بازار داغ فیلترشکن و تکرار یک تلاش محکوم به شکست
۱۳۹۶ دی ۱۶, شنبه
با گسترش تظاهرات و ناآرامی‌ها در شهرهای مختلف ایران که از هفتم دی ماه آغاز شد، محدود کردن سرعت اینترنت و فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی تلگرام و اینستاگرام در دستور کار نهادهای حکومتی قرار گرفت.
در این فاصله فیترینگ اینستاگرام برداشته شده اما استفاده از تلگرام بدون فیلترشکن ممکن نیست. استفاده از فیلترشکن و ابزار و امکانات VPN (شبكه مجازی اختصاصی Virtual Private Network) از راه‌های شکستن سد سانسور در فضای مجازی است که کاربران ایرانی در روزهای گذشته بیش از پیش به آن رو آورده‌اند.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
خبرگزاری ایلنا دو روز پیش، پنج‌شنبه ۱۴ دی گزارش داد: «بعد از فیلتر شدن شبکه‌های اجتماعی تلگرام و اینستاگرام به دستور نهادهای امنیتی، مردم همچنان به دنبال استفاده از این شبکه‌های اجتماعی جهانی هستند. همین مسئله بازار فروش VPN را داغ کرده است و فروشندگان موبایل به خصوص فروشندگان پاساژ علاالدین در پشت ویترین‌های خود تبلیغ نرم‌افزارهای VPN را می‌کنند. امری که سود زیادی برای فروشندگان داشته است.»
استفاده از این امکانات در جمهوری اسلامی غیرقانونی است و می‌تواند مجازاتی تا یک سال زندان داشته باشد. با این همه، این بازار در سال‌های گذشته نیز پررونق بوده است.
«هر ایرانی یک فیلترشکن»
سایت خبری "عصر ایران" با اشاره به سابقه محدودیت‌هایی که راه به جایی نبرده‌اند نوشت: «زمانی نوارهای موسیقی ممنوع بود ولی مردم گوش می‌دادند. زمانی داشتن ویدئو ممنوع بود ولی مردم فیلم ویدیویی می‌دیدند. امروز، ماهواره ممنوع است ولی مردم می‌بینند. فیس‌بوک فیلتر است و مردم می‌روند. توئیتر فیلتر است ولی مردم و البته مسؤولین توئیت می‌کنند. حالا تلگرام هم فیلتر شده ولی مردم سر می‌زنند و کانال‌ها هم به روز می‌شود.»
بیشتر بخوانید: دولت روحانی و معضلی به نام تلگرام
عصر ایران با اشاره به ناکامی حکومت در ایجاد این گونه محدودیت‌ها خاطر نشان کرده که "هر ایرانی یک فیلتر شکن" واقعیتی است که جامعه ایران بعد از فیلتر شدن تلگرام با آن روبرو است.
برخورد حکومت جمهوری اسلامی با شبکه‌های اجتماعی غیر منطقی و پر تناقض به نظر می‌رسد: تلگرام در حالی فیلتر شده که بسیاری از مقام‌های ارشد حکومت و رسانه‌های رسمی در آن کانال دارند و برخی از آنها به‌رغم فیلتر بودن همچنان به روز می‌شوند.
خامنه‌ای در توئیتر فیلتر شده
این مسئله در مورد شبکه‌هایی مانند توئیتر نیز که استفاده از آن به طور رسمی ممنوع است تکرار می‌شود. در این شبکه حتی رهبر جمهوری اسلامی علی خامنه‌ای نیز صفحه‌ای دارد که در آن سخنانش و گزارش‌های مربوط به او منتشر می‌شود.
بیشتر بخوانید: احمد خاتمی: صدایی که نه غزه نه لبنان می‌گوید باید خفه شود
۱۲ دی ماه در صفحه توئیتر خامنه‌ای تصویری از دیدار او با "تعدادی از خانواده‌های معظم شهیدان" و بخش‌های از اظهاراتش که مربوط به تجمع‌های اعتراضی اخیر است منتشر شد. خامنه‌ای می‌گوید: «در قضایای چند روز اخیر، دشمنان ایران با ابزارهای گوناگونِ در اختیارشان از جمله پول، سلاح، سیاست و دستگاه امنیتی هم‌پیمان شدند تا برای نظام اسلامی مشکل ایجاد کنند.»
