معلولان ذهنی و جست‌وجوی عشق
۱۳۹۶ آذر ۴, شنبه
جامعه غالبا توانخواهان ذهنی را همانند کودکان تلقی می‌کند؛ یعنی آنها را به دور از نیاز جنسی و فارغ از دنیای سکس می‌‌بیند. اما روانشناس‌آلمانی، برند تسملا عقیده دارد که میل به ارتباط و زندگی مشترک یک حق انسانی‌ست. او اولین موسسه دوست‌یابی برای معلولان ذهنی در آلمان به نام «صندوقچه گنج» را پایه‌گذاری کرد. در وجه تسمیه این نام‌گذاری باید گفت که واژه گنج (Schatz) در زبان آلمانی برای یار و شریک زندگی نیز به کار می‌رود.
در آلمان ۳۰۰هزار نفر از شهروندان درجات مختلفی از معلولیت ذهنی دارند. شماری از آنها بر حسب میزان توانخواهی، در خانه‌های جمعی به سر می‌برند و در کارگاه‌های ویژه شاغلند. گروهی هم با استقلال کامل زندگی و کار می‌کنند و تنها به صورت موردی یا اضطراری حمایت می‌شوند.
حق داشتن یار
بزرگ‌ترین مرکز ویژه معلولان ذهنی در شمال آلمان با ۱۲۰۰ نفر در شهر هامبورگ واقع شده و زیر نظر «بنیاد پروتستانی آلزدورف» اداره می‌شود. موسسه «صندوقچه گنج» در این مکان حکم گاو پیشانی‌سفید را دارد. صدها نفر از توانخواهان ذهنی بنیاد آلزدورف از سال ۱۹۹۸ از این موسسه تقاضای دوست یابی کرده‌اند.
بسیاری از «جویندگان گنج» تا پیش از راه‌اندازی این موسسه، هیچ تجربه‌ای در رابطه عاطفی و دوستی نداشتند. برای اکثر توانخواهان ذهنی، انجام امور روزانه چنان انرژی‌بر است که دیگر فراغتی برای جست‌وجوی زوج مناسب نمی‌ماند. برخی هم باید یاد بگیرند که حق برخورداری از تجربه جنسی و عاطفی و عاشقانه را دارند.
اما مشکل اصلی به خانواده‌ها باز می‌گردد که چنین حقی را تابو می‌دانند. پیشنهاد زوج‌یابی، معمولا از طرف مددکارانی ارائه می‌شود که با توانخواهان ذهنی سر و کار دارند.
تنها تعداد کمی از معلولان ذهنی برای ارائه تقاضای دوستی‌شان شخصا با موسسه دوست‌یابی تماس می‌گیرند. معیارهای انتخاب یار مورد نظر همانند دیگر موسسات دوست‌یابی‌ست: ظاهر، سرگرمی‌ها و علاقمندی‌های ویژه. برند تسملا می‌گوید درجه معلولیت هم بسیار مهم است: «آن‌هایی که محدودیت‌های سبک دارند، طبعا در جستجوی کسی هستند که بتوانند با او به فعالیت‌های تفریحی و گردشی بپردازند.»
غالبا در اولین دیدارها مشخص می‌شود که بختی برای شکل گیری رابطه وجود دارد یا نه. کارکنان موسسه می‌گویند ۶۰ زوج تا کنون از طریق پروژه "صندوقچه گنج" با هم ازدواج کرده‌اند. بعضی‌ها هم هستند که جفت خود را یافته‌اند اما او را تنها یکی دو بار در هفته می‌بینند چون به دلیل سطح بالای معلولیت، باید به طور ویژه مورد مراقبت قرار داشته باشند.
بچه‌دارشدن؟
معلولان جویای رابطه در همه موارد از حمایت خانواده یا دوستان برخوردار نمی‌شوند. برند تسملا تجربه کرده است که بسیاری از خانواده‌ها نگران به دنیا آمدن یک کودک هستند و می‌ترسند بچه هم معلول باشد.
به همین خاطر در گذشته‌ها غالبا دخترهای معلول را عقیم می‌کردند و این رویکرد به خاطر خلاء قانونی ادامه داشت. در حال حاضر نابارور کردن دختران معلول ذهنی زیر سن قانونی ممنوع است و در مورد بزرگسالان، پیش شرط این عمل، رضایت شخصی است. چنانچه توانخواه ذهنی توانایی تصمیم‌گیری نداشته باشد، تصمیم به عهده مددکار آن فرد است.
البته تمایل معلولان ذهنی به فرزندآوری بسیار نادر بوده است. از مجموعه متقاضیان موسسه "صندوقچه گنج" تنها دو نفر برای بچه‌دارشدن علاقه نشان داده‌اند. در این صورت، اقامت‌گاه‌های ویژه‌ای برای مراقبت و حمایت از معلولان صاحب فرزند در آلمان درست شده است. اگر میزان معلولیت والدین شدید باشد، نوزاد را برای فرزندخواندگی به خانواده‌های متقاضی می‌دهند.
به همین خاطر برند تسملا علاوه بر متقاضیان دوست‌یابی، به خانواده‌های آنها هم مشاوره می‌دهد. او از مشکلات ناشی از رابطه مشترک آگاه است و با نگرانی‌های والدین تفاهم دارد. با این حال می‌گوید بهتر است در باره مشکلات این نوع روابط صحبت شود تا این که از ابتدا مانع ایجاد کنیم و بگوییم این نوع روابط به درد تو نمی‌خورند.
این توصیه به‌طور عام در مورد رابطه مشترک و روابط جنسی در بین معلولان ذهنی نیز صادق است. هنوز «صندوقچه گنج» تنها موسسه دوست‌یابی برای آنها در آلمان شناخته می‌شود. برند تسملا امید دارد که این امر گام اول در راهی طولانی باشد.