مذاکرات مستقیم آمریکا و ایران در عراق از دید استراتژیک

آنتونی کوردزمن کارشناس ارشد در مرکز مطالعات بین المللی و استراتژیک در واشنگتن، که خود سالهایی را پیش از انقلاب بهمن در ایران خدمت کرده، دیروز (۱۴ ماه مه) به خبرنگار نشریه «فارن افرز» گفت مذاکرات مستقیم میان ایران و آمریکا در لحظه حاضر چندان نتیجه بخش نخواهد بود، هرچند ممکن است زمینه مناسبی را برای تماس ها و فهم بهتر طرفین از یکدیگر در آینده فراهم کند.

مشکلات آمریکا در عراق چنان متعدد شده و عدم اعتماد میان ایران و آمریکا آنقدر عمق پیدا کرده است که واقع بینانه نیست انتظار نتیجه فوری از مذاکرات مستقیم دو کشور داشته باشیم. با این همه، گذار از دیپلماسی غیرمستقیم همراه با تهدیدات نظامی به سمت دیالوگ رسمی، خود قدمی به جلو است.

انتظارات ایالات متحده از ایران در این مذاکرات آن است که از حمایت نیروهای شبه نظامی شیعه در عراق و دادن تسلیحات به آنها خودداری کند. ایران نباید به این نیروها تعلیمات نظامی بدهد. واحدهای نیروی قدس یا سایر نیروهای نظامی و امنیتی ایران نباید در مقام مشاور یا تعلیم دهنده، به شبه نظامیان عراقی یاری برسانند. ایران باید سعی کند از ائتلاف اعراب شیعی با اعراب سنی حمایت به عمل آورد. پرسش آن است که آیا حکومت ایران انگیزه ای قوی برای دادن این تعهدات دارد یا ندارد؟

طی دو سه سال اول اشغال عراق، به هنگامی که زالمای خلیلزاد سفیر آمریکا در عراق بود، این کشور چندان رغبتی به مذاکره با ایران از خود نشان نداد، زیرا احساس می کرد از موقعیت برتری برخوردار است و نیازی به ایران ندارد. کابینه بوش در گذشته، به خاطر حمایت ایران از حزب الله لبنان و جهاد اسلامی در فلسطین، ترجیح می داد رفتار مقابله جویانه و انعطاف ناپدیری داشته باشد و سیاست تغییر رژیم را دنبال کند.

آنتونی کوردزمن عقیده دارد در ایران نیز میان جناحهای حاکم، بر سر فوائد مذاکره مستقیم، توافق وجود ندارد. سفرای دو کشور، در زمره سیاست مداران خبره و حرفه ای های صحنه دیپلماسی هستند. سیاستمداران کارکشته و واقعگرا به طور معمول در جهت تثبیت اوضاع و اجتناب از جنگ عمل می کنند. ولی نقش تعصبات ایدئولوژیک را در میان هیأت حاکمه ایران نباید دست کم گرفت. برخی از اصولگرایان و اقتدارطلبان در بسیاری از موارد ایدئولوژی را بر عقلانیت سیاسی و واقع بینی استراتژیک ترجیح می دهند.

عبدی کلانتری، گزارشگر صدای آلمان در از نیویورک