U Srbiji raste interesovanje za nemačke pisce

Srpsko-nemačke literarne veze idu uzlaznom putanjom, kaže za DW Nebojša Barać, urednik u izdavačkoj kući Laguna i urednik izdavačke kuće „Zlatni zmaj“. U poređenju sa proteklih petnaestak godina, pa čak i u poređenju sa proteklih pet godina, nemačka književnost je sve prisutnija na srpskom kulturnom tržištu. To znači da su poboljšani odnosi sa nemačkim izdavačkim kućama i sada je pregled savremene nemačke književne scene prilično jasniji, ističe Barać. Sve to znači da je nemačka književnost bila prilično zanemarena tokom proteklih dvadesetak godina.

„Pretpostavljam da je jedan od razloga i to što je englesko govorno područje prilično iscrpljeno, i da su sada pogledi mnogih izdavača uprti upravo ka tom području. Na taj način je postalo jasno da postoje neotkrivene književne teritorije, a jedna od njih je svakako Nemačka, barem kada je reč o nekoj njenoj savremenoj književnosti koja obuhvata poslednjih par dekada“.

Zapažene knjige bez hitova

Nema mnogo nemačkih pisaca, koji su prevedeni u Srbiji, i postali neki književni hit, kaže Barać. U tom smislu se donekle objavljuju knjige Bernharda Šlinka „Čitač“, i prevodi nobelovke Herte Miler, koji su srpski čitaoci ipak zapazili. To je, međutim, samo deo onoga što su proteklih godina objavili srpski izdavači, napominje Barać, i skreće pažnju na neki naslove koji su prevedeni u tom periodu, napominjući da to sigurno nije nikakva kompletna i konačna lista.

„To su na primer „Kapija filozofa“ Roberta Cimera, zatim izuzetno delo Ferdinanda Fon Širaka „Zločini“, tu je i roman austrijskog pisca Danijela Glatauera „Kad duva severac“, „Terapija“ Sebastijana Ficeka, „Divlje putovanje kroz noć“ Valtera Mersa. U pripremi je i prevod zaista važne knjige Hansa Falade „Svako umire sam“, kao i knjiga Ilije Trojanova „Sakupljač svetova“.

Pokriven samo deo nemačke scene

Sve to je ipak samo deo svega onoga što pruža i nudi književnost nemačkog govornog područja, i svakako tu ima prostora za otkrivanje puno novih imena, ocenjuje Nebojša Barać.

„Sasvim je jasno da i sada postoji dovoljan presek raznovrsne literature, tako da čitaoci u Srbiji mogu da stvore sebi neku sliku o tome šta otprilike postoji na nemačkoj književnoj sceni, od bestselera, do razne istorijske građe, non-fiction dela, sve to postoji. Tako da neka lepeza raznovrsnosti svakako postoji, i problem je samo što možda još nije dovoljno zapažena“, kaže Barać.

Nema promocije za srpske pisce

Kada je reč o nastupu i prevodima srpskih pisaca u Nemačkoj, Nebojša Barać smatra da je to vrlo slabo. U proteklih nekoliko godina su napravljeni neki pomaci, ali to je više da kažemo kako se nije dogodilo baš ništa. Kao jedan od osnovnih problema Barać navodi nepostojanje agencija u Srbiji, bilo privatnih bilo državnih, koje bi reklamirale srpske pisce u inostranstvu. To je zapravo pitanje kako da nemački izdavač, kada pretražuje neko tržište, dođe do relevantnih informacija šta se odigrava kod nas na tržištu, a za to su potrebni prevedeni odlomci knjiga, recenzije, reklama, i tako dalje, ističe Barać.

Književni prevodilac sa nemačkog Drinka Gojković se takođe slaže da je situacija u proteklih nekoliko godina daleko bolja kada je reč o srpsko-nemačkoj književnoj saradnji. Te veze su sada daleko bolje, u ogromnoj meri zahvaljujući činjenici da je u Nemačkoj osnovana fondacija Traduki:

„To je fondacija koja podstiče ne samo međusobno prevođenje zemalja nekadašnjeg istočnog regiona, nego i prevođenje savremene nemačke literature na srpski jezik. Zbog toga je došlo do priličnog prodora nemačke književnosti na naše literarno tržište. To se na svoj način može uporediti sa vremenima kada smo imali velike i stabilne izdavačke kuće, i kada su najznačajnija dela pre svega klasične književnosti bila vrlo dobro i obimno prevođena. Sada je to prevođenje takođe uzelo maha, jer izdavači nalaze finansijsku računicu u tome. Olakšana im je situacija utoliko što prevodioci dobijaju honorar od te fondacije, i prava su takođe plaćena od strane Tradukija, što za izdavače naravno predstavlja ogromnu olakšicu i uštedu“.

Uglavnom nagrađeni autori

Drinka Gojković sa druge strane primećuje da je, ako se pogledaju prevedeni naslovi sa nemačkog, to ipak jedan sužen pogled na sliku savremene nemačke književnosti danas. Razlog je što zaista postoji velika mogućnost za prevođenje nemačkih autora, ali istovremeno ima malo stručnjaka za nemačku književnost u Srbiji:

„Izdavači se stoga vrlo često orijentišu na one autore koji dobijaju aktuelne nagrade u Nemačkoj. Možemo dakle reći da je uvid u nagrađene nemačke autore kod nas dosta dobar. To ne znači da mi imamo stvarnu sliku o nemačkoj književnoj sceni, i o nemačkoj kulturi. To, naravno, nije beskorisno, ali mislim da nema sistema u tom praćenju, i mislim da postoje periodi baš te savremene nemačke književnosti koji su potpuno prazni, koji nisu dotaknuti. Mora se ipak reći da činjenica da se izdavači okreću pre svega onim naslovima koji su na vrhu top lista, to ne važi samo za nemačku književnost, to važi za sve prevedene književnosti. Kod nas je možda veći problem što postoji slaba kritičarska percepcija prevodne književnosti, pa tako i nemačke, ali prema mom mišljenju knjige uvek stižu dalje nego što se to vidi na prvi pogled i kroz medije, pa tako pretpostavljamo da i ove nemačke knjige stižu do čitalaca više nego inače“.

Autor: Ivica Petrović, Beograd
Odg. urednik: Jakov Leon