مناقشه ایران و عربستان و واکنش اهل سنت در ایران
۱۳۹۴ دی ۱۸, جمعه
روحانیان و علمای سنی و تشکلهای دینی اهل سنت در ایران با صدور بیانیه درباره تشدید مناقشه بین ایران و عربستان هشدار میدهند و ایران و عربستان را به خویشتنداری دعوت میکنند. برخی از سایتهای ایرانی انتقادهای تند "روحانیان سنی وابسته و نزدیک به حکومت ایران" را نیز منتشر کردهاند که علیه عربستان موضعگیری کردهاند.
بیشتر بخوانید: امامی کاشانی: حمله کنندگان به سفارت عربستان مجرم و نفوذی هستند
تارنمای "افکارنیوز" از سایتهای اصول‌گرایان، از قول مولوی نذیراحمد سلامی نماینده مردم سیستان و بلوچستان در مجلس خبرگان رهبری مینویسد: «اعدام شیخ النمر اوج وحشیگری سران سعودی بود که قطعا شهادت وی سبب سست شدن پایههای آل سعود میشود.» همین سایت از قول عابد فتاحی، رئیس فراکسیون اهل سنت مجلس شورای اسلامی آورده است: «اعدام شیخ النمر، نتیجه جنون سیاستمداران عربستان است.». فتاحی تاکید میکند "این اقدام شرم آور عربستان هیچ ارتباطی با اهل تسنن ندارد".
اما برخلاف این رویکرد رهبران اهل سنت نظرات دیگری مطرح میکنند.
"محتویات پرونده النمر قضائی است"
"جماعت دعوت و اصلاح ایران" که خود را یک تشکل سیاسی- مذهبی سنی ایرانی معرفی میکند، با صدور بیانیهای در (۳ ژانویه/ ۱۳ دی) درباره اعدام شیخ نمرالنمر" موضعگیری کرد. در متن بیانیه این تشکل سنی آمده است: «این‌که محتویات پروندهٔ قضایی ایشان که منتهی به اجرای چنین حکم خشن و سخت‌گیرانه‌ای شده چه بوده است، یک شان تخصصی قضایی است؛ اما آنچه هویداست، اجرای چنین مجازاتی در مورد شخصیتی با ویژگی اجتماعی و هویتی خاص و دارای اعتبار و جایگاه مذهبی خاص در میان اتباع مذهب خویش، اقدامی است تنش‌زا که به‌ویژه در شرایط کنونی منطقه از ظرفیت بالای تشنج‌آفرینی برخوردار است.»
"جماعت دعوت و اصلاح"، مردم را به "خویشتنداری و حرکت در چارچوب قانون و ارزش‌های اخلاقی و انسانی" فرامی‌خواند.
واکنش مولوی عبدالحمید، امام جمعه اهل سنت زاهدان
مولوی عبدالحمید، امام جمعه اهل سنت زاهدان نیز اعدام شیخ نمرالنمر را "بر خلاف مصلحت جهان اسلام" توصیف کرد. امام جمعه اهل‌سنت زاهدان در گفت‌وگو با سنی آنلاین، پایگاه اطلاع رسانی اهل سنت ایران یادآور میشود که او در مهرماه ۱۳۹۳ به نمایندگی از علما و نخبگان اهل‌سنت ایران نامه‌ای مبنی بر لغو حکم اعدام شیخ النمر به ملک عبدالله، پادشاه وقت عربستان سعودی نوشته و از او درخواست کرده است که در این حکم تجدید نظر صورت گیرد. عبدالحمید میگوید، پاسخی به نامه او داده نشد.
بیشتر بخوانید: صداهایی تازه در همنوایی با حمله به سفارت عربستان
امام جمعه اهل سنت زاهدان در مراسم نماز جمعه (۸ ژانویه/ ۱۸ دی) قطع رابطۀ عربستان و ایران را "به ضرر جهان اسلام" دانست. به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی سنی‌آنلاین، عبدالحمید حمله به سفارت‌خانه و کنسولگری عربستان در تهران و مشهد را هم شایسته شان ملت ایران ندانست و گفت که "از لحاظ شرع، عرف و قوانین بین‌المللی تمام سفارت‌خانه‌ها، کنسولگری‌ها و دیپلمات‌ها باید در امنیت کامل باشند."
