1. Przejdź do treści
  2. Przejdź do głównego menu
  3. Przejdź do dalszych stron DW

Literatura z Niemiec uczy różnorodności

20 maja 2017

Niemiecka literatura to nie tylko obraz Niemiec, lecz także portret współczesnego świata. Polscy czytelnicy cenią jej różnorodność. Niemcy są honorowym gościem Targów Książki w Warszawie.

https://p.dw.com/p/2dHO6
Warschauer Buchmesse Stand Deutschland
Zdjęcie: picture-alliance/dpa/N. Skrzypczak

Przy niemieckim stoisku na Stadionie Narodowym ani na chwilę nie maleje ruch, a przedstawiciele kilkudziesięciu wydawnictw z kraju sąsiada są pewni, że z Warszawy wyjadą z wieloma nowymi kontaktami. Półki z niemiecką literaturą zapełniają w dużej mierze książki dla dzieci, bo te najliczniej rozchodzą się w Polsce – ich nakłady sięgają nawet kilkudziesięciu tysięcy egzemplarzy.

Literatura dziecięca

Frederike Fuxen z wydawnictwa Loewe, które sprzedało niedawno do Polski licencję na książkę “Winston” o wszędobylskiej dziewczynce ciekawej świata, chwali polską branżę księgarską. – Imponują mi zwłaszcza polscy ilustratorzy. Są nowocześni i często bardziej innowacyjni niż nasi niemieccy – mówi Fuxen. - Polscy wydawcy są wymagający, książka musi być przede wszystkim ładna, estetyczna – wtóruje jej Mathilde Deroubaix z wydawnictwa Erst Edition, które szuka polskiego wydawcy serii dziecięcych książek o pszczole uczącej się samodzielności.

Sąsiedzkie rynki

Polska to dla niemieckich księgarzy jeden z ważniejszych rynków. Od 2011 roku jest w pierwszej dziesiątce rynków kupujących licencje na tłumaczenia niemieckiej literatury. W 2015 roku sprzedano 367 licencji. Polski należy z kolei na niemieckim rynku do pierwszej dwudziestki obcych języków przekładanych na niemiecki. W 2015 roku przetłumaczono 48 polskich tytułów.

Wśród autorów przybyłych na warszawskie targi znaleźli się Herta Müller, Ulrike Draesner, Alice Pantermüller i Charlotte Link.

Warschauer Buchmesse Steinmeier Dieter Bingen
Prezydent RFN z małżonką (p) w rozmowie z Dieterem BIngenemZdjęcie: picture-alliance/dpa/S. Stache

Różnorodność i odmienność

Polacy i Niemcy dyskutują na targach o historii wspólnego sąsiedztwa. Niemiecki Instytut Spraw Polskich w Darmstadt zaprezentował swoją wydawaną od 2014 roku pięciotomową “Historię niemiecko-polską”.

Literatura niemiecka to jednak – jak podkreślają odwiedzający targi – źródło wiedzy nie tylko o Niemczech i Niemcach, lecz także ważny głos w rozważaniach o problemach współczesnego świata. Znany niemiecki dziennikarz i reporter wojenny Wolfgang Bauer prezentuje w Warszawie swoją książkę “Przez morze. Z Syryjczykami do Europy”.

– To, co mnie interesuje i fascynuje w niemieckiej literaturze, to odmienność w postrzeganiu świata, społeczeństwa, Europy. Okazuje się, że pomimo bliskiego sąsiedztwa dzieli nas postrzeganie naszej codzienności i historii – mówi Kornelia Kurowska ze Stowarzyszenia Kulturowego Borussia, która na tegorocznych targach poszukuje kolejnych ciekawych niemieckich autorów.

Doświadczenia komunizmu

Jedną z najbardziej obleganych niemieckich autorek była na targach bez wątpienia Herta Müller, która w 2009 roku odebrała literackiego Nobla . Jej książki doczekały się w Polsce większej liczby przekładów niż w jakimkolwiek innym kraju, a przez polskich czytelników zostały odkryte na wiele lat przed Noblem.

Warschauer Buchmesse Steinmeier Duda
Prezydenci Duda(p) i Steinmeier wraz z Pierwszymi Damami zaszczycili Warszawskie Targi KsiążkiZdjęcie: picture-alliance/dpa/S. Stache

Urodzona w Rumunii autorka opowiadała o swoich doświadczeniach z komunizmem, które stanowią główny wątek jej książek. Müller mówiła o bezkarności sprawców. Drastyczne opowieści ozdabiała anekdotami. Przytoczyła przykład byłego agenta rumuńskiej Securitate, który w dawnych czasach ją prześladował, a teraz chciałby od niej dostawać specjalną gratyfikację za “dostarczanie” jej tematów twórczości.

Zdaniem Müller obecne ksenofobiczne nastroje w Środkowej Europie zostały wyhodowane w czasach komunistycznych dyktatur. Krytykowała straszenie ludzi uchodźcami. – Ci, którzy dziś sieją lęk, to ci sami ludzie, którzy budowali system oparty na strachu w czasach komunizmu – mówiła pisarka na spotkaniu z czytelnikami. Ona sama w 1987 roku, w wieku 34 lat przybyła z Rumunii do Niemiec i po dziś dzień czuje się uchodźcą.

Wolność słowa

Podczas targów Polacy i Niemcy dyskutowali o wolności słowa i cenzurze. Alexander Skipis z Niemieckiego Związku Wydawców i Księgarzy podkreślał, że ograniczanie swobody wypowiedzi to zawsze sygnał, że władza zamierza manipulować społeczeństwem. – Ograniczanie wolności słowa zawsze było w historii pierwszym krokiem do budowania systemu totalitarnego – mówił Skipis w rozmowie z DW.

Deutschland Herta Müller
Herta Müller doskonale znana jest polskim czytelnikomZdjęcie: picture alliance/dpa/A. Burgi

Z perspektywy dziennikarki Ewy Wanat jednym z głównych problemów dzisiejszego dziennikarstwa w Polsce jest upaństwowienie publicznych mediów. Za najważniejsze zadanie stojące dziś przed dziennikarzami uważa sprawdzanie faktów. – Tylko poprzez "fact checking” można wychwytywać i demontować kłamstwa w mieszaninie prawdziwych i fałszywych informacji, które zewsząd nas zalewają – twierdzi Wanat.

Europejskie wartości

Na targach nie zabrakło wątków politycznych i europejskich. Wprowadził je niemiecki prezydent Frank-Walter Steinmeier, który podczas odwiedzin niemieckiego stoiska wspomniał listopadowego powstańca Wojciecha Jastrzębowskiego – autora nowatorskiej jak na owe czasy “Konstytucji dla Europy”. Polski żołnierz przedstawił w niej wizję kontynentu bez granic, z ujednoliconym prawem i wspólnymi organami władzy.

Monika Sieradzka