Još postoje dve Nemačke

Dva biliona evra – to je ogromna brojka sa dvanaest nula – otišlo je od ujerinjenja na istok Nemačke. Svi koji svoju platu zarađuju u bivšoj Zapadnoj Nemačkoj i danas plaćaju takozvani solidarni porez kojim se finansira manje razvijeni istok. Tim novcem je privredna situacija u oba dela Nemačke trebalo da bude ujednačena. Bilans nakon četvrt veka ujednačavanja je jadan – istok i zapad Nemačke su dva potpuno različita ekonomska staništa.

To tvrdi Gerald Braun, profesor za regionalni razvoj i preduzetništvo na Univerzitetu u Roštoku. On je izdao Atlas industrijalizacije u istočnoj Nemačkoj u kojem su najvažniji ekonomski parametri prikazani na geografskoj karti. Bez obzira da li se radi se o radnoj produktivnosti ili o ukupnom društvenom proizvodu – granica između privredno jakih i slabih područja ide crtom koja je označavala bivšu granicu između Savezne Republike Nemačke i DDR. Razloge za to Braun vidi i u lošoj politici privrednog podsticanja nakon ponovnog ujedinjenja. „Počeli smo izgradnjom infrastrukture, ali time stvarate samo hardver, a ne motor razvoja“, kaže Braun Podsticanje preduzetničkih inicijativa je, nasuprot tome, zanemareno.

Na njegovim kartama se može videti da su brojni koncerni nakon Drugog svetskog rata svoje centrale i proizvodnju premestili iz sovjetske okupacione zone (od koje je kasnije nastao bivši DDR) u neku od zapadnih okupacionih zona (od kojih je nastala Savezna Republika Nemačka). Nakon ujedinjenja uglavnom upropašćena istočnonemačka industrija je preko agencije za privatizaciju prodata većinom zapadnonemačkih preduzećima. Brojne fabrike su zatvorene, dogodila se dalekosežna deindustrijalizacija, kaže Braun. Preduzeća koja su preživela postala su deo zapadnonemačkih koncerna.

Kako to obično biva, istraživački i razvojni rad nemačkih firmi odvija pre svega u centralama na zapadu Nemačke – tamo se sele i poslovi. I manja preduzeća koja opslužuju veća gledaju da se nastane u blizini centrala koncerna na zapadu. Istočnonemačkoj industriji tako nedostaju odlučujući faktori za rast. „Nakon ponovnog ujedinjenja napravljene su ključne političke greške“, kaže Iris Glajke iz Sodijaldemokratske partije. Ona je, kao poverenica za istok Nemačke u Ministarstvu privrede, dala nalog za izradu Atlasa.

Nova poverenica za istok Nemačke svoj zadatak vidi pre svega u podsticanju onih preduzeća koja su poslednjih godina nastala na istoku. Od 2005. je zanatska proizvodnja u novim saveznim zemljama porasla za pet posto. „Potrebna nam je industrijska politika usmerena na istočnu Nemačku“, kaže Glajke. „Moramo ići tamo gde već postoje jezgra rasta.“ Najavila je da će se posebno brinuti oko kredita za mlada preduzeća, oko podsticanja inovacija i podupiranja istočnonemačkih preduzeća kod izvoza.

Stranka Levice kritikuje njene planove. „U aktuelnom saveznom budžetu ne odražavaju se njena nastojanja“, kaže njihov stručnjak za istok Nemačke Roland Klaus. „Investiciona kvota i dalje pada, istok i dalje nazaduje.“