EU-Balkan: Jasna perspektiva, nedostaju instrumenti proširenja

Jedino što nedostaje jesu instrumenti kojima bi novo proširenje EU bilo izvodljivo. To je, po svemu sudeći i glavni razlog, što je u analizi stanja i perspektivi procesa proširenja koje je u ime Evropskog parlamenta, pripremio uticajni njemački parlamentarac Elmar Brok, svaku rečenicu ohrabrenja, slijedilo dvije rečenice suzdržanosti i pesimizma.

”Zemlje zapadnog Balkana, uključujući i Hrvatsku čiji prijem ne bi trebalo da bude pod znakom pitanja zbog blokade Lisabonskog reformskog ugovora, očigledno žele jednoga dana postati članicama EU. Mi ih u tome ne bi smjeli ometati. Ali EU mora biti za to sposobna, mora uspostaviti vrlo jasne instrumente proširenja i to ne samo u cilju prihvatanja novih članica, već u interesu proširenja prostora mira i stabilnosti kao preduslova ukupnog daljeg razvoja Evropske unije”.

Ren: Mora se iz predsoblja uäi u dnevnu sobu

Preovlađijući stav evropskih poslanika je da EU kao „super država na globalnom planu”, mora biti institucionalno sposobna da rješava i unutrašnje probleme uključujući i politiku stalno otvorenih vrata za sve države koje ispunjavaju evropske standarde, koje prihvataju zajedničke vrijednosti i koje su sposobne i spremne ostvarivati zajedničke evropske ciljeve. Evropski komesar za proširenje Oli Ren situaciju opisuje metaforički:

„Nije dobro ako bismo za potencijalne članice EU gradili predsoblja iz kojeg su vrata dnevne sobe zatvorena. Glavna tačka Izvještaja i Strategije Evropske komisije o proširenju je pitanje evropskih unutrašnjih integracionih kapaciteta za prihvat novih članica. To je kočnica koja bi mogla najviše uticati na buduća proširenja EU”.

Oli Ren je izvještaj Evropskog parlamenta ocijenio ”vrlo korisnim dokumentom” jer je uz ostalo, državama zapadnog Balkana i ovoga puta potvrđena jasna evropska perspektiva.

”Ali, nije više dovoljno govoriti smao o evropskoj perspektivi, već je potrebno svim ovim zemljama omogućiti da i ostvare svoja očekivanja u vezi sa šensgenskim sporazumom, trgovinskim sporazumima, evropskim standardom života i tako dalje.”

Ren i zaključio da je u ovom času, osim zemalja zapadnog Balkana, ”prioritet politike evropskog proširenja jedino još Turska, a sve ostalo su samo ideje”.

Ton debate sve hladniji

Švedska parlamentarka porijeklom iz Bosne, Ana Ibrišagić je, međutim, među 44 parlamentarca koji nisu podržali ni Strategiju Evropske komisije niti izvještaj Elmara Broka.

”Smatram da je dobro da smo ustanovili da proširenje Europske unije predstavlja uspjeh i drago mi je da smo zemljama kojima smo ranije obećali jasnu EU-perspektivu potvrdili da tu perspektivu i dalje imaju. Ali, i dalje ostajem ozbiljno zabrinuta zbog činjenice da je, svaki put kada raspravljamo o proširenju Evropske unije, ton debate sve hladniji. Sve češće se koriste riječi kao što su: adekvatna sposobnost apsorpcije novih zemalja, politička konsolidacija, unutrašnja reforma, opasnosti po socijalnu i ekonomsku koheziju Unije i tako dalje. Sve su to riječi koje u mojim ušima ne zvuče niti kao vizija, niti kao cilj, već prije kao način odbrane i predupređenja od eventualnog budućeg proširenja. Umjesto istinske vizije, sve češće se govori o zamoru od proširenja i strahovima od javnog mnijenja, a premalo se čini da se takvo javno mnijenje unutar Unije promijeni”.

Zaključak Evropskog parlamenta je da su dosadašnja proširenja EU bila uspješna, da se pooštreni kriteriji za nova proširenja moraju ispuniti, te da se ne smije dopustiti da EU bude svedena samo zonu slobodne trgovine, a politički nesposobna za globalnu utakmicu u kojoj trenutno ima vodeću ulogu.