د بریښنایي تذکرو پر ویش باندې ټینګار
۱۳۹۲ فروردین ۸, پنجشنبه
د افغانستان د کورنیو چارو او مخابراتو وزارتونو د دغه تذکرو په اړه د خلکو د پوهاوي پروګرامونه پیل کړي دي. دغه وزراتونه یوازې د کابل ښار په ۱۱ او ۱۷ ناحیو کې خلکو ته د دغو تذکرو په اړه معلومات ورکوي.
د کورنیو چارو وزارت د اداري چارو معین میرزا محمد یارمند، چې د الیکترونیکي تذکرو د ویشلو د بهیر مشري کوي وایي چې هڅه کیږي د دغو تذکرو په ویشلو سره پردي خلک وپیژندل شی. هغه زیاتوي: «هغه څه چې ډیر مهم دي، د پردیو اتباعو پيژندل دي. په تیرو ۳۳ کلونو کې عربان راغلل او ودونه یې وکړل، چیچنیان راغلل، ازبکستانیان، تاجیکستانیان او ایرانیان هم ښایي راغلي وي.»
د دغو دواړو وزارتونو د چارواکو په وینا په دغو تذکرو کې قومیت، ژبه، د ګوتې نښه او د سترګې عکس ځاي پر ځای کیږي.
د قوم تعینولول
په بریښنایي تذکرو کې د هویت تعینول یوه شخړه ییزه مسله وه. خو په پای کې چارواکو اعلان وکړ چې د تذکرې پر اصلي مخ باندې هویت «افغان» لیکل کیږي خو هغه حافظه چې په خپله په تذکره کې ځای پر ځای ده، په کې د کس ټول مشخصات ثبتیږي. په دغو مشخصاتو کې به د هر وگړي قومیت هم شامل وي. په عین وخت کې د افغانستان د مشرانو جرګې پر دې خبره ټینګار کړی دی چې د افغانستان ټولو اتباعو ته دې الیکترونیکي تذکرو د تر لاسه کولو زمینه برابره شي.
په افغانستان کې د څو لسیزو جګړو په ترڅ کې په زرګونو افغانانو خپل کلي پریښي دي او په نورو ولایتونو کې ځای پر ځای شوي دي. دغه موضوع ښایي د بریښنایي تذکرو د ویش له پاره یوه ننګونه وي. سناتور علي اکبر جمشیدي وايي: «په افغانستان کې ډیری خلک له یو ځای ځای څخه بل ځای ته کډه شوي دي. که چیرې د کورنیو چارو وزرات د بریښنایي تذکرو د ویش په برخه کې خلکو ته ووایي چې خپلو اصلي ځایونو ته ولاړ شي، دا به لویه ستونزه رامنځ ته کړي.»
جعلکاري
اوس مهال د افغانستان د تابعیت سند ډیر ساده جوړښت لري او د یوه افغان هویت ځانګړتیاوې یوازې په یوه پاڼه کې لیکل شوي وي. نو له همدې کبله د دغه سند د جوړیدو په برخه کې د جعلکارې له پاره په لویه کچه زمینه برابره ده او په ځیني مواردو کې یوه کس د بیلا بیلو ولایتونو څخه په مختلفو هویتونو او نومونو تذکرې تر لاسه کړي دي.
د کابل ولایت سناتور صادقي پرواني په دې اړه وايي: «دغه تذکرې ډیرې ښې دې ترڅو په پاسپورټ او تذکره کې جعلکاري او تقلب له منځه ولاړ شي.»
اوسنۍ تذکرې د ځانګړو معلوماتو د نه لرلو او همداشان په انګلیسي ژبه د معلوماتو د نه شتون له امله افغان وګړي په بهرنیو هیوادونو کې له ډیرو ستونزو سره مخامخوي.
د بلقیس روشن په نوم یوه سناتوره وايي چې افغان وګړي په ځانګړي توګه محصلین چې د زده کړو له پاره له افغانستان څخه بهرنیو هیوادونو ته سفر کوي، د غیر معیاري تذکرو د درلودلو په دلیل له یو شمیر ستونزو سره مخامخ کیږي: «اوس په نورو هیوادونو کې زموږ محصلین دې ته اړ دي، چې خپلې تذکرې وژباړي. دغه کار ډیر وخت نیسي او ډیرې ستونزې رامنځ ته کوي.»
افغان حکومت ټینګار کوي چې د انتخاباتي کارتونو د توزیع کولو په ترڅ کې د میلیونونو ډالرو د لګښت د مخنیوي په خاطر، بریښنایي تذکرې وویشي چې په ټاکنو کې د تقلب مخه ونیول شي.