Çin Afrika'da nüfuzunu artırmak istiyor
20 Nisan 2005
Endonezya Devlet Başkanı Sukarno, bundan tam 50 yıl önce 29 ülkeyi, Bandung’da yapılan ilk Asya-Afrika Zirvesi’ne davet etmişti. Bu zirve, resmi olarak 1961 yılında Belgrad’da kurulma kararının çıktığı Bağlantısızlar Hareketi’nin startının verildiği bir zirve olma özelliğini taşıyordu.
Hamburg’daki Asya Araştırma Enstitüsü’nden Oskar Weggel, Çin’in Bandung Konferansı’nda önemli bir rol oynadığını belirterek “Hem de çok önemli bir rol oynamıştı. Sukarno o dönemde üçüncü dünya ülkelerinin sözcüsü gibiydi, ama en önemli misafirler dönemin Hindistan Başbakanı Nehru ile Çin Başbakanı Zhou Enlai’ydi. İşte bu üç kişi zirveye rengini vermişti“ diye konuşuyor.
Çin’de konferansa etkisi
Çin Başbakanı Zhou Enlai, rejimleri birbirinden farklı olan ülkelerin oluşturduğu Bağlantısızlar Hareketi’nin beş prensibini belirlemişti. Bu ilkeler egemenliğe saygı gösterilmesi ve ülkelerin birbirinin sınırını kabul etmesi, karşılıklı saldırıda bulunulmaması, içişlerine karışılmaması, eşitlik ilkesine riayet edilmesi ve karşılıklı çıkarların gözetilmesiydi.
Ancak Bandung Konferansı’nda üçüncü dünya ülkelerinin birleşmesi yönünde verilen bu sinyaller uzun sürmedi. Çin ile Hindistan arasında 1962 yılında çıkan sınır savaşı yüzünden, ortak çıkarlar prensibi tartışmalı hale geldi. Çin’de bu gelişmenin ardından kültür devrimi yaşandı. 1978 yılında ise batılı sanayi ülkeleri ile yakınlaşmayı sağlayacak ekonomik reformlar başladı. Ekonomik başarı elde eden Çin’in politik açıdan da kendine olan güveni arttı.
Çin’in Afrika yardımları
Bochum’daki Doğu Asya Enstitüsü Profesörü Gu Xuewu, Çin’in Afrika üzerinde daha fazla etkiye sahip olma çabalarının üç alanda yoğunlaştığına dikkat çekerek “Birincisi Afrika’ya oldukça cömert kalkınma yardımları yapıyor. Bunlar stadyum, hükümet binası ya da modern caddeler inşa edilmesi gibi projelerde yoğunlaşıyor. İkincisi Afrika’daki yoksul ülkelerin borçlarını siliyor. Çin bu konuda Japonya, Avrupa ülkeleri ve ABD’nin önünde gidiyor. Üçüncü ve sonuncusu ise enerji alanındaki işbirliğini arttırıyor“ değerlendirmesini yapıyor.
Afrika’daki 49 ülkede toplam 600’den fazla Çinli firma aktif olarak faaliyet gösteriyor. Ekonomik çalışmalar, Pekin hükümeti tarafından kamuoyuna, “Güneyin güneyle işbirliği“ şeklinde lanse ediliyor. Çin, bununla kalkınmakta olan ülkelerden demokrasiye ve insan haklarına riayet etmesini isteyen batılı ülkelerle arasına bir sınır çizmiş oluyor.