نخستین واکنش‌های داخلی و خارجی به رد صلاحیت‌ها در ایران
۱۳۹۲ خرداد ۱, چهارشنبه
رسانه‌ها و محافل سیاسی جمهوری اسلامی روز چهارشنبه (اول خرداد/ ۲۲ مه) به رد صلاحیت دو نامزد مشهور انتخابات ریاست جمهوری یعنی اکبر هاشمی رفسنجانی، رئيس مجمع تشخیص مصلحت نظام و اسفندیار رحیم‌مشایی، نامزد دولت دهم و یار نزدیک محمود احمدی‌نژاد واکنش نشان دادند.
اسحاق جهانگیری، رئیس ستاد انتخاباتی رفسنجانی، به خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) گفت که هاشمی رفسنجانی به رد صلاحیت خود هیچ اعتراضی نخواهد کرد. وی افزود: «آقای هاشمی رفسنجانی و ستاد ایشان مجموعا بر اساس قانون‌مداری و اخلاق‌مداری وارد صحنه شده‌اند و ادامه راه نیز همین خواهد بود».
جهانگیری ضمن یادآوری این موضوع که "آقای هاشمی جزء استوانه‌های نظام بوده‌اند و خواهند بود" درباره این که آیا میان کاندیداهای منتسب به اصلاح‌طلبان ائتلافی صورت خواهد گرفت، گفت: «ما فعلا درباره انتخابات اظهارنظری نخواهیم کرد».
اظهارات فاطمه هاشمی
با این همه، فاطمه هاشمی، دختر هاشمی رفسنجانی درباره رد صلاحیت پدرش توسط شورای نگهبان به سایت "جرس" گفته است: «در حقیقت هیچ دلیلی برای رد صلاحیت ایشان اعلام نکرده‌اند. صبح برای ایشان پیغام آوردند که حتما باید از کاندیداتوری انصراف دهند و ایشان هم صراحتا جواب دادند "انصراف نخواهم داد و نمی‌توانم به مردم خیانت کنم"».
به گفته فاطمه هاشمی، پدرش همچنین گفته است: «مردم به من اعتماد کردند و از من درخواست کردند که بیایم و به خاطر آنها آمدم. آنها بسیار از آمدن من خوشحال شدند، حالا چطور از من می‌خواهید انصراف دهم؟ اصلا بر چه اساسی انصراف دهم؟ من که نمی‌توانم به مردم دروغ بگویم».
تلاش‌ها برای بازگرداندن رفسنجانی به صحنه
رد صلاحیت هاشمی رفسنجانی در محافل سیاسی و رسانه‌ای جمهوری اسلامی نیز عمدتا با شگفتی همراه بوده است. سایت "انتخاب‌نیوز" روز چهارشنبه در تحلیلی از رد صلاحیت "رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام" به عنوان "شوک بزرگ" یاد کرد.
این سایت نوشت: «اگر چه در روزهای گذشته خبرهایی مبنی بر احتمال رد صلاحیت هاشمی رفسنجانی رئيس مجمع تشخیص مصلحت نظام منتشر شده بود، اما فعالان سیاسی و تحلیلگران مسائل ایران آن را دور از واقعیت دانسته و با سابقه هاشمی رفسنجانی در انقلاب و نظام جمهوری اسلامی ناهمخوان می‌دانستند».
به گزارش این سایت، برخی از رسانه‌ها از "تماس‌های گسترده چهره‌های سرشناس حوزه و شخصیت‌های مطرح سیاسی با شورای نگهبان" خبر داده‌اند و با توجه به "حجم عظیم تماس چهره‌های سرشناس، دلسوز و با سابقه، احتمال تایید صلاحیت هاشمی قوت گرفته" و "احتمال تغییر نظر شورای نگهبان" وجود دارد.
