هنر دستی زنان روستای رویین در خراسان شمالی

زنان روستایی ایران بار سنگینی بر دوش حمل می‌کنند. مشارکت در کاشت و برداشت و در عین حال بچه‌داری، نظافت و آشپزی در خانه. اما بسیاری از زنان روستایی ایران به موازات همه این وظایف، گلدوزی، سوزن کاری، قالیبافی و خیاطی هم می‌کنند. سنتی که پیشینه‌ای کهن دارد.

ورود ماشین‌های نساجی و قرقره سازی، نیاز به روش‌های سنتی الیاف‌بافی و ریسندگی را از بین برده است. به‌رغم ورود نخ‌های رنگی، در برخی از نقاط کشور، عقربه زمان کندتر حرکت کرده و مردم هنوز به همان شیوه‌های سنتی، نخ و ریسمان تولید می‌کنند. از آن جمله در روستایی به نام رویین که در خراسان شمالی واقع است.

فاطمه عابدی عکاس است و مجموعه عکسی به نام "دهکده تارها و پودها" بر روی خروجی خبرگزاری مهر منتشر کرده است. عکس‌های این مجموعه تصویرگر کار زنان در روستای رویین است. کاری که نه محدودیت روزانه دارد و نه سن و سال می‌شناسد. به عنوان نمونه این زن بافنده که حتی در سن ۸۰ سالگی نیز برای تامین نیازهای مالی خود ساعت‌ها ریسندگی می‌کند.

پرداختن به ریسندگی، چادرشب دوزی، پارچه‌بافی و گلدوزی در روستای رویین سابقه‌ای طولانی دارد. مادران به دختران یا به عروسان خود راه و فوت و فن کار را می‌آموزند. تجربه‌ای که نسل به نسل آمده است و به‌رغم وجود ماشین‌های نساجی کماکان به حیات خود ادامه می‌دهد.

مینا ثقفی یکی از ۱۲۰ زنی است که در روستای رویین به کار ریسندگی و بافندگی می‌پردازند. او تنهاست و با این کار نه تنها هزینه زندگی خود را تامین می‌کند، بلکه از بار تنهایی خود می‌کاهد.

ریسندگی و بافندگی تنها بخشی از وظایف اوست. فصل و زمان کشت و برداشت که برسد، باید به کمک همسرش برود. ریسندگی و سوزن کاری در شمار وظایف آن لحظاتی است که یا کار کشاورزی تعطیل است یا همسرش نیازی به او بر سر زمین ندارد.

زنان روستای رویین، هم با دستگاه "برد" کار می‌کنند و هم با دستگاهی به نام "استقلال". شروع و پایان کار روزانه آن‌ها تعریف روشنی ندارد. گاهی ۱۰ ساعت در روز با این پدال‌های چوبی نخ می‌ریسند و کار بافندگی می‌کنند.

زنان روستای رویین نه کارگاهی دارند و نه از امکانات کافی برخوردارند. از هر جایی برای بنا کردن بساط ریسندگی استفاده می‌کنند.

سنت ریسندگی و بافندگی در این روستا، سنتی قدیمی است. به‌رغم آن، خطر نابودی این هنر وجود دارد. آنچه تا کنون مانع از نابودی آن شده است، نیاز مالی ساکنان این روستاست که به پایتخت دهکده نساجی ایران شهرت یافته است. استانداری خراسان شمالی بر آن است تا این هنر را در یونسکو به ثبت رساند و از این طریق مانع از نابودی آن شود.

فعالیت‌های هنری زنان روستای رویین تنها به ریسندگی محدود نمی‌شود. از جمله کارهایی که زنان این روستا و روستاهای مشابه انجام می‌دهند، می‌توان به این حوزه‌ها اشاره کرد: منجوق‌دوزی، نقده‌دوزی، نقش‌دوزی و نوار دوزی. جهیزه دختران و همچنین هدایایی که دختران این روستا دریافت می‌کنند، معمولا در پارچه‌های گلدوزی شده نگهداری می‌شوند.

وسایلی که در ایران از زیر آوار کشف شده‌اند، حکایت از آن دارند که ساکنان این سرزمین از ۶۰۰۰ سال پیش با ریسندگی آشنا بوده‌اند. نمونه‌هایی از پارچه‌های دست‌باف در شوش پیدا شده‌اند که متعلق به ۴۰۰۰ سال پیش از میلاد هستند. در دوران هخامنشی نیز پارچه‌های زری تولید می‌شدند. هزاران سال پس از آن و به‌رغم ورود تکنیک مدرن نساجی به ایران، هنوز در برخی از روستاها پرونده تولید سنتی پارچه بسته نشده است.