۱۵۰ میلیارد دلار سرمایه گذرای در اوپک
۱۳۸۶ بهمن ۱۲, جمعه
انگیزه اوپک از این سرمایه‌گذاری کلان، از یک سو افزایش پایدار نیاز جهان به انرژی و از سوی دیگر فرسایش صنایع نفت کشورهای عضو این سازمان است. به موجب برآوردهای آژانس بین‌المللی انرژی در پاریس، مصرف روزانه نفت خام جهان در آینده حدود ۴ میلیون بشکه افزایش می‌یابد. این در حالی است که نه تنها تاسیسات نفتی بسیاری از کشورهای نفت خیز عضو اوپک فرسوده شده، بلکه فشار بعضی از چاه‌های نفت نیز کاهش یافته است.
عمد‌ه‌ترین دلیل افزایش سرسام آور مصرف نفت، شکوفائی اقتصادی چین و هند است. این دو کشور در دو دهه گذشته با آزاد سازی اقتصاد و جذب سرمایه‌های خارجی، در مسیر رشد صنعتی شتابناک قرار گرفتند و نیاز آن‌ها به مواد خام و انرژی‌زا به شدت بالا رفت. این نیاز، به رقابت فشرده‌ای برای دستیابی به منابع انرژی دامن زد که مشخص‌ترین نمونه آن را در آفریقا شاهدیم. در این قاره، کنسرن‌های نفتی چین، هند و آمریکا مدت‌ها است در برابر یکدیگر صف‌آرائی کرده‌اند.
درباره میزان تولید فعلی اوپک، کشورهای عضو آن تاکنون اطلاعات ناهمخوانی را در اختیار افکار عمومی قرار داده‌اند. دبیرخانه اوپک در ماه سپتامبر سال ۲۰۰۷ اعلام کرد که تولید این سازمان به روزانه ۲۷ میلیون و ۲۵۰ هزار بشکه رسیده است. اما مدتی بعد، روزنامه ایران که به خبرگزاری جمهوری اسلامی نزدیک است، از قول غلامحسین نوذری وزیر نفت ایران نوشت: «حجم تولید اوپک، با پیوستن دو عضو جدید، به روزانه ۳۱ میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه افزایش یافته است».
عربستان سعودی به لحاظ میزان تولید، بزرگترین عضو اوپک است. جورج بوش، رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا اواسط ماه ژانویه امسال در جریان سفر خود به خاورمیانه، از رهبران عربستان خواست که با افزایش میزان تولید خود، به مقابله با نتایج منفی گرانی نفت بر اقتصاد جهانی برخیزند.
در همان زمان علی الامانی، وزیر نفت عربستان سعودی در برابر خبرنگاران قول داد که از نفوذ خود در اوپک استفاده کند. وی گفت که خواهد کوشید، اعضای اوپک را مجاب کند که در صورت نیاز بر تولید خود بیفزایند. اما بیشتر اعضای اوپک بر این عقیده‌اند که افزایش بهای مواد سوختی، برآیند کمبود عرضه نیست بلکه ریشه در سودجوئی بورس‌بازان و کنسرن‌های نفتی دارد. این دیدگاه را به‌ویژه ارقام نجومی سودی که بورس‌بازان و کنسرن‌های نفتی از سال ۲۰۰۳ به این سو برده‌اند، تایید می‌کند.
خبرگزاری فرانسه، اوائل دسامبر سال ۲۰۰۷ به نقل از محمد الهاملی، وزیر نفت امارات متحده عربی نوشت: «با ۱۵۰ میلیارد سرمایه‌گذرای جدید اوپک، ۱۲۰طرح نوسازی و توسعه در صنایع نفت کشورهای عضو اجرا می‌شود».
زمان لازم برای تحقق کامل این طرح‌ها ۴ سال پیش‌بینی شده است. به این ترتیب، اوپک باید تا سال ۲۰۱۲ به هدف خود برسد.
اجرای طرح‌های مذکور، ظرفیت تولید اوپک را روزانه ۵ میلیون بشکه افزایش خواهد داد. به این ترتیب، اگر برآورد آژانس بین‌المللی انرژی درست باشد، نیاز جهان به نفت، به تنهائی از سوی اوپک پوشش داده خواهد شد. این آژانس پیش‌بینی می‌کند که جهان در سال‌های آینده به روزانه ۴ میلیون بشکه نفت بیشتر نیاز دارد. اما منحنی‌های رشد و رکود اقتصاد جهان می‌توانند این برآورد را تغییر دهند. مصرف فعلی جهان روزانه بیش از ۸۵ میلیون بشکه است.
ایران، پس از عربستان سعودی، با تولید روزانه حدود ۴ میلیون بشکه نفت خام، یکی از اعضای مهم دیگر اوپک است. وزیر نفت ایران در ماه دسامبر سال گذشته میلادی، میزان ذخائر نفت کشور را ۱۳۸ میلیارد بشکه اعلام کرد. وزارت نفت جمهوری اسلامی یک سال پیش اعلام کرد که برای حفظ ظرفیت تولید فعلی خود، تا سال ۲۰۱۲ به بیش از ۲۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز دارد. هنوز روشن نیست که آیا سرمایه‌گذاری ۱۵۰ میلیارد دلاری اوپک، این نیاز ایران را نیز پوشش می‌دهد یا نه.
کشورهای نفت‌خیز حوزه خلیج فارس و خاورمیانه در سال‌های اخیر، در نتیجه افزایش شدید بهای نفت‌خام، به صدها میلیارد دلار ذخیره ارزی دست یافته‌اند که بخش قابل توجهی از آن را صرف خرید سهام کنسرن‌های غربی و سرمایه‌گذرای در بانک‌ها و مستغلات آمریکا و اروپا کرده‌اند. ۱۵۰ میلیارد دلار، هرچند رقم بزرگی به نظر می‌رسد، اما تنها بخش کوچکی از این انباشت سرمایه را در برمی‌گیرد.
جواد طالعی