قرعه‌کشی میزبانان جام جهانی، در سایه‌ی اتهام‌های جدید رشوه‌خواری
۱۳۸۹ آذر ۱۱, پنجشنبه
ثبت نام نامزدهای میزبانی جام‌های جهانی ۲۰۱۸ و ۲۰۲۲ با کشمکش‌هایی میان کاندیداها همراه بود. حال سایه‌ی رسوایی‌های مالی بر سر رأی‌گیری مخفی برای انتخاب میزبان سنگینی می‌کند.
کمیته‌ی بین‌المللی المپیک اعلام کرده که به اتهام‌ها علیه لامین دیاک رسیدگی خواهد کرد. این مقام سنگالی، رئیس فدراسیون جهانی دو و میدانی است که به دریافت رشوه برای برخی از اعضای کمیته‌ی اجرایی فیفا متهم شده است. دیاک ظاهرا برای عیسی هایاتو (کامرون) که عضو کمیته‌ی بین‌المللی المپیک نیز هست، نیکولاس لئوز (پاراگوئه) و ریکاردو تاکسایرا (برزیل) از ISL رشوه دریافت کرده است. ISL آژانس تبلیغاتی اسبق فیفا بود.
میزان رشوه‌ها تا حدود ۱۰ میلیون دلار است و نام ژائو هاولانژ، رئیس پیشین فیفا و عضو کمیته‌بین‌المللی المپیک، نیز در فهرست متهمان به چشم می‌خورد. کمیته‌ی بین‌المللی المپیک اعلام کرده که در مورد فساد مالی کوچک‌ترین نرمشی نشان نمی‌دهد و به احتمال موضوع را مستقیم به کمیته‌ی انضباطی ارجاع خواهد کرد.
با توجه به اتهام‌های تازه و مدارکی که دادگاهی سوئیسی پیش‌تر در مورد ISL به دست آورده، "سازمان شفافیت بین‌المللی" از مقام‌های فدراسیون جهانی فوتبال خواسته است که قرعه‌کشی میزبانان جام جهانی ۲۰۱۸ و ۲۰۲۲ را به تأخیر بیاندازد. بر اساس مدارکی که روند قضایی در سوئیس به آنها ختم شد، ده‌ها میلیون‌ها یورو در مراودات مالی ISL با فیفا جابه‌جا شده که در مبدأ و مقصد و هدف بخشی از آن تردید وجود دارد.
فدراسیون جهانی فوتبال اما دلیلی برای تعویق روز قرعه‌کشی نمی‌بیند. متهمان هم اتهام‌های خود را رد می‌کنند. نیکلاس لئوز، یکی از متهمان که ریاست کنفدراسیون فوتبال آمریکای جنوبی را بر عهده دارد، معتقد است که «مستندات کنونی همان داستانی را می‌گویند که ۱۰ سال پیش (در جریان پرونده‌ی ISL) روایت می‌شد.» به گفته‌ی او حکم دادگاه سوئیسی پیش‌تر موضوع را روشن کرده و اتهام‌های امروز تلاشی برای فشار بر برخی از اعضای کمیته‌ی اجرایی هستند.
رأی‌گیری با دو عضو کمتر
پیش از این رینالد تماری، رئیس کنفدراسیون فوتبال اقیانوسیه، و آموس آدامو از نیجریه، که هر دو عضو کمیته‌ی اجرایی فیفا هستند نیز به دریافت رشوه متهم شده بودند. فیلمی که این موضوع را اثبات می‌کرد از سوی نشریه‌ی "ساندی تایمز" انگلستان در اختیار کمیته‌ی انضباطی فیفا قرار گرفت. در این فیلم، دو مقام یادشده با روزنامه‌نگارانی که در پوشش دلال معامله می‌کردند، دیدار کرده و در ازای دریافت پول برای ساخت زمین چمن مصنوعی و آکادمی فوتبال، رأی خود را در قرعه‌کشی میزبان‌های جام جهانی ۲۰۱۸ و ۲۰۲۲ به فروش می‌گذاشتند.
جروم والک، دبیرکل فدراسیون جهانی فوتبال، حکم تعلیق تیماری و آدامو را روز پنجشنبه (۲۵ نوامبر) در زوریخ رسما اعلام کرد. آدامو و تماری خود را بی‌گناه می‌دانند. وکیل تماری اعلام کرده که موکلش از "ساندی تایمز" شکایت خواهد کرد. با این حساب کمیته‌ی اجرایی فیفا رأی‌گیری برای انتخاب میزبان در جام‌های جهانی ۲۰۱۸ و ۲۰۲۲ را با دو عضو کمتر، یعنی ۲۲ عضو برگزار می‌کند.
علاوه بر این گفته می‌شد که اسپانیا و پرتغال، نامزد مشترک میزبانی جام جهانی ۲۰۱۸، همچنین قطر، نامزد میزبانی جام ۲۰۲۲، برای رأی‌دادن به یکدیگر وارد مذاکره شده‌اند. مقام‌های فیفا در مقابل اعلام کرده‌اند که مدرکی دال بر این موضوع یافت نشده است.