این گزارش همچنین از شایعات رسانه‌ها پیرامون رفسنجانی خبر می‌دهد که بر مبنای آن وی "برای دیدن مراجع" به قم سفر کرده است. رضا سلیمانی، مسئول روابط عمومی مجمع تشخیص مصلحت نظام، البته این خبر را به شدت تکذیب کرده و انتشار آن را "در راستای جنگ روانی برخی گروه‌ها" خوانده است.
نامه دختر آیت‌الله خمینی به خامنه‌ای
به موازات آن رسانه‌ها روز چهارشنبه نامه زهرا مصطفوی، فرزند آیت‌الله خمینی، به علی خامنه‌ای را منتشر کردند که وی در آن خواهان تجدیدنظر در تصمیم شورای نگهبان شده است. زهرا مصطفوی در نامه خود تصریح کرده که رد صلاحیت رفسنجانی توسط شورای نگهبان "هیچ معنایی جز فاصله انداختن بین دو یار امام" ندارد.
دختر آیت‌الله خمینی به رهبر جمهوری اسلامی یادآور شده که همان روزی که پدرش رهبری خامنه‌ای را تایید کرده، صلاحیت هاشمی رفسنجانی را نیز تایید کرده است و خود وی این موضوع را شنیده است.
زهرا مصطفوی هشدار داده که جداشدن تدریجی خامنه‌ای و رفسنجانی "بزرگ‌ترین لطمه‌ای‌ست که به انقلاب و نظام وارد می‌شود" و چنانچه پدرش آیت‌الله خمینی گفته: «این دو وقتی با هم باشند خوب‌اند».
دختر آیت‌الله خمینی در پایان نامه خود از علی خامنه‌ای خواسته است که نگذارد "یک حرکت همه تلاش‌ها را خراب کند". وی این سخن پدر خود را به خامنه‌ای یادآور شده که «ولایت فقیه برای آن است که نگذارد هر کس هر کاری دلش می‌خواهد بکند و ولایت فقیه می‌خواهد جلوی دیکتاتوری را بگیرد».
معیار رد صلاحیت چه بوده است؟
سایت "الف" وابسته به احمد توکلی، یکی از چهره‌های برجسته اصولگرا، روز چهارشنبه در رابطه با رد صلاحیت هاشمی رفسنجانی چند پرسش از شورای نگهبان مطرح کرده است. این سایت به شورای نگهبان توصیه کرده که "خرق عادت کند و به پرسش‌های افکار عمومی پاسخ دهد".
"الف" می‌نویسد: «مهم‌ترین دلیل برای رد صلاحیت آیت‌الله هاشمی چه بوده است؟ قانون یا آن‌گونه که کدخدایی سخنگوی شورای نگهبان اشاره کرده مصالح عالی نظام؟ این مصالح عالی با کدام قرائت تشخیص داده شده است؟ قرائت به سبک افراطیون که آیت‌الله را فتنه‌گر می‌دانند یا اهل انصاف و اعتدال؟»
سایت "الف" همچنین از شورای نگهبان پرسیده است که نسبت تشخیص صلاحیت این شورا با تشخیص یک سال گذشته رهبر جمهوری اسلامی برای انتخاب هاشمی رفسنجانی به عنوان رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام چیست؟
پرسش دیگر این سایت به تایید صلاحیت فردی چون سعید جلیلی بازمی‌گردد. "الف" با توجه بر تاکید شورای نگهبان بر "رجل سیاسی و رجل مذهبی" بودن نامزدها می‌پرسد: «چطور می‌شود افرادی با سابقه طولانی سیاسی و کار اجرایی رد صلاحیت می‌شوند اما جلیلی تایید می‌شود؟»
این مقاله در پایان می‌پرسد که چرا شورای نگهبان خود را پاسخگو نمی‌داند؟
زیبا کلام: رفسنجانی قلبا از رد صلاحیت‌اش خوشحال است
صادق زیباکلام، یکی از پژوهشگران و تحلیلگران سیاسی که تلاش زیادی برای ترغیب هاشمی رفسنجانی جهت ورود به کارزار انتخابات داشت، معتقد است که شواهد و قرائن نشان می‌دهند که رفسنجانی "خیلی محترمانه" رد صلاحیت شده است، یعنی "به دلیل سن بالا و تشکیک شورای نگهبان در توانایی ایشان".