احمد خاتمی، امام جمعه موقت تهران در خطبه‌های نماز دیروز با اشاره به محدودیت‌های ایجاد شده برای دسترسی به شبکه‌های اجتماعی و پس از گسترش اعتراض‌ها گفت در روزهای گذشته فضای مجازی "آتش بیار معرکه" بود و وقتی فضای مجازی بسته و محدود شد "فتنه فروکش کرد".
احمد خاتمی در توئیتر، تلگرام و اینستاگرام
امام جمعه موقت تهران نیزحدود دو ماه پیش با انتشار یک پیام ویدئویی ورودش به توئیتر، تلگرام و اینستاگرام را اعلام کرد. خاتمی در این پیام گفت: «با توجه به گستردگی شبکه‌های اجتماعی و تاثیرگذاری این‌ها و این که دیدم بدخواهان بی‌رحمانه بدون آنکه ابائی داشته باشند تهمت‌ها، سخن‌های دروغ بسیاری در رابطه با اینجانب می‌گویند تصمیم گرفتم من هم در این شبکه‌ها حاضر باشم.»
احمد خاتمی در یک پیام توئیتری مدعی شد که "براساس احساس تکلیف و وظیفه" وارد فضای شبکه‌های اجتماعی شده و وعده داد ارتباطش را با کاربران افزایش دهد و دست‌کم هفته‌ای یک بار سری به این فضا بزند.
در مورد فیلتر شدن تلگرام که بیش از ۴۰ میلیون ایرانی از آن استفاده می‌کنند، نگرانی فقط به خاطر عدم دسترسی آزاد به اطلاعات نیست، بلکه لطمه خوردن به کسانی که از این فضا برای کسب و کار استفاده می‌کنند نیز هست.
علی توسلی، نایب رئیس کمیسیون اینترنت سازمان نظام صنفی رایانه‌ای تهران ۱۳ دی به خبرگزاری فارس گفت: «بنا بر اعلام بزرگترین فعالان بازار کسب و کارهای اینترنتی شامل ارائه‌دهندگان اینترنت، فروشگاه‌های اینترنتی، تاکسی‌های آنلاین و امثال آنها از اختلال اینترنت در چند روز گذشته ۵۰۰ میلیارد تومان زیان کرده‌اند.»
محمد جواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در واکنش به این وضعیت در یک پیام توئیتری از "صدها هزار هموطن عزیزی که به‌دلیل شرایط اخیر متضرر شده‌اند" عذرخواهی کرد.
وزیر ارتباطات می‌گوید تصمیم درباره فیلترینگ تلگرام در "شورای امنیت کشور" گرفته شده و مذاکراتی برای رفع محدودیت‌ها در جریان است. او دائمی شدن این فیلترینگ را تکذیب کرد.
رفع فیلتر وی‌چت بعد از ۵ سال
همزمان با این تحولات فیلترینگ شبکه پیام رسان چینی "وی‌چت" پس از پنج سال و ظاهرا برای جذب کاربران ایرانی تلگرام به آن برداشته شد.
کیوان نقره‌کار، کارشناس فضای مجازی روز شنبه، ۱۶ دی به "پول نیوز" گفت: «نکته قابل توجه این است که با وجود فیلترینگ سفت و سخت کنونی همچنان کاربران به هر قیمتی از تلگرام استفاده می‌کنند و رغبت آنچنانی به وی‌چت از خود نشان نداده‌اند. ریشه این موضوع می‌تواند در عدم تمایل کاربران به استفاده از اپلیکیشن‌های بومی باشد، خواه نوع چینی آن باشد، خواه نوع ایرانی.»
بیشتر بخوانید: لطمه فیلترینگ به کسب و کار اینترنتی و طرح‌های اشتغال‌زایی
این کارشناس فضای مجازی تلگرام را "یکی از امن‌ترین و محبوب‌ترین پیام‌رسان‌های جهان" خوانده و پیش‌بینی می‌کند که این شبکه به زودی رفع فیلتر شود. گفته می‌شود فیلتر تلگرام در برخی شهرهایی که دامنه تظاهرات در آنها گسترده نبوده، از جمله بوشهر برداشته شده است. مقامات رسمی تا کنون در این باره چیزی نگفته‌اند.