قرعه‌کشی میزبان‌های جام‌های جهانی فوتبال ۲۰۱۸ و ۲۰۲۲ طبق برنامه روز پنجشنبه (۲ دسامبر/ ۱۱ آذر) برگزار می‌شود. این نخستین بار در تاریخ فیفاست که فدراسیون جهانی فوتبال دو میزبان را در یک قرعه‌کشی برمی‌گزیند. سپ بلاتر، رئیس فیفا، قصد دارد به این ترتیب زمان بیشتری به میزبان‌ها برای تأمین زیرساخت‌ها بدهد. از سوی دیگر امید می‌رود که درآمدها از محل تبلیغات و حق پخش تلویزیونی رقابت‌ها افزایش یابد.
برای جام جهانی ۲۰۱۸ انگلیس، روسیه، اسپانیا-پرتغال و بلژیک-هلند (به طور مشترک) نامزد شده‌اند و برای میزبانی رقابت‌های ۲۰۲۲، آمریکا، ژاپن، قطر، استرالیا، کره‌ی جنوبی و ژاپن. نگاهی کوتاه به نامزدها و بخت میزبانی‌شان:
جام جهانی ۲۰۱۸، جامی اروپایی
یک موضوع روشن است و آن این‌که جام‌جهانی ۲۰۱۸ پس از دوازده سال (۲۰۰۶ آلمان) باز هم در اروپا برگزار خواهد شد. ایالات متحده اکتبر سال جاری نامزدی خود را برای این دوره پس گرفت. در میان اروپائیان باقی‌مانده، از انگلیس و روسیه بیشتر صحبت می‌شود.
انگلیس در سال ۱۹۶۶ میزبان جام جهانی فوتبال و در سال ۱۹۹۶ میزبان جام ملت‌های اروپا بوده است. روسیه اما هنوز هیچ تورنمنت بزرگی را میزبانی نکرده، البته المپیک زمستانی ۲۰۱۴ در این کشور برگزار خواهد شد. انگلیس هم بازی‌های تابستانی ۲۰۱۲ را میزبانی می‌کند.
انگلیس، به‌عنوان مهد فوتبال جهان، امیدوار است که با میزبانی دومین جام جهانی، طلسم قهرمانی خود را بشکند. آخرین قهرمانی این کشور به جام خانگی ۱۹۶۶ باز می‌گردد؛ جایی که آلمان در بازی فینال با گل مشکوک و تاریخی "ومبلی" با نتیجه‌ی ۴ بر ۲ مغلوب میزبان شد.
رئیس هیئت نامزدی انگلیس برگزاری "پرهیجان‌ترین و باشکوه‌ترین" جام جهانی تاریخ فوتبال را وعده می‌دهد.
"بهترین زیرساخت‌های ورزشی"
نظر هیئت بازرسی فیفا در مورد انگلیس در کل مثبت است. تنها همزمانی تقریبی رقابت‌های ویمبلدون، مهم‌ترین تورنمنت تنیس در جهان، با جام جهانی، و همچنین ظرفیت احتمالا محدود اسکان کاروان‌های ورزشی و تماشاگران، تردیدهایی ایجاد کرده‌اند. بر اساس قوانین فیفا، در زمان برگزاری جام جهانی هیچ واقعه‌ی ورزشی بزرگ دیگری نباید در محل بازی‌ها برگزار شود.
از سوی دیگر روسیه هم می‌خواهد "روسیه جدید و مدرن" را به نمایش بگذارد و "پیشداوری‌های احتمالی" در مورد این کشور و مردم آن‌را از بین ببرد. "نامزدی آسان" آلمان و خلق "افسانه‌ی تابستان ۲۰۰۶" ظاهرا مورد پسند مقام‌های این کشور قرار گرفته است. مشکل اما این‌جاست که روسیه کمبودهای فراوانی در زیرساخت‌ها دارد. این کشور باید از جمله دست‌کم ۱۰ ورزشگاه جدید بسازد. تجربه‌ی ناموفق اتحادیه‌ی فوتبال اروپا (UEFA) با اوکراین هم به مشکل دیگری برای روسیه تبدیل شده است. این همسایه‌ی روسیه که به طور مشترک با لهستان، جام ملت‌های ۲۰۱۲ را برگزار می‌کند، دشواری‌های زیادی در ساخت ورزشگاه‌ها دارد.
پس از هزینه‌های سنگینی که در پی برگزاری جام جهانی ۲۰۰۲ در کره‌ی جنوبی و ژاپن بر فیفا تحمیل شد، این نهاد تصمیم گرفت از برگزاری مشترک تورنمنت‌های بزرگ بپرهیزد. این موضوع اما با نامزدی پرتغال و اسپانیا تا حدودی فراموش شد. اسپانیا، قهرمان جهان و اروپا، در سال ۱۹۸۲ میزبان جام جهانی بوده و پرتغال هم یورو ۲۰۰۴ را میزبانی کرده است. به گفته‌ی بازرسان فیفا، «بدون تردید امکانات این دو کشور فراتر از یک رؤیای فوتبالی هستند.»
