فساد مالی در ایران؛ "عامل اصلی" ضربه‌پذیری در برابر زلزله
۱۳۹۶ آذر ۲۲, چهارشنبه
هنوز خاطره زلزله‌های مرگبار رودبار و منجیل در سال ۱۳۶۹ با حدود ۳۰ هزار کشته و زلزله بم در سال ۱۳۸۲ با حدود ۴۰ هزار کشته برای ایرانیان زنده بود که ماه گذشته (۲۱ آبان) زمین‌لرزه‌ای ۳ / ۷ ریشتری در منطقه کرمانشاه روی داد و به جان باختن ۶۲۰ نفر انجامید.
از زلزله کرمانشاه بدین‌سو چند زلزله دیگر از شمال تا جنوب کشور، اما با ابعادی به مراتب کوچکتر، نگرانی‌هایی را در مورد احتمال وقوع زلزله‌هایی با ابعاد گسترده به وجود آورده است.
زلزله ۱۰ آذر در هجدک کرمان با قدرت ۱ / ۶ ریشتر، زلزله ۸ / ۴ ریشتری روز ۱۴ آذر در لنگرود گیلان، زلزله ۲ / ۶ ریشتری در نیمروز ۲۱ آذر دوباره در هجدک کرمان با حدود ۲۰ مصدوم، زلزله ضعیف ۳ ریشتری در نزدیکی کرج در آخرین دقایق شامگاه ۲۱ آذر، از جمله مواردی بودند که با توجه با زلزله‌خیز بودن بخش عظیمی از خاک ایران، نگرانی‌هایی جدی برای مردم به وجود آورده‌اند.
ایران هنوز در شوک زلزله روز گذشته هجدک کرمان با دست‌کم ۱۸ مصدوم بود که دوباره این منطقه در نخستین ساعات بامداد امروز (۲۲ آذر) زلزله‌ای ۱ / ۶ ریشتری را تجربه کرد. رسانه‌ها از قول مسئولان ایران شمار مصدومان این زلزله را هم دست‌کم ۵۸ نفر اعلام کرده‌اند. رئیس سازمان امداد و نجات هلال احمر ایران همچنین از ۱۸۸ پس‌لرزه در این منطقه خبر داده است.
دلیل این زلزله‌های پیاپی چیست و چگونه می‌توان از بروز فاجعه جلوگیری کرد؟ وظیفه دولت‌ها و مسئولان چیست و چه تدابیری می‌توان اندیشید؟
"دولت‌های ایران، نخستین ناقضان آیین‌نامه پادلرزه‌ای"
پروفسور مانوئل بربریان، زمین‌شناس برجسته ایرانی ساکن ایالت نیوجرسی آمریکا و از پیشگامان لرزه‌شناسی در ایران، در گفت‌وگو با دویچه وله، ضمن تأکید بر انفعال دولت‌ها در آماده‌سازی و پیشگیری از خطرات ناشی از زلزله و "خرابی بنیاد کار"، عامل اصلی آسیب‌پذیری در برابر زلزله را "فساد اخلاقی و مالی" در تمام دستگاه‌های اجرایی و حکومتی ایران می‌داند.
از نظر او، تنها راه جلوگیری از پیامدهای فاجعه‌بار، مقاوم کردن سازه‌ها در ایران است؛ امری که به دلیل همین "فساد مالی و اخلاقی" تا امروز متحقق نشده است.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
به گفته این کارشناس لرزه‌شناسی، دولت‌های ایران و دیگر دستگاه‌های حکومتی جمهوری اسلامی خود نخستین ناقضان قانون "آیین‌نامه پادلرزه‌ای کشور" بوده‌اند؛ قانونی که صورت ابتدایی آن حدود ۵۰ سال پیش تصویب و در طول زمان تصحیح و تکمیل شده است.
