گشایش در پرونده هسته ای ایران؟ •مصاحبه

پیشنهاد جدیدی از سوی گروه ۱+۵ به دولت ایران ارائه شده که بر اساس آن ایران باید غنی سازی اورانیوم را از سطح کنونی گسترش ندهد. در مقابل، جامعه جهانی از اعمال تحریم‌های شدیدتر علیه ایران این کشور خودداری خواهد کرد. هدف این پیشنهاد، ایجاد فضایی برای از سرگیری مذاکرات است.

دکتر منصور فرهنگ استاد روابط بین الملل در دانشگاه نیویورک، در گفتگو با دویچه وله، به جوانب این پیشنهاد و امکان عملی شدن و پذیرش آن توسط جمهوری اسلامی

پرداخته است.

دویچه وله: آسوشيتد پرس گزارش داده كه گروه پنج بعلاوه يك در حال بررسی طرحی است كه در صورت گسترش ندادن غنی سازی توسط ايران، شورای امنيت هم كار روی تحريم بيشتر ايران را متوقف كند. از آنجا که موضع علنی امريكا داير بر تعليق كامل غنی سازی ايران است، چقدر اين خبر را می توان جدی انگاشت؟

منصور فرهنگ: من فكر می كنم خبر جدی است. اما اينكه ايران تا چه حد به اين پيشنهاد پاسخ بدهد، روزها و هفته های آينده تعيين می كند. واقعيت امر اينست كه آمريكا و انگليس و فرانسه و آلمان به اين نتيحه رسيده اند كه تهديد و فشار اقتصادى چالش غنی سازی اورانيوم در ايران را بر طرف نمی كند. تا زمانی كه ايران نفت می فروشد، كشورهای اروپايی، روسيه و چين ازتحريم اقتصادی ايران بخاطر منافع تجاری خود اكراه دارند. از طرف ديگر، آمريكاييها هم در حال حاضر آمادگی تسخير نظامی ايران را ندارند و كارشناسان شان مرتب می گويند بمباران تاسيسات هسته ای و نظامی ايران به هيچ وجه تضمين كننده پايان دادن به توانايی ايران در غنی سازی اورانيوم نيست. بنابراين تنها راهي كه می توان تا حدودی فعاليت های ايران را مهار كرد، راه ديپلماسی است و اين پيشنهاد به اين منظور به ايران ارائه شده است.

به عقيده بيشتر ناظران، تعليق در برابر تعليق يك پيش شرط ظاهری براي مذاكره است تا موضوع به شكلی آبرومندانه از بن بست فعلی خارج شود. اصل موضوع همان تعليق بلند مدت است كه برای جمهوری اسلامی يك موضوع كاملا حيثيتی است. آیا دولت ايران پای چنين وضعيتی ميرود؟

تعليق دايمی و بدون قيد و شرط فقط و فقط از طريق گزينه نظامی و جنگ با ايران امكان پذير است اما یک شرط میانی هم می تواند وجود داشته باشد. يعنی غنی سازی تا درجه ای مثل پنج درصد ؛ و دوم مقدار اورانيوم غنی شده. اين امری است كه كشورهای ديگر عضو پروتكل منع گسترش سلاحهای هسته ای اجرا مي كنند. به این ترتیب هم ايران می‌تواند حق حاكميت خود برای داشتن سيكل سوخت را به دست آورد و هم اين كه نگرانی های جامعه بين المللی نسبت به نيت ايران برای ساخت بمب اتمی که داشتن اورانیوم غنی شده نود درصد است، برطرف شود. من فكر می كنم چون اين گزينه نظامی به دلایل مختلف، مثل مورد عراق، به هيچوجه راه حل نيست، يك راه ميانی كه هم موقعيت و حيثيت ايران حفظ شود و هم نگرانی های جهانی دستكم در كوتاه مدت برطرف شود، چاره کار است و اساس این پیشنهاد هم همین است.

دولت ايران هميشه تاكيد كرده بود كه نظر و صلاحديد آژانس را در پرونده هسته ای ملاك قرار ميدهد. اگر اين طرح كه مبنايش پيشنهاد آقای برادعی موسوم به" تايم اوت" است به جريان بيفتد، خودش يك برد روانی برای جمهوری اسلامی به حساب نميايد؟

بدون ترديد! در واقع تا كنون خصوصا دولت آمريكا خواستار تعليق بدون قيد و شرط و دايمی غنی سازی اورانيوم در ايران بوده. بنابراين پذيرش غنی سازی در حد كنونی خودش می تواند برای ايران يك دستاورد باشد و از طرف ديگر یکی از شروط ایران برای پذیرش این پیشنهاد اینست که پرونده اش از شورای امنيت به آژانس بين المللی بازگردانده شود. دوم اينكه تحريم های اقتصادی دو قطعنامه اخیر لغو شوند. هيچ بعيد نيست در مرحله اول چانه زنى، ايران حتی به تحريم های يكجانبه امريكا عليه ايران هم بپردازد و تقليل اين تحريم ها را يكی از شرط های پذيرش اين پيشنهاد بگذارد. من فكر

می كنم اين پيشنهاد مي تواند زمينه ای برای مذاكره ايجاد كند كه برای اين بحران راه حل مسالمت جويانه ي پيدا شود.

معاون نماينده انگليس در سازمان ملل هم اعلام كرده كه شورای امنيت تا دهم شهريور قطعنامه عليه ايران را بررسی نمی كند. دبير كل سازمان ملل هم خواستار تعويق در تحريم های ايران شده. جمهوری اسلامی تا چه اندازه روی اين آوانتاژها و تفاوت نظر ميان سردمداران جهانی حساب می كند؟

دست جمهوری اسلامی تا حدودی قوی است چون نه روسيه و نه چين آماده آن تحريم اقتصادی هستند كه ايران را به تسليم وادارد. تحريم های اقتصادی می تواند اوضاع ايران، بيكاری و گرانی و كمبود را برای طبقات ميانی و پايين جامعه سخت كند اما رژيم را به تسليم وانمی دارد. اين در تجربه تحريم های اقتصادی كشورهای ديگر هم نشان داده شده است. جمهوری اسلامی امروزمی بينيد تغيير در مواضع اش در كوتاه مدت به نفع‌اش است ودر جهت تبليغات داخلی و منطقه ای است که همين غني سازی اورانيوم در مرحله كنونی مورد قبول شورای امنيت و آژانس و جهان غرب قرار می گیرد.

ايران ميتواند به تبليغات نماز جمعه‌ای خودش ادامه بدهد، به تبليغ در باره اينكه استقلال ملی خود را حفظ كرده ادامه بدهد. به نظر من اين يك رژيم مستبد و ضد مردمی است از هر جهت، اما گذشته از این که ما چه موضعی در قبال این رژیم داریم، باید بگویم موضع ايران در رابطه با داشتن سيكل سوخت در داخل كشور، يك موضع ملی است كه از حمايت حقوقی برخوردار است. این که ایران را به طور استثنایی در میان سایر کشورها، از اين حق محروم كنند، چيزی نيست كه در سطح روابط بين المللی بتوان از آن حمايت كرد.

مصاحبه گر: مهیندخت مصباح (رادیو دویچه وله)