1. پرش به گزارش
  2. پرش به منوی اصلی
  3. پرش به دیگر صفحات دویچه وله
موسیقی

آواهای کم‌شنیده از دیروز تا امروز • جواد بدیع‌زاده

میترا خلعتبری/ اسکندر آبادی۱۳۹۶ تیر ۱, پنجشنبه

در پادکست این‌بار ترانه‌سرودی را به شما معرفی می‌کنیم که یکی از خاطره‌انگیزترین صداهای موسیقی ایران آن را ساخته و اجرا کرده است. جالب است بدانید این قطعه به نام "کشور داریوش" با صدای جواد بدیع‌زاده در سال ۱۳۱۴ در حلب سوریه ضبط شده است.

https://p.dw.com/p/2ei0c

ترانه‌سرودی كه در پادکست این هفته "آواهای کم‌شنیده از دیروز تا امروز" می‌شنويد را جواد بديع‌زاده در سال ۱۳۰۰ ساخته و در زمان حکمرانی رضاشاه پهلوی به او پيشكش كرده و گویا مدتی نیز به عنوان "سلام شاهنشاهی" در سينماها پخش می‌شده است اما از آنجا كه در آن تاریخ هنوز جنبش مشروطه و دموكراسی‌خواهی برپا بوده، اين ترانه بيشتر سرودی ميهنی است تا ستايش از مقام پادشاهی. 

جواد بديع‌زاده در سال ۱۲۸۱ خورشيدی در تهران زاده شد و در سن ۷۷ سالگی در زادگاهش درگذشت. 

پدرش واعظ و روضه‌خوان بود و فرزند را از همان كودكی به خاطر صدای خوشی که داشت با خود به مجالس عزاداری می‌برد، حتی زمانی كه به خاطر فعاليت‌های سياسی در زندان بود، جواد خردسال، كارش را دنبال می‌كرد و نان‌آور خانه شده بود. 

بديع‌زاده در خاطرات خود كه با عنوان "از گلبانگ محراب تا بانگ مضراب" در تهران منتشر شده و در آن درباره بسياری از ترانه‌ها و خوانده‌هايش توضيحات جالبی داده، می‌نويسد ۲۳ ساله بوده كه شركت صفحه‌پراكنی انگليسی هيس‌ماستِرس‌وُيس برای نخستين بار چند ترانه ايرانی را روی صفحه گرامافون ضبط كرده است. 

بديع‌زاده نخستين ترانه‌اش به نام "جلوه گل" را در سال ۱۳۰۴ با تار يار و همراهش عبد الحسين‌خان شهنازی و شعر نورالله همايون در دستگاه همايون خوانده است.

ماندگارترين ترانه او "خزان عشق" سروده رهی معيری است كه در سال ۱۳۱۵ با همكاری چند نوازنده‌ی آلمانی در برلين ضبط شد.

از آنجا كه بديع‌زاده تصنيف‌خوان خوبی بود و به ترانه‌های فكاهی و سرگرم‌كننده هم نظر داشت، بسياری از آگاهان موسيقی او را پدر موسيقی پاپ ايران دانسته‌اند.

بديع‌زاده همچنين نخستين كسی است كه غزل‌هايی به سبک "بيات تهران" خوانده است. اين سبک را گویا در  شبگردها و لوطی‌های جنوب تهران می‌خوانده‌اند.

ترانه "كشور داريوش" كه می‌شنويد با همكاری اركستر نظامی سوريه كه نوازندگان فرانسوی آن را تشكيل داده بودند، در سال ۱۳۱۴ در حلب ضبط شده است.

اين ترانه با اينكه به سبک مارش نظامی است اما با شنيدن آن گردش پرباری در گوشه‌های گوناگون دستگاه ماهور می‌كنيم.

ما در پادکست‌های هفتگی ترانه‌ها و آهنگ‌هایی را به شما معرفی می‌کنیم که کم‌تر شنیده‌اید. اگر "دیروزی" هستید با آواهای امروزی و اگر "امروزی" هستید با آواهای دیروزی بیشتر آشنا می‌شوید.