"ساخت و ساز شهرداری بر گسله‌های تهران"
پروفسور بربریان همچنین تأکید می‌کند که تهران برخلاف پهنه کرمانشاه که یک گسله فعال دارد، از هر چهار جهت پر از گسله‌های لرزه‌زا است. او و همکاران‌اش در سال ۱۳۶۳ کتابی در ۳۲۰ صفحه منتشر کرده و این گسله‌ها و پیشینیه‌ی لرزه‌خیزی تهران را معرفی کرده‌اند و از مجریان امور، یعنی وزارت کشور و شهرداری تهران، خواسته‌اند که «در درازای این گسله‌ها و در پهنای ویژه‌ای از ساختن هر نوع سازهای ممانعت ورزند. اما امروز در سال ۱۳۹۶ نه تنها این نهادها به این کار عمل نکرده‌اند، بلکه دست به ساخت و سازهای گسترده‌ای زده‌اند».
به گفته این استاد لرزه‌شناس، مسئولان ایران نه تنها به پیشگیری و آماده‌سازی در برابر زلزله نمی‌پردازند، بلکه دولت و سپاه پاسداران خود از جمله در پروژه "مسکن مهر" آیین‌نامه پادلرزه‌ای کشور را زیر پا گذاشته‌اند. در چنین شرایطی مانوئل بربریان تهران و دیگر شهرهای ایران را "در خطر" قرار گرفتن در برابر زلزله‌های احتمالی می‌بیند.
۱۶۵ هزار قربانی زلزله در ۱۱۷ سال
آقای بربریان با اشاره به اینکه از سال ۱۹۰۰ میلادی تاکنون ۱۶۵ هزار ایرانی جان خود را به خاطر وقوع زلزله از دست داده‌اند، می‌گوید: «دولت‌ها باید توجه کنند که خانه و کاشانه ما زیستگاه و کانون گرم خانواده ماست، نه کشتارگاه و آرامگاه ما».
بیشتر بخوانید: زلزله کرمانشاه؛ "مسکن مهر" در کانون انتقادها
به نظر این کارشناس برجسته لرزه‌شناسی، برای هر گونه اقدام فوری دیگری در ایران، مگر اجرای قوانین موجود برای مقاوم‌سازی سازه‌ها، دیر شده است. او تأکید دارد که اجرای آیین‌نامه پادلرزه‌های کشور، هم‌هنگام با ایجاد تیم‌های تخصصی برای بررسی ریزلرزه‌ها (در راستای ارزیابی لرزه‌های بزرگ احتمالی بعدی) تنها کاری است که می‌توان برای مقابله با پیامدهای زلزله کرد.
"درسی نمی‌گیریم"
مانوئل بربریان در پاسخ به این پرسش که چه درس‌هایی می‌توان از زلزله‌های اخیر به‌خصوص زلزله کرمانشاه و زلزله‌های اخیر کرمان آموخت، می‌گوید: «ما هیچ زمانی هیچ درسی نگرفته‌ایم. درس‌های خرابی‌های ما را خارجی‌ها می‌گیرند، اما ما نمی‌گیریم. ما از همان زمان تصویب آیین‌نامه پادلرزه‌ای کشور در ۵۰ سال پیش تاکنون هیچ درسی نگرفته‌ایم. ما سه چهار شهر بزرگ را در پهنه رودبار از دست دادیم. بم را از دست دادیم. زمین‌لرزه‌ها و ویرانی‌های گسترده‌ای داشته‌ایم. و این نشان می‌دهد که ما گذشته‌ها را تکرار می‌کنیم و معلوم نیست کجای زمانه ایستاده‌ایم. "و ما همچنان دوره می‌کنیم شب را و روز را و هنوز را". درسی گرفته نمی‌شود. مسئولان با شتاب با هواپیما و هلی‌کوپتر می‌آیند و سری می‌زنند و حرف‌هایی می‌زنند و برمی‌گردند. و هم روزنامه‌نگارها و هم مسئولان بعد از مدتی فراموش می‌کنند. تا چند هفته دیگر کسی از مسکن مهر صحبتی نخواهد کرد و نخواهد نوشت».