گشايش نمايشگاه عکس های شادی قديريان

در نخستين بخش نمايشگاه، بين ماه های ژوئن تا اوت، عکسها و طرح های هنرمندان زن ايرانی مانند شادی قديريان، شيده تامی و بيتا فياضی به نمايش گذاشته خواهد شد. بخش دوم نمايشگاه که از ماه سپتامبر گشايش خواهد يافت، به آثار هنرمندان مرد اختصاص خواهد داشت.

گشايش اين نمايشگاه با آثار شادی قديريان تصادفی نبود، چرا که وی در ميان محافل هنری و نيز ايرانيان هنردوست مقيم برلين چهره ای ناشناخته نيست. سال گذشته در جريان جشنواره ی فرهنگی ـ هنری «نزديکی دوردست» در برلين، بازديدکنندگان اين جشنواره با عکسهای شادی قديريان از نزديک آشنا شده بودند.

در آن زمان محوطه ی ورودی خانه ی فرهنگهای جهان در برلين، با اثری از وی تزيين يافته بود که در آن تصاويری مکرر از زنان در حجاب ديده می شد که وسائل منزل و آشپزخانه جای صورت آنان را گرفته بود: بی چهرگی و تکرار به مثابه نمادهای فروکاسته شدن به ابزار و سرنوشتی يکسان.

آثار شادی قديريان، عکس به معنای متعارف کلمه نيست. تصاوير آفريده ی وی، ترکيب جذابی از عکس و نقاشی و طراحی است. زن ايرانی و هويت او، موضوع اصلی عکسهای شادی قديريان را تشکيل می دهد. پيکار ميان سنت و تجدد، در کانون چنين موضوعی ايستاده است. ارزشها و عنصرهای بازدارنده ی سنتی به مثابه موانع اصلی شکوفايی شخصيت زن در جامعه ای در حال گذار، در آثار شادی قديريان برجسته می گردد. وی دوپارگی هويت زن ايرانی را در برزخ ميان دو نظام ارزشی متضاد و متناقض به تصوير می کشد.

اما عکسهای شادی قديريان صرفا" بازتاب دهنده ی چنين تضاد و تناقضی نيست و به تصوير کردن اين واقعيت بسنده نمی کند، بلکه با فاصله گيری ذهن نقاد از موضوع مورد نظر، حامل عنصری از آگاهی است که بطور همزمان چنين واقعيتی را به چالش می طلبد. به عبارت ديگر، آثار شادی قديريان اگر چه ملهم از واقعيتهای اجتماعی ايران است، اما بطور همزمان چنين واقعيتهايی را معروض پرسش و سنجش قرار می دهد.

در مجموعه ی جديد عکسهای شادی قديريان که تحت عنوان «تو» در برلين به نمايش گذاشته شده است نيز تضاد ميان عنصرهای سنت و تجدد بازتاب می يابد. شکاف و جدايی ميان حوزه های حيات خصوصی و اجتماعی در زندگی روزمره ی ايران در اين آثار به چشم می خورد. تماشاگر با تصاويری از زنان پيچيده در پوشش سنتی در پشت شيشه روبرو می گردد.

اما شيشه از شفافيت لازم برخورد نيست، رنگ سفيدی که با قلم مو بر آن کشيده شده، آن را به گونه ای کدر می سازد که تصوير زنان در پشت آن به روشنی قابل رؤيت نيست. اين رنگ سفيد را به چه می توان تعبير کرد؟ سانسور؟ نيروهايی که خواهان راندن زنان از گستره ی عمومی هستند؟ عنصرهای بازدارنده ی سنت؟ موانع ناشی از ارزشهای مردسالانه ی جامعه ی ايران؟ اينها پرسش هايی است که بيننده خود بايد پاسخی برای آنها بيابد.

بهرام محيی، گزارشگر صداى آلمان در برلين