قربانيان چرنوبيل، كودكان متولد نشده!
۱۳۸۵ اردیبهشت ۵, سه‌شنبه
چهارشنبه بيست وششم آپريل مصادف با ششم ارديبهشت ماه بيستمين سالگرد فاجعه انفجار نيروگاه اتمى چرنوبيل است. انفجارى كه بزرگترين آلودگى زيست محيطى تاريخ را رقم زد. با آنكه بيست سال از انفجار اين نيروگاه اتمى در شانزده كيلومترى شهر چرنوبيل واقع در شمال اوكراين كنونى مى‌گذرد، هنوز بخش گسترده‌اى از اين منطقه جغرافيايى آلوده به مواد راديواكتيو است.
نه تنها اوكراين بلكه منطقه وسيعى از روسيه سفيد نيز جزو مناطق آلوده به شمار مى‌آيد. نزديك به يك سوم تشعشات راديواكتيوى همراه وزش باد در روسيه سفيد پخش شده است. سرزمينى كه دولت ديكتاتور حاكم به رهبرى لوكاشنكو (Lukaschenko) آنرا از دريافت كمك‌هاى بين‌المللى محروم ساخته است. يكى از معدود نهادهايى كه با وجود تمامى كاستی‌ها و مشكلات در اين زمينه فعال است انجمنى است بنام "چرنوبيل سرزمين من". اين نهاد با كمك‌هاى مالى خيرخواهان آلمانى در شمال روسيه سفيد، منطقه‌اى كه دور از تشعشعات راديواكتيوى است مكان‌هايى براى استراحت كوتاه مدت قربانيان حادثه چرنوبيل مى‌سازد. قربانيانى كه بسيارى از آنها سالها پس از انفجار چرنوبيل در اين سرزمين جهنمى متولد شده‌اند.
كلاس درس مدرسه شبانه شهر گومل (Gomel) مملو از زنان و كودكانى است كه در انتظار دريافت كمك از آلمان‌اند. اين افراد براى ثبت نام و دريافت مجوز گذراندن تعطيلات رايگان اينجا صف كشيده‌اند. سپرى كردن زمانى كوتاه در محيطى دور از آلودگی‌هاى راديواكتيوى، استنشاق هواى پاكيزه و غذاى سالم. گومل شهرى است در جنوب روسيه سفيد هم‌مرز با اوكراين، درست پشت اين مرز چرنوبيل واقع شده است.
پرستار Irina Jasenok مانند ساير مادرها از آن مى‌ترسد كه كودكش مبتلا به عوارض ناشى از حادثه چرنوبيل باشد. عوارضى كه نمى‌توان آنها را به روشنى به چرنوبيل مربوط ساخت. اين كودكان سالها پس از حادثه چرنوبيل متولد شده‌اند، اما در محيطى آلوده به تشعشات راديواكتيوى رشد مى‌كنند. ساكنين اين منطقه از موادى تغذيه مى‌كنند كه هيج‌كس نمى‌داند آيا در معرض اشعه قرار داشته‌اند يا نه. او مى‌گويد: ” اينجا هيچ‌كس صد در صد سالم نيست. همه ما دچار ضعف سيستم ايمنى هستيم. بچه ده ماهه من مدام بيمار است. اين بچه ده ماهه مرتب آنژين دارد.“
سرپرست انجمن ايرمگارد فون بودل‌شوينگ (Irmgard von Bodelschwingh) مى‌گويد:” ما بايد سراغ خانواده‌هايى برويم كه امكان مسافرت به خارج از كشور را ندارند. خانوادهايى كه به علت داشتن كودكان معلول و بيمار قادر به مسافرت راه دور نيستند.“ تا كنون حدود دويست و پنجاه مادر و چهارصد كودك از امكان و امتياز اين مسافرت‌ها برخوردار شده‌اند. هزينه سفر و اقامت توسط خيرخواهان آلمانى پرداخت مى‌شود. نور اميدى هر چند اندك بر سرنوشتى تلخ و يأس‌آور.
بعد از گذشت بيست سال هنوز آمار مرگ و مير كودكان زمان تولد، اختلالات غده تيروئيد، سرطان سينه رو به افزايش است. لودميلا لوزينا (Ludmilla Losina) از پزشكانى است كه در يكى از مراكز درمانى مشغول به كار است او مى‌گويد: ” آمار مبتلايان به سرطان خون و ساير انواع سرطانها به شدت افزايش يافته، اما به سختى مى‌توان تشخيص داد كه آيا افزايش آمار اين بيماريها اثرات حادثه چرنوبيل‌اند يا خير. هر چند كه در اين مورد تحقيق مى‌شود اما نتيجه تحقيقات به طور رسمى دردسترس نيست. مقامات دولتى نمى‌خواهند بپذيرند كه اين بيماريها نتيجه و پى‌آمد فاجعه چرنوبيل‌اند. آنها مرتب تكرار مى‌كنند كه بيماريها مى‌توانند علل مختلفى داشته باشند.“
انكار واقعيت بى‌علت نيست. دولت موظف است به قربانيان حادثه چرنوبيل مستمرى پرداخت كند. تعداد اين افراد تنها در شهر گومل بيش از هفت هزار نفر است. به رسميت شناختن قربانيان هر روز با مشكلات و موانع بيشترى روبه‌رو مى‌شود.
كمى آنطرفتر نزديكى گومل شهر رچيزا (Retschiza) قرار دارد. ناحيه‌اى كه به تازگى كارت سفيد دريافت كرده و به عنوان منطقه سالم و عارى از تشعشعات راديواكتيو معرفى شده است. ناتاشا يارمشوك (Natascha Jaremtschuk) يكى از معلمان اين منطقه با خشم مى‌گويد: ”تابستان گذشته ما در منطقه به اصطلاح سالم‌مان توت‌فرنگى، تمشك و قارچ جمع كرديم و به آزمايشگاه راديولوژى فرستاديم آنها جواب دادند همه را دور بريزيد! نود درصد ميوه‌هايمان را بايد دور بريزيم چون به شدت تحت تأثير اشعه قرار داشتند. در اطراف ما دهكده‌هايى هستند كه اوضاع بدترى دارند آنوقت اين منطقه را سالم معرفى كردند.“
با وجود اين دولت روسيه سفيد به طور مرتب به مردم هشدار مى‌دهد از خوردن قارچ و ميوه‌هاى جنگلى خوددارى كنند. اما در منطقه‌اى كه بى‌كارى و فقر هر روز دامن گير عده بيشترى مى‌شود اين توصيه‌ها چندان كارساز نيست. اينجا مصرف خوراكيهاى سالم معنا ندارد هر آنچه كه ارزانتر و يا حتى رايگان است خورده مى‌شود و درست همين مسئله موجب جذب بيشتر مواد راديواكتيو درون بدن مى‌شود.
شبنم نوريان