، اما درجه رشد این کشورها با یکدیگر بسیار متفاوت است. در حالی که روسیه و چین در زمره کشورهای توسعه یافته، اما نه کاملاَ پیشرفته به حساب می‌آیند، وضعیت در برزیل، هند و آفریقای جنوبی به گونه‌ای دیگر است. نظام‌های سیاسی حاکم در این کشورها نیز با یکدیگر تفاوت ماهوی دارند.
بنا به ارزیابی بنیاد برتلزمن در آلمان، کشور آفریقای جنوبی بر خلاف برزیل و هند از رشد چشمگیری برخوردار نبوده و با مشکلات عدیده‌ای در زمینه اشتغال، تندرستی، اصلاح ساختارهای آموزشی و اجتماعی مواجه است. با این وجود آفریقای جنوبی خواهان نمایندگی تمامی قاره‌ی آفریقا در گروه بریکس است. مصر نیز تمایل خود را برای پیوستن به گروه بریکس اعلام کرده است.
بر خلاف روسیه و چین، کشورهای برزیل، هند و آفریقای جنوبی از ضرورت تغییر ساختار شورای امنیت سخن می‌گویند و در صدد دستیابی به عضویت دائم در شورای امنیت هستند، موضوعی که ظاهراَ برای دو کشور چین و روسیه نیز خوشایند نیست.
از سوی دیگر هند و چین نه تنها در آسیا، بلکه در قاره آفریقا نیز برای دستیابی به انرژی و مواد خام رقابت شدیدی را با یکدیگر آغاز کرده‌اند. هنوز بر سر محل استقرار نهادهای جدید بریکس نیز اختلاف نظر وجود دارد. شهرهای مسکو، شانگهای و کیپ‌تاون رقیب یکدیگر برای میزبانی نهادهای جدید محسوب می‌شوند.
گرچه این کشورها از رشد اقتصادی بالایی برخوردارند، اما در مقایسه با اتحادیه اروپا و آمریکا تنها کشور چین به عنوان یک "غول اقتصادی" در حال حاضر جایگاهی ویژه دارد.
برخی اقتصاددانان بر این باورند که بر خلاف آفریقای جنوبی، کشورهایی نظیر ترکیه، اندونزی و مکزیک به مراتب از آمادگی بیشتری برای عضویت در این گروه بریکس برخوردار هستند. نشست دوربان وزن اشتراکات و افتراقات میان کشورها عضو را بیش از پیش نشان خواهد داد.