گلوله‌اى که به آزادى بیان در ترکیه شلیک شد
۱۳۸۵ دی ۳۰, شنبه
هرانت دینک درست در مقابل در ورودى دفتر روزنامه‌اش، واقع در یک خیابانپررفت‌وآمد در میانه‌ى شهر استانبول هدف گلوله قرار گرفت. شاهدان عینىدیده‌اند که مردى با شلوار جین و کلاه کشباف سپید، سه گلوله به سر اینروزنامه‌نگار ترک ـ ارمنى شلیک کرده است. هرانت دینک در همان محل سوء‌قصدجان سپرد.
این روزنامه‌نگار ۵۳ ساله، سخنگوى غیررسمى اقلیت ارمنىدر ترکیه به حساب مى‌آمد که تعداد آن را امروز ۶۵ هزار نفر تخمین مى‌زنند. هفته‌نامه‌اى که وى منتشر مى‌کرد «آگوس» نام داشت و تیراژ آن به پنج هزارنسخه مى‌رسید. این هفته‌نامه به زبان ترکى منتشر مى‌شد و دو صفحه‌ى آن بهزبان ارمنى بود.
یکى از موضوعات مهم براى دینک آشتى میان ارامنه وترک‌ها بود و وى در این زمینه خودسانسورى نمى‌کرد. دینک مى‌گفت: «ترک‌ها وارمنى‌ها در واقع در مناسبات با یکدیگر نیاز به روان‌درمانى دارند. ترک‌هابراى بدگمانى‌شان و ارمنى‌ها براى تکان روحى‌شان. دو طرفى که وضعیتروحى‌شان در مناسبات با یکدیگر آسیب دیده است».
دینک هربار از نوموضوعى را مطرح مى‌ساخت که در ترکیه باعث غلیان احساسات مى‌شد: موضوع کشتارصدهاهزار ارمنى توسط ترک‌ها در جنگ جهانى اول.
دینک براى فعالیتروزنامه‌‌نگارى خود در مورد این موضوع، سال پیش جایزه‌ى هنرى نانن براىآزادى مطبوعات را دریافت کرد. درست به همین دلیل نیز این طرفدار پیگیرآزادى بیان، بارها تهدید به مرگ شده بود.
رجب طیب اردوغان نخست‌وزیرترکیه در یک کنفرانس مطبوعاتى، ترور دینک را محکوم کرد و گفت: «این سوء‌قصدفقط نسبت به هرانت دینک صورت نگرفت، بلکه نسبت به صلح و ثبات ما هم صورتگرفت. گلوله‌هایى که شلیک شد، به آزادى بیان و مناسبات دمکراتیک ما بود».
دینک به گفته‌ى دوستانش پدیده‌ى عجیبى بود. در کلیشه‌ى روشنفکران جاى نمى‌گرفت. زبانى تامل‌شده و روشن داشت و نظرش را با صراحت بیان مى‌کرد. او به وضوحدرباره‌ى بوجود آمدن هویت ملى ترکیه سخن مى‌گفت و آن را با آنچه که «تابوىارامنه» مى‌نامید در ارتباط قرار مى‌داد.
وى همانگونه که تابو کردنرا مورد انتقاد قرار مى‌داد و از ترکیه مى‌خواست که احساس ملى خود را برشالوده‌ى دمکراتیک محکمى قرار دهد، در مقابل به ارمنى‌ها هم هشدار مى‌دادکه در ترحم نسبت به خود درجا نزنند. دینک یک دمکرات معتقد بود.
دینک نیز مانند دوستش اورهان پاموک برنده‌ى جایزه‌ى نوبل ادبیات، به اتهاماظهارنظرهاى ترک‌ستیزانه در مقابل دادگاه قرار گرفت و به شش ماه حبس تعلیقىمحکوم شد. وى در مورد محاکمه‌ى خود و آزادى بیان گفت: «محافلى که ازدمکراتیزه‌شدن ترکیه بیم دارند ـ و این مساله خود را در رویارویى میاننیروهاى طرفدار اروپا و مخالف اروپا نشان مى‌دهد ـ همه کار مى‌کنند تا باروند اصلاحات مقابله کنند. آنچه که اینک در جریان است، این درگیرى رابازتاب مى‌دهد».
اتحادیه‌ى اروپا اعلام کرد از ترور هرانت دینک حیرت‌زده است. ریاست آلمانى اتحادیه‌ى اروپا در ستایش از دینک گفت وىنویسنده‌ى دلیرى بود که همواره موضع معتدلى داشت و از تحریکات پرهیزمى‌نمود. دیروز هزاران نفر در آنکارا و استانبول، در تقبیح ترور دینک راهپیمایى کردند.