تاکید سایت خامنه‌ای بر اهمیت فتوای قتل رشدی
۱۳۹۴ مهر ۲۸, سه‌شنبه
روز سه‌شنبه ۲۸ مهرماه سایت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی ایران متنی را به مناسبت هفدمین سالگرد صدور فتوای قتل سلمان رشدی توسط آیت‌الله خمینی منتشر کرد. در این متن اشاره می‌شود که اعتراض اولیه برخی از مسلمانان هندوستان و پاکستان به کتاب "آیات شیطانی" عمدتا حقوقی یا به صورت راهپیمایی بوده است و تنها آیت‌الله خمینی بود که چند ماه بعد از این فعل و انفعالات به یک باره فتوای قتل سلمان رشدی را صادر کرد.
فتوای قتل رشدی در سال ۱۳۶۷، ظاهرا در شرایطی صادر شد که نه خود آیت‌الله خمینی و نه کسی در محافل حکومتی ایران کتاب سلمان رشدی را نخوانده بود. رشدی البته در ایران نام ناآشنایی نبود. رمان‌های "بچه‌های نیمه‌شب" و "شرم" او پیش از فتوا در ایران منتشر شده بودند و از آنها استقبال خوبی شده بود. انتشار "بچه‌های نیمه‌شب" به زبان فارسی، در سال ۱۳۶۴ جایزه ترجمه کتاب سال را نصیب مترجم آن، مهدی سحابی کرد. این جایزه توسط رئیس جمهور وقت و رهبر کنونی جمهوری اسلامی، علی خامنه‌ای به سحابی اهدا شد.
از دید شماری ازناظران، مرتد اعلام کردن و فتوای قتل سلمان رشدی، در شرایط بسیار خاصی از سوی حکومت جمهوری اسلامی انجام شد که می‌توانسته در صدور این فرمان نقشی تعیین‌کننده داشته باشد.
هفت ماه پیش از این فتوا، آیت‌الله خمینی مجبور به پذیرش قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت سازمان ملل و خاتمه جنگ میان ایران و عراق شده بود که به تعبیر خود او چون سرکشیدن "جام زهر " بود.
در فتوای خمینی اتهام سلمان رشدی "توهین به مقدسات مسلمین" و پیامبر و قرآن ذکر شده است. در حالی که او در ربع قرنی که تا آن زمان از مرجعیتش می‌گذشت در مورد کتاب‌های مشابه که به زبان فارسی و دیگر زبان‌ها تعدادشان کم نیست، حتا یک بار هم آشکارا حکم اعدام نویسنده‌ای را صادر نکرده بود.
تاکیدات پایدار آیت‌الله خامنه‌ای بر اجرای فتوا
در متن منتشرشده توسط سایت آیت‌الله خامنه‌ای به حرف‌های وی سه روز پس از صدور فتوا علیه رشدی در نماز جمعه اشاره می‌شود. خامنه‌ای در این سخنان می‌گوید: «بلاشک مسلمان‌ها، مسلمانانی که ما نمی‌شناسیمشان، مسلمان‌هایی که ممکن است تا آخر هم به مردم دنیا و مسلمین دنیا و به مردم ایران معرفی نشوند، کار خودشان را انجام خواهند داد؛ امروز شد امروز می‌کنند، نشد فردا می‌کنند، نشد سال دیگر می‌کنند، نشد بعد از گذشت زمانی می‌کنند، این‌که تمام‌شدنی نیست، حکم امام که تمام نمی‌شود. این بدبختی که خودش را در این دردسر انداخت چاره‌ای جز مردن ندارد.»
متن سپس تلویحا به فضای رعب و وحشتی اشاره می‌کند که در اطراف رشدی و همه ناشران و مترجمانی که با او کار می‌کردند به وجود آمد.
کشورهای اروپایی در واکنش به فتوای خمینی در اسفند ۱۳۶۷ سفیران خود را از تهران فراخواندند و روابط اقتصادی با ایران را کاهش دادند.
این روابط یک دهه بعد و زمانی دوباره برقرار شد که دولت محمد خاتمی حکم قتل سلمان رشدی را "بایگانی شده" اعلام کرد و از زبان کمال خرازی، وزیر امور خارجه وقت اعلام کرد که دولت جمهوری اسلامی ایران نه فعالیتی برای اجرای این فتوا کرده و نه قصد دارد زندگی سلمان رشدی را تهدید کند.