جامی سبز
بلژیک و هلند هم که سابقه برگزاری جام ملت‌های اروپا را دارند، دیگر نامزد مشترک جام ۲۰۱۸ هستند. رود گولیت، ستاره‌ی سابق فوتبال هلند و رئیس کمیته‌ی نامزدی این کشور، جام جهانی‌ای "سبز" را وعده داده است. به گفته‌ی او «۲ میلیون دوچرخه در اختیار تماشاگران رقابت‌ها قرار داده خواهد شد. تماشاگران می‌توانند، علاوه بر این، از قطار و اتوبوس نیز به صورت رایگان استفاده کنند.» نزدیکی ورزشگاه‌ها به هم و زیرساخت‌های مطلوب هر دو کشور، دلایل دیگری هستند که گولیت برای میزبانی مشترک کشورش با بلژیک ذکر می‌کند.
۲۰۲۲؛ آمریکا یا استرالیا؟
استرالیا و ایالات متحده آمریکا از امیدهای اصلی دریافت میزبانی ۲۰۲۲ هستند. استرالیا المپیک زمستانی ۱۹۵۶ و بازی‌های تابستانی ۲۰۰۰ را میزبانی کرده، اما تا کنون میزبان جام جهانی نبوده است. مقام‌های این کشور ثبات سیاسی و اقتصادی را از برتری‌های خود می‌دانند.
سانیل گالتی، رئیس فدراسیون فوتبال ایالات متحده، هم رکورد شمار تماشاگران در جام جهانی ۱۹۹۴ آمریکا را به رخ می‌کشد. به اعتقاد او «فیفا می‌داند که ما می‌توانیم و یک بار هم آن‌را ثابت کرده‌ایم و می‌توانیم بار دیگر هم از پس آن برمی‌آییم.» آمریکا در جام جهانی یادشده با میزبانی ۶/ ۳ میلیون تماشاگر، جایگاه ویژه‌ای برای خود در فیفا باز کرد.
میزبانان ۲۰۰۲، این بار تک‌تک
کره‌ی جنوبی و ژاپن برای میزبانی ۲۰۲۲ جداگانه نامزد شده‌اند. به گفته‌ی بازرسان فیفا پس از بررسی امکانات ژاپن، در این کشور فوتبال سنتی برابر ورزشگاه‌های مدرن و فن‌آوری‌های به روز و پروژه‌های سازگار با محیط زیست قرار دارد. پروژه‌ی "Universal Fan Fest" ژاپن بیش از هر چیز نظرها را به خود جلب کرده است. این کشور قصد دارد تمام بازی‌های جام جهانی را در ۴۰۰ ورزشگاه سراسر جهان بر روی پرده‌های عظیم به صورت سه بعدی نمایش دهد تا برای تماشاگران حس حضور در محیط تداعی شود.
با وجود این، به میزبانی ژاپن بخت زیادی داده نمی‌شود، همان‌طور که از میزبانی کره‌ی جنوبی چندان سخن رانده نمی‌شود. مشکل کره بیش از هر چیز مناقشات این کشور با همسایه‌ی شمالی‌ست که تا حدودی نگرانی‌های امنیتی را در پی دارد.
بخت کوچک قطر
وضعیت قطر، یعنی کشور حاشیه‌ای خلیج فارس از همه‌ی رقیبانش بدتر است. به گفته‌ی مین نیکلاس، رئیس هیئت بازرسی فیفا، قطر زیادی کوچک است. به گفته‌ی او، اوروگوئه نیز در سال ۱۹۳۰ همین مشکل را داشت، با این تفاوت که در آن جام ۱۳ تیم با هم رقابت می‌کردند و جام جهانی امروز ۳۲ شرکت‌کننده دارد. مشکل اسکان و کمبود زیرساخت‌های حمل‌ونقل را هم باید به این موضوع افزود.
با وجود این، محمد بن حمد بن خلیفه آل ثانی، یکی از اعضای خانواده‌ی حاکم بر قطر و رئیس کمیته‌ی نامزدی جام جهانی، زیاد نومید نیست و می گوید: «تردید نداریم که نوبت به ما رسیده است. ما می‌خواهیم به دنیا ثابت کنیم که خاورمیانه هم مانند جنوب آفریقا می‌تواند این رویداد بزرگ ورزشی را برگزار کند.»
مسیرهای کوتاه و برگزاری مسابقات در ورزشگاه‌هایی که دمای آنها تا ۲۷ درجه‌ی سانتی‌گراد پایین آورده می‌شود، از نکاتی هستند که مقام‌های امیرنشین قطر بر آن تأکید می‌کنند.
PB/AA