موقعیت اضطراری نوری المالکی

نوری المالکی نخست وزیر عراق، از آغاز زمامداری خود که حدود ۱۵ ماه از آن می‌گذرد، در وضعیت دشواری بوده است. اما اینک به نظر می‌رسد که موقعیت او نومیدکننده شده و از «کابینه‌ی وحدت ملی» او چیز زیادی باقی نمانده است.

پس از آنکه مقتدا صدر رهبر رادیکال شیعیان در ماه آوریل، شش وزیر جنبش خود را از کابینه خارج ساخت، اینک شش وزیر سنی جبهه‌ی «توافق» و پنج وزیر لیست «عراقیه» متعلق به علاوی رییس دولت پیشین عراق ـ که در میان آنان دو شیعه، دو سنی و یک مسیحی به چشم می‌خورد ـ کابینه را ترک کردند. به این ترتیب، مالکی از ۳۹ وزیر کابینه‌ی خود ۱۷ وزیر را از دست داده است و از جمله واپسین سنی‌ها را.

بدون نمایندگی این اقلیت قومی که تا سرنگونی رژیم صدام در قدرت بود، هر تلاشی برای وحدت ملی در عراق یک پندار باقی خواهد ماند. و اینک عدل ایران است که بایستی در عربستان سعودی و اردن تلاش کند که سنی‌ها به بازگشت راغب شوند. این یکی از پیامهایی است که مالکی در دیدار سه‌روزه‌ی خود از ایران حامل آن است. خواست دیگر این است که ایران باید همکاری تنگاتنگ خود با بغداد را تقویت کند، تا به عراق برای ایستادن روی پای خود یاری رساند.

طبیعی است که ایران علاقه‌ی بسیاری به عادی‌سازی وضعیت در عراق، تقویت اکثریت شیعه در آنجا و سرانجام خروج آمریکایی‌ها از آن کشور را دارد. درست به همین دلیل، تهران این بدگمانی را در ایالات متحده‌ی آمریکا، در میان سنی‌ها و بویژه در عربستان سعودی برمی‌انگیزد که مدت‌هاست در عراق موضع گرفته و از گروه‌های رادیکال مخالف آمریکايی‌ها و سنی‌ها پشتیبانی می‌کند. از همین رو دشوار می‌توان تصور کرد که درست تهران موفق به کاری شود که مالکی کاملا آشکارا قادر به انجام آن نیست: یعنی برقراری یک وحدت سیاسی داخلی در عراق.

هر رییس دولت دیگری در موقعیتی مشابه، تا کنون تسلیم شده بود. اما مالکی ادامه می‌دهد. تنها به این دلیل که در حال حاضر بدیل دیگری وجود ندارد و خروج وزرا از کابینه، برخلاف سایر کشورها قرار نیست تغییر رهبری را دیکته کند، بلکه در بهترین حالت تغییر شیوه‌ی رهبری را. از رییس دولت خواسته می‌شود که مصمم‌تر علیه میلیشیا مبارزه کند – که شامل شیعیان نیز می‌شود -، کار بیشتری برای امنیت صورت دهد و اصلاحاتی را که مدتهاست در دستور کار قرار دارد انجام دهد. از جمله و در وهله‌ی نخست اصلاح قانون اساسی و تصویب قانون نفت را. از آماده سازی خروج آمریکا که بهتر است دیگر چیزی نگوییم.

پتر فیلیپ