Sudbonosni dan iz istorije Nemačke
9. novembar 2011.
Devetog novembra navršava se 21 godina od pada Berlinskog zida. Bio je to događaj koji je promenio svet. Godinu dana nakon toga, 3. oktobra 1990, Nemačka se ujedinila, a nestankom bivše Nemačke demokratske republike (NDR) nestao je ceo socijalistički politički blok u Evropi. Konflikt između istoka i zapada Evrope bio je okončan.
Taj datum je i zbog drugih događaja važan za Nemce. Na taj dan 1918. socijaldemokrata Filip Šajdeman proglasio je Republiku Nemačku. Monarhija kralja Vilhelma II bila je okončana.
„Radnici i vojnici. Budite svesni istorijskog značaja ovog dana. Pred nama je veliki posao. Staro i trulo - monarhija - se srušila. Živela Republika Nemačka“, izjavio je Šajdeman pred okupljenom masom u Berlinu.
Marš Adolfa Hitlera
Ali tu Republiku i demokratiju ugrožavale su i ekstremna levica i desnica. Devetog novembra 1923. u Minhen je umarširala velika grupa nacionalsocijalista. Njih je predvodio Adolf Hitler, koji je deset godina kasnije preuzeo vlast i uveo ceo svet u katastrofu - Drugi svetski rat.
Devetog novembra 1938, i pre nego što je počeo rat, širom Nemačke gorele su sinagoge, a jevrejske radnje su pljačkane. Te noći ubijeno je oko 100 Jevreja, oko 26.000 ih je odvedeno u koncentracione logore.
Pogrom je cinično nazvan „kristalna noć“ i bio je generalna proba za holokaust koji je najavio Robert Lej, šef nacionalsocijalističkog Radničkog fronta: „Jevreji će pasti i moraju da padnu. Jevreji mora biti uništeni. To je odraz naše svete vere.“
Pad Zida - pad jednog sistema
Deveti novembar 1938. je sigurno jedan od najmračnijih dana nemačke istorije. To je veliki kontrast u odnosu na ono što se desilo 9. novembra 1989. kada je pao Berlinski zid. „Neverovatno!“ - bio je najčešći komentar ljudi u noći u kojoj je iznenada pao zid, ali i granica prema zapadu Nemačke.
Doduše, mesecima pre toga beleženi su protesti protiv starih kadrova tadašnjeg Politbiroa državne partije SED. Hiljade Nemaca sa istoka već se domoglo zapadne Nemačke preko granica Mađarske ili preko zidova ambasada Nemačke u istočnim državama. Iz dana u dan rastao je pritisak na vlasti NDR-a da svojim građanima ukinu zabranu putovanja u inostranstvo.
Kada je jedan državni funkcioner na jednoj međunarodnoj konferenciji za novinare izjavio kako će građani moći da prelaze granicu i potom dodao, danas neki kažu greškom, kako to pravilo važi odmah, desetine hiljada ljudi su krenule prema granici. Radost je bila bezgranična.
„Prvo su puštali jedno po jedno, a potom su jednostavno digli rampu. Prošli smo bez ikakve kontrole, bez isprava. Ja nemam ni ličnu kartu“, izjavio je te noći jedan stanovnik istočnog Berlina.
Povratka nije bilo. Građani su počeli sami da buše i ruše Berlinski zid. I tako su srušili ceo jedan sistem.
Autori: Marsel Firstenau / Azer Slanjankić
Odgovorni urednik: Ivan Đerković