زیبا کلام در این زمینه که ممکن است رهبر جمهوری با "حکم حکومتی" رفسنجانی را به صحنه بازگرداند، ابراز تردید کرده و گفته است: «بعید می‌دانم که حکم حکومتی به نفع هاشمی صادر شود. اگر قرار بود که ایشان به انتخابات برسند، خود شورای نگهبان ایشان را تایید صلاحیت می‌کرد».
زیباکلام بر این باور است که «هاشمی با این رد صلاحیت، دلش غنج می‌زند و قند در دلش آب می‌شود! باور کنید هاشمی از رد صلاحیتش قلبا خوشحال خواهد شد؛ برای اینکه آقای هاشمی تحت فشار شخصی زیادی قرار گرفته بودند تا سرانجام کاندیدا شدند».
واکنش احمدی‌نژاد به رد صلاحیت مشایی
اسفندیار رحیم‌مشایی دومین نامزد مشهوری بود که روز گذشته نامش در میان احراز صلاحیت شده‌های اعلام شده توسط شورای نگهبان وجود نداشت. محمود احمدی‌نژاد، رئيس‌جمهوری اسلامی، روز چهارشنبه در واکنشی به این رد صلاحیت اعلام کرد که این موضوع را از طریق رهبر جمهوری اسلامی پیگیری خواهد کرد.
به گزارش "ایسنا" احمدی‌نژاد گفته است: «در کشوری که ولایت فقیه وجود دارد، حق مظلوم در این سطح پایمال نمی‌شود و با وجود ایشان، مشکلی پیش نخواهد آمد». وی افزوده است: «من از طریق ایشان تا لحظه آخر این موضوع را تعقیب می‌کنم».
احمدی‌نژاد همچنین گفته است: «بنده آقای مشایی را معرفی کردم و ایشان را می‌شناسم و با شناخت این کار را انجام دادم. ایشان فردی صالح و مفید برای کشور هستند و معتقدم که دارای توانمندی هستند. ایشان مظلوم واقع شدند».
احمدی‌نژاد از هواداران خود خواسته است که "صبور باشند و حوصله کنند" زیرا "با وجود رهبری مشکلی پیش نمی‌آید و انشاالله این مشکل حل می‌شود".
به گزارش "ایسنا" احمدی‌نژاد در واکنش به اعلام اسامی ۸ نفر از نامزدهای احراز صلاحیت شده برای انتخابات ریاست جمهوری، تنها لبخند زده است.
نخستین واکنش اسفندیار رحیم‌مشایی به رد صلاحیت‌اش تکرار سخنان دو روز پیش بود که گفته بود: «من رد صلاحیت خود را ظلم می‌دانم و حل آن را از طریق مقام معظم رهبری پیگیر خواهم بود».
واکنش دولت آمریکا
دولت آمریکا روال گزینش نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری در ایران را نکوهش کرده است. پتریک ونترل، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، به پرسش خبرگزاری فرانسه در این زمینه بطور کتبی پاسخ داده و گفته است، "شورای نگهبان که توسط مردم مشروعیت ندارد بر پایه سنجه‌های مبهم" فقط هشت تن از ۷۰۰ نامزد ریاست‌جمهوری را پذیرفته است.
به گفته این مقام آمریکایی، چنین گزینشی احتمالا بازتاب‌دهنده اراده مردم ایران نیست.
خبرگزاری فرانسه در گزارشی که در رابطه با این موضعگیری منتشر کرده، هاشمی رفسنجانی را سیاستمدار میانه‌رویی خوانده است که بارها در زمینه‌های اقتصادی و سیاست خارجی از محمود احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهوری کنونی ایران، انتقاد کرده است.