HIV قاتلى كه ريخته ژنتيكى‌اش را به سرعت عوض مى‌كند
۱۳۸۵ آذر ۷, سه‌شنبه
ایدز يا سندرم نقص سیستم ایمنی بيمارى است كه توسط ویروس HIV منتقل مى‌شود. همانطور كه متخصص ایمونولوژی آقاى دربندى توضیح مى‌دهد:”ويروس HIV ويروسى است كه به سيستم ايمنى ميزبان حمله مى‌كند. همه ما در بدنمان داراى سيستم‌هاى دفاعى هستيم، سيستم دفاعى بدن ما از يك سلسله سلول تشكيل شده كه ويروس HIV به دو تا از مهمترين اين سلولها در بدن ميزبان حمله مى‌كند. در سطح اين سلولها ماركرهايى است كه به ماركرهاى CD4 معروفند. CD4 در حقيقت رسپتورهاى ورود ويروس ايدز به درون سلول است. اين ويروس در بدن ايجاد نقص سيستم ايمنى مى‌كند يعنى طرف نرمال بوده ولى به واسطه درگير شدن با اين ويروس سيستم ايمنى‌اش نقص پيدا كرده است. بيمارى ايدز يعنى، سندرم نقص ايمنى اكتسابى، يعنى طرف از اول مشكل نداشته ولى وقتى با اين ويروس درگير شده نقص ايمنى پيدا كرده، ايمنى‌اش ديگر آن كارآيى لازم را ندارد. “
سلولهايى سيستم ايمنى كه درگير اين ويروس مى‌شوند و از بين مى‌روند ماكروفاژها و سلولهاى كمك كننده لنفوسيتT هستند. اما كم شدن تعداد اين سلولها با هيچ نشانه خاصى همراه نيست. تنها راه مطمئن شدن از حضور ويروس در بدن تست خون و آزمايش HIV است. مثبت بودن نتيجه آزمايش يعنى HIV مثبت به مفهوم آنست كه ويروس وارد بدن شده اما بيمارى هنوز خودش را نشان نداده چون سيستم ايمنى در حال مقاومت است.
خوب اگر HIV مثبت باشد و فرد هم براى انجام آزمايش و دريافت مراقبت‌هاى ويژه بعد از آن مراجعه نكند؟ آقاى دربندى: ” ويروس ايدز در بدنش رشد مى‌كند. ويروس درون يك سلول تكثير پيدا مى‌كند يعد سلول را پاره مى‌كند و از يك سلول به سلول داخل مى‌شود تا جايى كه قدرت سيستم دفاعى بدن كاهش پيدا مى‌كند. تا زمانيكه كه سيستم ايمنى بدن از يك حد مشخصى كمتر نشده يعنى يعنى فرد به اندازه كافى سلول دارد مى‌تواند در مقابل عوامل بيمايزا بايستد و چون فرد يك زندگى معمولى دارد اصلأ متوجه نمى‌شود كه به اين ويروس مبتلا شده است.“
اما اين مقاومت تنها مدت كوتاهى دوام خواهد داشت. سيستم ايمنى فردى كه HIV مثبت است مثل ديوارى است كه آجرهاى آن را از پايين بيرون مى‌كشند و يكباره فرو مى‌ريزد.
دربندى: ” در بيمارى ايدز در واقع ويروس ايدز بيمار را از پا در نمى‌آورد بلكه اينقدر سيستم ايمنى ميزبان ضعيف مى‌شود كه عفونت‌هاى فرصت طلب مى‌توانند بيمار را از پا دربياورند.“
با آنكه ايدز كه بيمارى ويروسى است و براى بسيارى از بيماريهاى ويروسى واكسن موثر ساخته شده و حتى بسيارى از اين بيمارى‌ها ريشه كن شدند، همه تلاش‌ها براى ساختن واكسن بيمارى ايدز بى‌نتيجه مانده است. از نظر متخصصان ويروس ايدز پيچيده‌ترين ويروسى است كه بشر تا به حال تجربه كرده است.
آقاى دربندى دليل اين پيچيد‌گى را اينطور توضيح مى‌دهد: ”در مورد بعضى ويروس‌ها شما شنيديد كه مى‌گويند ويروس آنفولانزا چند سال به چند سال همه گير مى‌شود به خاطر اينكه اين ويروس ريخته ژنتيكى‌اش هر چند سال يكبار تغيير پيدا مى‌كند. مثلأ شنيديد كه مى‌گويند ويروس آنفولانزاى H1N2 كه نشان دهنده آنزيم‌هايى است كه اين ويروس توليد مى‌كند، به واسطه ژنهايى كه دارد. ولى در مورد HIV اين مسئله مهم است كه اين ويروس وقتى سلول را پاره مى‌كند و وارد يك سلول ديگر مى‌شود ريخته ژنتيكى‌اش تغيير مى‌كند.“
تغيير سريع كد ژنتيكى ويروس مانع از آن مى‌شود كه بتوان واكسنى عليه آن ساخت. چون فرصتى براى شناسايى ريخته ژنتيكى تازه ويروس وجود ندارد! در صورت ابتلا به ويروس بيمارى ايدز يعنى افرادى كه HIV مثبت هستند تنها راه بالا نگه داشتن قدرت سيستم ايمنى بدن مصرف داروست. از آنجايى ريخته ژنتيكى ويروس مدام در حال تغيير است بايد از داروهاى تركيبى استفاده كرد، يعنى مصرف همزمان چند دارو. آقاى دربندى متخصص ايمونولوژى در انتها نتيجه جالب آخرين تحقيق منتشر شده را اينطور معرفى مى‌كند: ” چون ويروس ايدز در رابطه با بنيه فرد ميزبان است، قدرت بدنى فرد ميزبان، اگر اين فرد از نظر تغذيه مشكلى نداشته باشد، خوب تغذيه كند مى‌تواند تا حد زيادى فعاليت اين ويروس را داخل بدن كند كند.“
اگر در ايران زندگى مى‌كنيد مى‌توانيد براى انجام تست HIV به يكى از مراكز مشاوره بيماريهاى رفتارى مراجعه كنيد. خدمات اين مراكز رايگان است و نيازى نيست كه اسم و مشخصاتتان را عنوان كنيد.
شبنم نوريان