„Praško proleće“, čak i u DDR-u

Krajem juna 1968. u Nemačkoj demokratskoj republici (DDR) premijerno je prikazan film „Vrelo leto“ (Heißer Sommer). To je mjuzikl o dvema omladinskim grupama na odmoru. Leto, sunce, bezbrižna sloboda u okviru okoštalog aparata Istočne Nemačke. Ipak, već je proleće nagovestilo više. U susednoj Čehoslovačkoj komunistička partija najavila je nove, do tada nepoznate slobode. Mlade ljude u DDR-u privukao je taj dašak svežeg vazduha. Nadali su se da će i DDR biti zaražen „Praškim prolećem“.

Leto 1968. – dah slobode

Učenik Toni Kral putovao je tog proleća u čehoslovačku prestonicu. Ta potonja rok-zvezda oduševljena je opuštenom atmosferom, raznovrsnošću i otvorenim političkim diskusijama. Pod tim uticajem počinje da veruje da socijalizam može da bude i zabavan. I za Florijana, sina disidenta Roberta Havemana, 1968. je uzbudljiva godina. On inspiraciju pronalazi u muzici i isprobavanju novih životnih formi – to su ideje koje više ne potiču samo sa Zapada.

Otpor Istočnog bloka

Činilo se da ceo svet prolazi kroz promene – društvene i kulturne. Najpre prikriveno, u komunističkim državama raste otpor protiv zarazne političke promene u Pragu. Već u julu vojnici DDR-a raspoređeni su u šumama na granici s Čehoslovačkom, spremni da umarširaju u susednu zemlju. Rajnhard Boze je jedan od njih. On je sakrio radio-aparat. Tajno sluša zapadne stanice i „Radio Prag“, koji na nemačkom izveštava o „Praškom proleću“. Kada su u noći između 20. i 21. avgusta trupe Varšavskog pakta okupirale Čehoslovačku, vojnici DDR-a ipak nisu bili među njima.

Protest protiv okupacije

Mnoštvo ljudi i na zapadu i na istoku solidarizuje se sa češkim građanima. Izlaze na ulice, demonstriraju ispred ambasada država Varšavskog pakta. Ispred sovjetske ambasade u Berlinu ćutanjem demonstrira i Toni Kral sa prijateljima. Posle samo nekoliko minuta, mirni demonstranti su uhapšeni. Florijan Haveman u znak protesta kači čehoslovačku zastavu na prozor i pravi letke protiv okupatora. I on, kao i mnogi drugi u DDR-u, završava u istražnom zatvoru. Moćnici Istočne Nemačke ugušili su protest. U zemlji ponovo vlada mir. „Praško proleće“ je razbijeno. Tako je, ne samo u Čehoslovačkoj, umrla nada u „socijalizam sa ljudskim likom“.

Autori: Nils Verner (ard) / Ivana Ivanović
Odgovorni urednik: Ivan Đerković