Dallimet mes protestave në Serbi dhe Turqi

Demonstrues në rrugë, kordona policie, gaz lotësjellës, rrahje dhe tollovi... Janë këto pamje të cilat çdo ditë vijnë nga Turqia dhe të cilat ta kujtojnë kohën e protestave në Serbi, nga vitet 90-të. Protestat në Serbi kanë zgjatur 10 vjet, deri në rrëzimin e Sllobodan Millosheviqit nga pushteti, me 5 tetor 2000. Organizator i protestave në vitin 2000 ishte lëvizja "Otpor", ndërsa Ivan Maroviq ishte ndër themeluesit dhe liderët e kësaj lëvizjeje.

Deutsche Welle: A po i përcillni protestat në Turqi?

Ivan Maroviq: Unë i përcjell të gjitha protestat, jo vetëm në Turqi por edhe në Brazil dhe gjithandej në botë. Këto protesta janë të ngjashme me ato të viteve 90-të në Serbi. Por ato nuk e kanë mbështetjen që ne e kemi pasur në fund të viteve 90-të dhe në vitin 2000. Protestat në Turqi janë më shumë spontane dhe më pak të organizuara.

DW: Disa gjëra që po ndodhin sot në Turqi, megjithatë t'i kujtojnë protestat në Serbi dikur…

Ivan Maroviq: Mua më kujtojnë protestat e studentëve dhe të opozitës në Serbi të viteve 1996/1997, por më kujtojnë edhe protestat e viteve 80-të në Kili. Dallimi më i madh që shoh unë është se në Turqi ekziston një proces demokratik. Zgjedhjet atje nuk janë vjedhur dhe nuk janë falsifikuar si në Serbi. Shkaku i protestave në Turqi është tjetër. Dallimi tjetër është që ne në atë kohë kemi luftuar kundër regjimit të Millosheviqit, si pasues i një regjimi komunist. Pushteti i tanishëm në Turqi i përbërë prej islamistëve, të cilët kanë qenë të përndjekur politikisht në 15-20 vjetët e fundit, ka ardhur së fundi, pas një kohe të sundimit të një elite sekulare. Ka dallime esenciale pra mes Serbisë së atëhershme dhe Turqisë së sotme.

DW: Po cili është dallimi mes protestave në Turqi dhe atyre në vendet arabe?

Ivan Maroviq: As në vendet arabe nuk ka pasur institucione demokratike dhe zgjedhje të lira. Demonstratat atje kanë qenë pasojë e mungesës së institucioneve demokratike. Në Turqi situata është krejt ndryshe, por ajo duhet t'i kthejë proceset në institucionet e shtetit. Gjërat duhet shikuar edhe nga perspektiva e historisë, sepse në Turqi shpesh është përzier edhe ushtria dhe ka pasur grushtshtetesh. Ndaj ekziston frika e Erdoganit se prostata mund të jenë vetëm hyrje në grushtshtet.

DW: A ekziston ndonjë ngjashmëri mes protestave në Serbi dhe atyre në Turqi?

Ivan Maroviq: Ekziston një ngjashmëri mes protestave të vitit 1996 në Serbi dhe atyre sot në Turqi, sepse në asnjërin rast, protestuesit nuk kanë mbështetjen e shumicës së popullit. Erdogani sot sikur Millosheviqi në vitin '96, e ka mbështetjen. Në Serbi gjërat kanë ndryshuar në fund të viteve 90-të. Për Turqinë nuk mund të thuhet se gjërat kanë ndryshuar. Atje kemi përçarje të mëdha politike dhe nuk duhet harruar rolin e ushtrisë. Por ushtria deri tani nuk është përzier, që është mirë sepse gjërat mund të zgjidhen në institucionet politike.

DW: Cilat duhet të jetë strategjia e demonstruesve, nëse synohen ndryshime serioze?

Ivan Maroviq: Ata duhet të sigurojnë pjesëmarrjen më të madhe të popullit në protesta, sepse vetëm lëvizjen që kanë mbështetjen e popullit mund të rezultojnë me sukses. Kjo do të thotë se lëvizja duhet të pasqyrojë interesat e të gjithëve dhe jo vetëm të ndonjë strukture politike apo të një grupi të vogël njerëzish.