بیشتر بخوانید: سلمان رشدی؛ ربع قرن زندگی پس از فتوای قتل
این در حالی است که آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر کنونی جمهوری اسلامی، بنا بر متن انتشاریافته در سایت او، در تمامی طول سه دهه گذشته با غرور و افتخار از فتوا دفاع کرده است: «امام تیری شلیک کرده‌اند و این تیر همین‌طور می‌رود. خوب هم هدف‌گیری کرده‌اند و تا به هدف نخورد، نمی‌افتد... مسلمانانی که امروز بتوانند این موجود موذی و مضر را که به‌عنوان یک عامل پست‌فطرت و لئیم، برای یک حرکت ضد اسلامی عظیم ظاهر شد از سر راه مسلمانان بردارند، باید بردارند و مجازات کنند. الان هم وظیفه‌ی همه است. وظیفه‌ی همه‌ی کسانی است که این کار از عهده‌ی آنها برآید و دستشان به این شخص برسد.»
موضعی که همراهی نمی‌شود
گرچه تا کنون شماری از مترجمان و ناشران "آیات شیطانی" قربانی خشونت‌ها و تعصب‌های اسلامگرایان افراطی شده‌اند اما دولت جمهوری اسلامی با توجه به تعهدات بین‌المللی و مناسبات دیپلماتیک در دنیای امروز به‌اجبار آن را نادیده می‌گیرد و از این رو، نه توانسته و نه خواسته که دست‌کم علنی مجری فرمان خمینی باشد.
با این همه، در عرصه تبلیغات وتداوم حفظ وجهه میان بخش‌های متعصب اسلامیون منطقه، گاه و بیگاه تحرکات و تاکیداتی از سوی جمهوری اسلامی در مورد درستی فتوای قتل رشدی صورت می‌گیرد.
در تازه‌ترین تحرکات از این دست، جمهوری اسلامی نمایشگاه بین‌المللی اخیر کتاب فرانکفورت را به دلیل حضور و سخنرانی سلمان رشدی در آن بایکوت کرد و وزیر ارشاد ایران در نامه‌ای به ۵۰ همتای خود در کشورهای اسلامی خواهان اقدامی مشابه از سوی آنها شد. این تقاضا پاسخ مثبتی نیافت. محمد مهدی ایمانی‌پور رایزن فرهنگی ایران در آلمان در مصاحبه‌ای با خبرگزاری مهر در این باره گفته است: «مطابق معمول در صیانت از ارزش‌های اسلامی، جمهوری اسلامی ایران همراهان پرتعدادی ندارد. برخی از اظهار نظرهای شخصی در محکومیت این حرکت وجود داشته است ولی موضع‌گیری قابل توجهی وجود نداشته است.»
بیشتر بخوانید: سخنرانی سلمان رشدی در نمایشگاه کتاب فرانکفورت در ضرورت آزادی بیان
تاکید بر فتوا از "بایسته‌های موفقیت در دیپلماسی"
به رغم بی‌اعتنایی قسما توام با انزجار جهان نسبت به فتوای قتل رشدی، به رغم آن که جمهوری اسلامی در شرایطی که با بحران منطقه‌ای و بین‌المللی روبروست احتمالا همچنان اقدامی عملی در اجرای فتوا نشان نخواهد داد و با وجود رسوایی و بدنامی بیشتر این رویکردها که با اقدامات داعش در قتل و کشتارهای فرقه‌ای و عقیدتی اوج تازه‌ای یافته باز هم ظاهرا آیت‌الله خامنه‌ای تاکید بر این فتوا را جزیی از "افتخارات" و "وجهه‌سازی" جمهوری اسلامی "در جهان اسلام" می‌داند. متن تازه منتشرشده در سایت او تاکیدی در این راستا و یادآوری این نکته است که حکم قتل رشدی "همانند آیات الهی مستحكم و غیر قابل خدشه است."
متن منتشرشده در سایت آیت‌الله خامنه‌ای که اکثر خبرگزاری‌های داخلی ظاهرا موظف به بازنشر آن شده‌اند، در پایان ابایی ندارد که حکم قتل رشدی را ورای موازین و مقررات بین‌المللی قرار دهد و اجرای آن را همچنان واجب بشمارد: « تجربه‌ی برخورد با آیات شیطانی به ما ثابت کرد پایبندی بر اصول اسلامی و کوتاه نیامدن از آنها در چالش‌های بین‌المللی از مهمترین بایسته‌هایی است که باید برای موفقیت در دیپلماسی رعایت شود.»
به عقیده ناظران ورای این که جمهوری اسلامی در عمل اقدامی برای قتل سلمان رشدی انجام دهد، چنین تاکیداتی از سوی رهبر آن در کنار مواردی مانند تبلیغ و تاکید بر نابودی اسرائیل، بهبود مناسبات ایران با جهان را همچنان به مسیری دشوار می‌کشاند و این کشور را به لحاظ اقتصادی و سیاسی و فرهنگی از ایفای نقش درخور در صحنه منطقه‌ای و بین‌المللی بازمی‌دارد.