مولانا گرگیج: نباید افراد به خاطر عقیده ونقد اعدام گردند
مولانا محمدحسین گرگیج، امام جمعه اهل سنت آزادشهر نیز با صدور بیانیهای در تارنمای شخصی خود اعلام کرد که افراد نباید به خاطر عقیده و نقد اعدام شوند. در متن بیانیه این روحانی سنی در ایران آمده است: «خبر ناگوار اعدام جمعی از علما و اندیشمندان کشورعربستان و بالاخص شیخ نمرباقرالنمر برای همه ما ناخوشایند بود و موجب تاسف و تاثر گردید، نباید دولتمردان و حکام کشورهای اسلامی چنین رفتاری با علما و منتقدین حکومتی خود داشته باشند.»
گرگیج در قسمتی دیگر از بیانیه خود یادآور میشود: «باید به درخواست عفوعلما و رجال دینی و حقوقی مسلمانان دنیا توجه میشد، این حرکت عجولانه عربستان سعودی به ضرر این کشور و جهان اسلام است، نباید افراد به خاطر عقیده ونقد اعدام گردند.»
"اهل سنت ایران اعدام را محکوم میکنند"
حسن امینی، حاکم شرع مردمی استان کردستان هم در گفت‌وگو با دویچه وله میگوید: «اهل سنت ایران از وضعیت پیش آمده بسیار ناراضی هستند. ما بسیار نگرانیم که میان دو حکومت اسلامی اختلاف پیش آمده است. میلیونها نفر برای حج عمره ثبت نام کردهاند. برخیها چندین سال انتظار رفتن به حج را داشتند و قطعا وضعیت پیش آمده همه را ناخرسند کرده است.»
این روحانی مقیم سنندج به دویچه وله میگوید: «انسانها را به خاطر عقاید دینی و غیر دینی نباید اعدام کرد. من در این رابطه چندین بار به مقامهای قوه قضائیه ایران هم نامه نوشتم. با مسئولین امنیتی نظام جلسه داشتم و همیشه درباره برخورد با زندانیان عقیدتی صحبت کردم ولی تاکنون ترتیب اثر داده نشده است.»
قاسم درانی، پژوهشگر تاریخ ادیان که در امور اهل سنت ایران نیز فعالیت میکند، میگوید: «مسئله شیعه و سنی، حج عمره و مسئله ادای فریضه حج امور مهمی برای شیعه و سنی در کشور هستند. اظهارات و شعارهای تند سران جمهوری اسلامی ایران کمکی به حل مناقشه نخواهد کرد.»
این کارشناس هشدار میدهد که وضعیت بوجود آمده در منطقه میتواند همزیستی شیعه و سنی در ایران را به صورت منفی تحت تاثیر قرار دهد.
نگرانی از تشدید نگاه امنیتی به مسائل اهل سنت درایران
حبیبالله سربازی که در زمینه مسائل اهل سنت بلوچ تحقیق میکند به دویچه وله میگوید: «ما فعالان اهل سنت این نگرانی را داریم که ممکن است این تشدید اختلافات و تنشها با عربستان باعث برخی از انتقام گیریها توسط تندروها از اهل سنت ایران شود. ممکن است برخی از این مسائل رسانهای نشوند و ممکن است اصلا اعلام هم نشود که این برخورد بخاطر اعدام شیخ النمراست اما در تشدید نگاه امنیتی مسئولان امنیتی و اطلاعاتی نسبت به اهل سنت ممکن است تاثیرگذار باشد که بالطبع پیامدهایی برای فعالان اهل سنت داخل خواهد داشت.»
بیشتر بخوانید: درخواست روحانی برای مجازات فوری مهاجمان به سفارت عربستان
در جمع بست نظر روحانیان و نخبگان اهل سنت ایران میتوان به این نکات مشترک اشاره کرد: آنها اعدامها در عربستان را محکوم میکنند، اما قطع روابط دو کشور و لغو سفر حجاج برای انجام فرایض دینی را اشتباه میدانند. قاسم درانی و حبیبالله سربازی در گفت و گو با دویچه وله ابراز نگرانی کردند که همزمان با تشدید تنش بین ایران و عربستان نگاه امنیتی ایران به مسائل اهل سنت در ایران نیز بیشتر شود.