نگاه نگران رقیبان عرب ایران به توافق جامع هسته‌ای
۱۳۹۴ تیر ۲۴, چهارشنبه
عربستان سعودی، مهمترین رقیب منطقه‌ای ایران، به پیامی کوتاه در مورد توافق هسته‌ای جامع بسنده کرد. خبرگزاری رسمی این کشور شامگاه سه‌شنبه (۱۴ ژوئیه/ ۲۳ تیر) به نقل از "منبعی رسمی" به توافق یادشده واکنش نشان داد. در این موضع‌گیری، نظارت دقیق بر روند اجرای تعهدات و قابلیت برگشت‌پذیری تحریم‌ها در صورت نقض تعهدات مهم ارزیابی شده است.
به گزارش خبرنگار شبکه یک تلویزیونی آلمان، از قرار معلوم گفت‌وگوی تلفنی باراک اوباما، رئیس جمهوری آمریکا، با سلمان بن عزیز، پادشاه عربستان، هم نتوانسته "ناامیدی عمیق حکومت سعودی از سیاست‌های آمریکا" را جبران کند.
بنا بر اعلام کاخ سفید، دو طرف در مورد توافق هسته‌ای با ایران با هم گفت‌وگو کرده‌اند. اوباما بر تعهد ایالات متحده بر همکاری با همپیمانان خود در حاشیه خلیج فارس برای پیشگیری از فعالیت‌های ایران در جهت بی‌ثباتی منطقه تأکید کرده است. همچنین بر لزوم ترویج ثبات و حمایت از "گسترش ظرفیت‌های شرکای منطقه‌ای" آمریکا تأکید شده است.
"ضرورت پایان جنگ در یمن" و لزوم دسترسی نهادهای امدادرسانی بین‌المللی به همه نقاط این کشور، موضوع دیگر گفت‌وگو بوده است.
ببینید: نتایج نظرسنجی از کاربران دویچه وله فارسی در مورد توافق هسته‌ای وین
بنا بر اعلام کاخ سفید، باراک اوباما روز سه‌شنبه با شیخ محمد بن زاید آل نهیان، ولیعهد ابوظبی هم در مورد توافق هسته‌ای جامع با ایران تلفنی گفت‌وگو کرده است. در این مکالمه هم بر تعهد آمریکا به همکاری با کشورهای حوزه خلیج فارس مانند امارات عربی متحده تأکید شده است؛ همکاری‌ای که "مقابله با نقش ایران در بی‌ثباتی منطقه" هدف آن اعلام شده است.
بیشتر بخوانید: "آغاز تلاش اسرائيل برای به شکست کشاندن توافق هسته‌ای"
هشدار عربستان به ایران
با توجه به پیام کوتاه عربستان در مورد توافق هسته‌ای تفسیرهای متفاوتی از بازخورد این توافق در ریاض ارائه می‌شود. مروان بشارة، شبکه خبری "الجزیره" مدعی است که همسایگان عربی ایران، ایرانی قدرتمند را تهدیدی برای استقلال ملی خود ارزیابی می‌کنند: «ایران [پس از توافق جامع] بیشتر می‌تواند در امور دیگر کشورها دخالت کند و نفوذ خود در کشورهایی چون عراق، سوریه، لبنان یا حوزه خلیج فارس را تعمیق ببخشد».
پایگاه اینترنتی شبکه یک تلویزیون آلمان همچنین به نقل از مجری خبری تلویزیون عربستان "از آشوبی که ایران در جهان عرب بر پا کرده" نوشته است. بر پایه این مدعا، دست ایران پس از توافق برای ادامه این "آشوب" بازتر می‌شود. به گفته‌ی این مجری خبری، با امضای توافقنامه وین اعتماد کشورهای حوزه خلیج فارس به آمریکا خدشه‌دار شده و این کشورها بیشتر به سمت چین و روسیه متمایل خواهند شد.
از سوی دیگر، خبرگزاری آلمان نوشت که عربستان سعودی پس از توافق هسته‌ای وین به ایران هشدار داده است که منطقه را بی‌ثبات نکند. بر این اساس، خبرگزاری دولتی عربستان شامگاه سه‌شنبه از ایران خواسته ظرفیت‌های خود را برای "توسعه داخلی" به کار گیرد.
مقامی که تلویزیون عربستان از او نقل کرده، گفته است که "تحریم‌ها علیه ایران باید پابرجا بمانند زیرا جمهوری اسلامی حامی تروریسم است". در این موضع‌گیری در عین حال تصریح شده که عربستان سعودی به بهبود روابط با ایران به عنوان یک همسایه علاقه‌مند است.
استقبال عراق از توافق
بسیاری از بحران‌های منطقه‌ای، از سوریه تا یمن، صحنه جنگ نیابتی سنی-شیعی عربستان و ایران شمرده می‌شوند.
در عراق که از زمان سرنگونی صدام حسین حکومتی شیعی‌مذهب اداره امور را به دست گرفته هم جمهوری اسلامی قدرتی تأثیرگذار (به اعتقاد برخی، تأثیرگذارترین قدرت) است.
ابراهیم جعفری، وزیر امور خارجه عراق، از جمله سیاستمدارانی بود که از توافق هسته‌ای وین استقبال کرد: «گام‌های مهمی برداشته شد. این پیشرفت بسیار مهم است و باید از آن حمایت کنیم. مهمترین نکته این است که توافقی حاصل شده است. عراق همواره از جامعه جهانی می‌خواست راه‌حلی برای این معضل بیابد. این توافق لازم بود و اجرای آن برای ایجاد ثبات در منطقه ضروری است».
بیشتر بخوانید: آغاز ماراتن دو ماهه کاخ سفید برای تصویب نهایی توافق وین
سفر وزیر خارجه آمریکا به خاورمیانه
باراک اوباما، آن‌طور که کاخ سفید اعلام کرده، هفته آینده وزیر دفاع خود را به خاورمیانه می‌فرستد تا به همپیمانان آمریکا در منطقه، از جمله اسرائیل، اطمینان دهد که توافق هسته‌ای با ایران به معنای بی‌اعتنایی آمریکا به امنیت این کشورها نیست.
مقام‌های وزارت دفاع ایالات متحده – پنتاگون – به خبرگزاری رویترز گفته‌اند که اشتون کارتر غیر از اسرائیل ایستگاه‌های دیگری هم در منطقه خواهد داشت، اما به جزئیات بیشتری اشاره نکردند.
کارتر هم پیش از این تأکید کرده است که آمریکا با وجود توافق با ایران بر سر پرونده هسته‌ای، بر لزوم حفظ امنیت دوستان و همپیمانان خود در منطقه واقف است.
فیلیپ گوردون که تا ماه مارس مشاور ارشد امنیت ملی کاخ سفید برای حوزه خاورمیانه بود، معتقد است که باید به همپیمانان آمریکا در منطقه، از جمله اسرائیل، توضیح داد که توافق هسته‌ای با ایران "آشتی محض آمریکا با ایران" که همپیمانان از آن بیم دارند، نیست.
سران سیاسی کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس در ماه مه در استراحتگاه "کمپ دیوید" مهمان باراک اوباما بودند. رئیس جمهوری آمریکا در آن دیدار بار دیگر اطمینان داد که از همپیمانان در منطقه در برابر هرگونه تندروی حمایت می‌کند.