اوباما غواړي امریکا د چاپيريال ساتني مخکښ شي

امریکا متحده ایالاتو تر دې مخکې په ډیرو نړیوالو کنفرانسونو کې د چاپیریال ساتنې پر پالیسو باندي ډیر ټینگار نه کاوه خو اوس د دغه هیواد ولسمشر بارک اوباما، وایي چې هغه غواړي په دې برخه کې خپلې هلې ځلې یو ځل بیا ډیرې کړي.

اوباما د سه شنبې په ورځ د واشنگټن په جورج تاون پوهنتون کې د چاپیریال په اړه په خپله وینا کې وویل: «زما اداره به په نړیواله کچه د عملي گامونو د پورته کولو له پاره، داسې یوه تړون ته د رسیدو په موخه خپلې هلې ځلې دوه برابره کړي، چې له مخې یې زموږ نړیوال متحدین یوې موافقې ته ورسیږي. »

د گلخانه یی گازونو پر ضد مبارزه

د چاپیریال په اړه د اوباما په پلان کې د متحده ایالاتو د انرژي په بټیو کې د کاربن دای اکساید [CO2] د تولید د کچې کمول هم شامل دي. د انرژي دغه بټۍ چې په ډیرو کې یې له سکرو څخه کار اخیستل کیږي، د امریکا متحده ایالاتو یو پر دیریمه برخه گلخانه یی گازونه تولیدوي.

ولسمشر اوباما پخپله بیانیه کې پر دې خبره باندې هم ټینگار وکړ چې هغه غواړي د داسې تکنالوژیو لا ډیر ملاتړ وکړي، چې له چاپیریال سره مرسته کوي. په دغو تکنالوژیو کې د باد او لمر په مرسته د بریښنا تولیدول هم شامل دي.

په واشنگټن کې د German Marshall Fund سازمان غړي پاول بلیدسوی، له دویچه ویله سره په یوه مرکه کې وویل: «دا تر اوسه پوري د چاپیریال په برخه کې په نړیوال او کورنۍ کچه د امریکا متحده ایالاتو تر ټولو لویه ژمنه ده.»

بلیدسوی زیاتوي: «اوس د امریکا متحده ایالاتو ولسمشر نه یوازي غواړي چې د انرژي په بټیو کې د گلخانه یي گازونو د تولید کچه راټیټه کړي، بلکې همداراز غواړي د دغه گاز له نورو نړیوال تولیدوونکو لکه چین او روسیې سره هم خبرې وکړي، ترڅو هغوی هم په دې برخه کې خپلې هڅې وکړي.»

وخت له لاسه د تلو په حال کې دی

اوس چین د امریکا متحده ایالاتو په پرتله دوه برابر او د اروپايي ټولني درې برابره گلخانه یي گازونه تولیدوي. که څه هم اوباما وویل چې هغه به د گلخانه یی گازونو د تولید د کمولو په موخه له خپلو نړیوالو متحدینو سره خبري وکړي، خو هغه دا خبره روښانه نه کړه چې د دغو خبرو اترو محتوا به څه وي.

دا په داسې حال کې ده چې تر دې مخکې په ۲۰۰۹ کال کې د ډنمارک په پلازمینه کوپنهاگن کې د چاپیریال په اړه یو نړیوال کنفرانس جوړ شوی وو چې پکې ولسمشر اوباما او نورو دولتي مشرانو ژمنه کړې وه چې تر ۲۰۲۰ کال پورې به په نړیواله کچه د گلخانه یي گازونو د تولید کچه د ۲۰۰۵ کال په پرتله ۱۷ سلنه راکمه کړي.

کارپوهان وایي چې د اوباما وروستۍ وینا په کوپنهاگن کې د ټاکل شوي هدف پر لور یو لوی گام وو. کارپوهان وایي چې اوباما کولای شي په خپلو پاته درو کلونو کې د چاپیریال په برخه کې خپلو ټاکل شویو هدفونو ته ورسیږي.

د اوباما نوی پلان د کانگرس تصویت ته اړتیا نه لري

د چاپیریال په اړه د اوباما نوی پلان د امریکا متحده ایالاتو د کانگرس تصویب ته اړتیا نه لري. پنځه کاله مخکې هم اوباما د چاپیریال ساتنې په اړه یو پلان جوړ کړی وو. هغه وخت باید د امریکا کانگرس د اوباما پلان تصویب کړی وای. هغه وخت اوباما غوښتل چې د کاربن دای اکساید پر تولید باندي مالیات وضع کړي.

کارپوهان وایي دا چې اوس د اوباما د چاپیریال پلان د کانگرس تصویبیدو ته اړتیا نه لري، نو دا د وخت د ضایع کیدو مخه نیسي او په دې ترتیب سره اوباما ته د خپلو پلانونو د پلي کولو په موخه لا ډیر وخت ورکوي.

د چاپیریال په برخه کي کارپوه دانیل کیسلر، په دې اړه دویچه ویله ته وویل: «دا ډیره مهمه خبره ده چې سړی د کاربندای اکساید پر تولید باندې مالیات وضع کړي. موږ نه شو کولای چې هغو کسانو ته چې زموږ چاپیریال خرابوي اجازه ورکړو چې دا کار د پېسو له ورکو پرته وکړي.»