گفت‌وگوها تاثيرش بيشتر از قطع گفت‌وگوهاست • مصاحبه
۱۳۸۷ اردیبهشت ۲۱, شنبه
گفتگو با دکتر عبدالکریم لاهیجی، نایب رییس جامعه‌های دفاع از حقوق بشر.
چه دليلى موجب شده كه پارلمان اروپا پس از وقفه‌اى چهارساله، دوباره نسبت به وضعيت حقوق بشر در ايران توجه نشان دهد و خواستار مذاكره در اين مورد شود؟
عبدالكريم لاهيجى: توجه شما را به اين موضوع جلب مى‌كنم كه دو هفته قبل پارلمان اروپا بيانيه‌اى در رابطه با وضعيت حقوق بشر در ايران داد. در این بیانیه، از كميسيون اتحاديه اروپا خواسته شد تا مكانيسم‌هايى برای آغاز دوباره گفت‌وگو درباره‌ی وضعيت حقوق بشر در ايران اعمال کند. بهانه‌‌ى قطع گفت‌وگوها شايد براى هر دوطرف، مناقشه اتمى بود. قبل از آن، در چهارچوب ميزگردهايى در تهران و بروكسل، گفت‌وگوهايى در باره شرايط حقوق بشر در ايران آغاز شده بود كه متاسفانه بی‌نتیجه بودند. ما مدافعان حقوق بشر اما، هميشه فكر كرده‌ايم كه ادامه اين گفت‌وگوها، تاثيرش بيشتر از قطع گفت‌وگوهاست. کافی است نگاه کنید به اینکه وضعيت حقوق بشر در نبود اين مذاكرات، به مراتب بدتر شده است.
نقش فدراسيون جامعه‌هاى حقوق بشر در مورد اينكه اتحاديه اروپا در اين زمينه گام بردارد و تنها به صدور بيانيه اكتفا نكند، چيست؟
ما طى چهارسال گذشته، بارها به اتحاديه اروپا و كشورهاى غربى گوشزد كرده‌ايم كه آنها نمى‌توانند تنها نگران انرژى هسته‌اى و پرونده اتمى در ايران باشند. ما توضیح می‌دادیم که چرا انرژى هسته‌اى در دمكراسى‌ها خطر نيست اما در كشورهايى امثال ايران خطر است، زيرا در ايران دمكراسى نيست و نهادهاى ناظر بر رفتار و اعمال دولت وجود ندارد. ما خوشحال هستيم كه چهارسال تذكرهاى پياپى ما موثر واقع شده و دستكم اتحاديه اروپا به اين نتيجه رسيده كه اين پرونده را دوباره باز كند. متاسفانه به‌غير از تذكار و يارى خواستن از رسانه‌هاى خبرى، از ما کار دیگری بر نمی‌آید. اميدواريم اتحاديه اروپا از كشورهاى شناخته شده‌اى كه همواره روابط اقتصادى خود را در اولويت با هر مسئله ديگرى با ايران قرار داده‌اند، بخواهد كه ادامه‌ی روابط اقتصادى را موكول به از سرگيرى مذاكره در باره حقوق بشر در ايران بکنند.
در آغاز اشاره كرديد كه وضعيت حقوق بشر در ايران در سالهاى اخير بدتر شده. در دسته‌بندى موارد گوناگون مى‌توانيد بگوييد چه جنبه‌اى شاخص‌تر بوده است؟
متاسفانه در صدر، مجازات اعدام قرار دارد كه در سال گذشته نزديك به ۴۰ درصد افزايش داشت. از جمله اعدام در منظر عمومى و سنگسار كه منع آن، از توافق‌هاى قبلى با اتحاديه اروپا بود. در حوزه فعاليت‌هاى مدنى، بيش از همه فشار بر زنان افزايش داشته‌است. بيشتر از ۵۰ نفر از فعالان حقوق زن مورد پيگيرد و محكوميت به زندان و شلاق قرار گرفته‌اند. دو تن از این فعالان، روناك صفارزاده و هانا عبدى که کرد هستند، همچنان در زندان به‌سر می‌برند. همه اينها نشان می‌دهد كه متاسفانه در دو سه سال اخير وضعيت حقوق بشر در ايران بدتر شده. دولت آقاى احمدى‌نژاد كوچكترين توجهى به آزادى‌هاى اساسى در ايران ندارد. دليل ديگر هم عدم حساسيت غرب و اتحاديه اروپا نسبت به بهبود وضع حقوق بشر در ايران است.
شما گفتيد كه مناقشه هسته‌اى موجب شده كه دولت‌هاى غربى، نقض حقوق بشر در ايران را موضوع عاجل به شمار نياورند. در داخل هم در عين حال، فشارها با همين مناقشه توجيه يا تشديد مى‌شود. به‌نظر شما، فعالان حقوق بشر به ويژه در خارج از ايران، چگونه مى‌توانند به مصاف چنين پارادوكسى بروند؟
گفت‌وگوى ما همواره با مخاطبان غربى اين بوده كه مسئله دمكراسى و حقوق بشر بايد پا به پاى مسائل ديگر از جمله مناقشه هسته‌اى پيگيرى شود. الان در ارتباط با پرونده هسته‌اى يك بسته تشويقى ارائه شده كه شامل پيشنهاد‌هايى در ارتباط با كمك‌هاى فنى و اقتصادى يا شايد تجديد گفت‌وگو و رابطه با آمريكا است. ما مى‌خواهيم در اين بسته‌ها، بهبود وضعيت حقوق بشر، اعاده آزادى‌هاى اساسی و برقرارى دمكراسى در ايران هم پيشنهاد شود. البته ما نمى‌گوييم غرب اينها را به مردم ايران بعنوان تحفه هديه بدهد. نه! مبارزه در ايران ادامه دارد ولى خواسته ما از غرب اينست كه اگر رسالت دفاع از حقوق بشر براى خود قائل است، از ايران و بطور كلى همه كشورهايى كه در آنها حقوق بشر نقض مى‌شود و جلوى دمكراسى را مى‌گيرند، بخواهد كه موازين مربوط به اين مسائل را رعایت کنند.
مصاحبه‌گر: مهيندخت مصباح