یوگا در اندونزی "حرام" اعلام شد

سینتا هرماوان، یک اندونزیایی مسلمان، جزو آن دسته از طرفداران ورزش یوگاست که از چند روز پیش به این طرف همانند خیلی دیگر از یوگادوستان در کشور اندونزی به مشکل برخورده است. سرچشمه مشکل تازه، فتوای صادر شده از سوی شورای علمای مسلمان است که به موجب آن برخی از حرکت‌ها و رفتارهای ورزش یوگا "حرام" اعلام شده‌اند.

معروف امین، رئیس شورای فتوا اظهار داشته است: «آن دسته از حرکت‌های یوگا که حاوی مراسم‌ مذهبی هندوئیسم هستند و همچنین از بر خواندن مانترا، به معنای آزاد شدن ذهن از قید و بند تفکر، ممنوع هستند.» او دلیل این ممنوعیت را سست شدن اعتقادات دینی مسلمانان دانسته و اضافه کرده است که آن‌ها می‌بایست از عمل‌کردن به آیین‌های ادیان دیگر دوری کنند. البته پیش از این هم، چنین ممنوعیت‌هایی در کشورهایی همانند مصر و مالزی گریبان یوگا را گرفته بود.

سینتا قضیه را جور دیگری می‌بیند. او خودش را مسلمانی معتقد می‌داند که شیفته‌ی یوگاست و به اعتقاد او هیچ تغییری در مسلمان بودنش و همینطور علاقه‌اش به یوگا ایجاد نخواهد شد. او می‌گوید: «بعد از سال‌ها یوگا کردن، اعتقادات مذهبی من قوی‌تر شده است. هر روز پنج‌بار نماز می‌خوانم و مسلمان خوبی هم هستم. علما زندگیم را به من دیکته نخواهند کرد».

یوگا در کشور اندونزی ورزش محبوبی به شمار می‌آید. سال‌هاست که باشگاه‌ها و مراکز ورزشی تن به جریان رو به مد یوگا سپرده‌اند و فضاهای معینی را هم به آن اختصاص داده‌اند. آخرهفته‌ها و همچنین ساعات باقی‌مانده‌ی روز پس از پایان کار، سالن‌های باشگاه‌ها صحنه‌ی حضور تعداد زیادی از کسانی است که در پی تمرکز، یافتن آرامش یا دور کردن اضطراب به یوگا روی آورده‌اند.

یوگا با سکوت مطلق

تمرین‌های فیزیکی و روحی یوگا باعث هماهنگ کردن تن، روح و ذهن می‌شود. زمزمه کردن واژ‌ه‌های مدیتیشن و همینطور روش تنفس نقش مهمی را در حرکات کششی یوگا بازی می‌کنند. گفتن واژه‌ی "اُم" در هنگام بازدم معروف‌ترین حرکت یوگاست. از نظر شورای اسلام، در یوگا، برای مثال همین واژه‌ی اُم، نماد اصل و نسبی هندویی و بودایی است. از همین رو هم این شورا زمزمه کردن آن را صلاح نمی‌داند و رفع ممنوعیت را تنها در زمانی مجاز می‌داند که« یوگا تنها به عنوان یک ورزش باشد».

برای سینتا هرماوان یوگا کردن بدون زمزمه و در سکوت مطلق معنایی ندارد. او در اعتراض به این را‌هکار ارائه شده از سوی شورای علمای مسلمان می‌گوید: «این بستگی به نیت دارد. من از واژه‌های مدیتیشن استفاده می‌کنم تا بتوانم با تمرکز نفسم را بیرون بدهم. در این بین هم اصلا به دین خودم یا ادیان دیگر فکر نمی‌کنم. پس این ایرادی ندارد. دوستان دیگرم هم با من هم‌عقیده‌اند».

با این همه، فتوای یوگا مثل یک ترمز دستی عمل کرد و جلوی گرایش مردم به این ورزش را گرفت. یکی از مربیان یوگا در اندونزی معتقد است: «هر کسی که تا به حال یوگا می‌کرده، از این به بعد هم خواهد کرد. آن‌هایی که یوگا را می‌شناسند، می‌دانند که ارتباط یوگا با دین تا چه اندازه کم است. اما اگر کسی تا پیش از این عزم پیوستن به جرگه‌ی یوگاکننده‌ها را داشته، با این فتوا، در تصمیم خود تجدید نظر خواهد کرد». وی اضافه می‌کند: «یوگا قدمتی هفت هزار ساله دارد و برخاسته از کشوری‌ست که مذهب هندويیسم در آن ریشه دوانده است. پس طبیعی است که بدون تأثیر نمی‌ماند. اما این یوگایی که ما از یک قرن پیش تا الان می‌کنیم، به تربیت بدن و پرورش ذهنی شخص برمی‌گردد».

چیزی که در این بین بیشتر از همه این مربی یوگا را آزرده ‌خاطر می‌سازد، تأثیرهای احتمالی این فتوا از لحاظ اقتصادی نیست، بلکه او می‌گوید: «من نگران کشورم هستم. به چه دلیل شورای اسلام در حیطه‌های زندگی شخصی افراد هم دخالت می‌کند؟»

پیش از این، علمای اندونزی برای سیگار کشیدن محدودیت‌هایی را وضع کردند، تنظیماتی را برای سقط جنین در نظر گرفتند، رأی دادن را به عنوان "وظیفه" تعیین کردند، مشخص نمودند که از چه سنی می‌توان ازدواج کرد یا این‌که ضدعفونی کردن را کاری ممنوع دانستند. این دستورها از لحاظ حقوقی معنا و مفهومی ندارند، زیرا اندونزی کشور دموکراتی است که قوانین باید در پارلمان این کشور به تصویب برسند. با این همه شورای علما به مسلمانان این اطمینان را داده‌ که هرکسی از این فتواها سرپیچی کند، مرتکب گناه شده است.

آن روی سکه، مراکز اسلامی دیگری هستند که مخالفت خود را با این فتوا ابراز کرده‌اند. دین سیا موس‌الدین رئیس سازمان اسلامی "محمدیه" که با ۳۵ میلیون عضو، یکی از سازمان‌های پرنفوذ اسلامی به شمار می‌آید، می‌گوید: «هر کسی باید خودش تصمیم بگیرد. این امر حتی برای سیگار کشیدن هم صدق می‌کند».

رئیس دانشگاه دولتی "اسلام" در اندونزی هم، از محدودیت‌هایی که برای یوگا در نظر گرفته‌اند به عنوان حرکتی "افراطی" و غیرعملی" یاد کرده است. به باور وی «شورای اسلام تنها یک مشاور است و نه چیزی بیشتر از این. مردم خودشان می‌توانند تصمیم بگیرند که آیا می‌خواهند به این فتوا عمل کنند یا به آن بی‌اعتنا بمانند».